Ο Κάβος, όπως γράψαμε, αποτελεί μια μύτη γης, ένα ακρωτήρι, ανάμεσα στην Αγ. Βαρβάρα στον Αγ. Ισίδωρο και στην πλαγιά του «Πόλι», στα βόρεια! Η ακτή του είναι χαμηλή, βραχώδης, και σκεπάζεται με στρώμα χώματος! Σ’ αυτό το στρώμα υπάρχει άφθονη χειροποίητη κεραμική, η οποία ανήκει στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού! Το 1999, σε εκσκαφή θεμελίων σπιτιού (200 μέτρα βόρεια της άκρης), σε βάθος περί τα δύο μέτρα από την επιφάνεια, ένα συνεχές στρώμα έδωσε άφθονα υλικά στοιχεία (χειροποίητη κεραμική από λαβές, χείλη μεγάλων ευρύστομων αγγείων με ωτία, όστρακα, μυλόλιθους, λίθινα εργαλεία, οστά ζώων και το στρείδι Spondylus gederopus)!(Α θέση) Μετά εντοπίστηκε η ίδια κεραμική στην παραλιακή ζώνη (Β θέση) και έτσι υπολογίστηκε η έκταση ενός Μεγάλου Παραλιακού Προϊστορικού Κέντρου! Ίσως μέρος του να εκτείνεται βόρεια, σε μεγάλο βάθος, έως τη ρίζα του βουνού (δρόμος) και στα νότια τμήμα του, να έχει καταστραφεί από τη θάλασσα!* Η πρώτη ανακοίνωση έγινε το 1999 (και το 1998 στο Οδοιπορικό, στην TVM) και μετά η Αρχαιολογία κήρυξε με το ΦΕΚ Β 979/ 2000, «το Ακρωτήριο Κάβος ή Μέρηχας, σε Αρχαιολογικό Χώρο με Οικιστικά λείψανα της Πρώιμης Χαλκοκρατίας»!

Έτσι ο χώρος, γεμάτος πια πολυτελή σπίτια μέχρι την ακτή (όπως φαίνεται στο δορυφορικό χάρτη, χωρίς ακόμα με επεμβάσεις να τον καλύψουν), αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, ένα ακόμα παραλιακό, σημαντικό, κέντρο της Πρώιμης Χαλκοκρατίας (3200-;), ίσως και με μεταγενέστερες φάσεις, όπως η Θερμή και το Κουρτήρ, του Πολιτισμού του ΒΑ Αιγαίου! Μας απασχολεί αυτή η περιοχή, που φέρει στα ενδότερα του Πλωμαρίου μικρότερους, αγροκτηνοτροφικούς οικισμούς (Νεοχώρι, Ακράσι), καθώς και η σχέση του με τους οικισμούς της περιοχής της Γέρας (Κοκότση, Αύλωνας, Άγιος Γρηγόριος, Τάρτι, Παππάδος), με τους οποίους παρουσιάζει παρόμοια υλικά πολιτισμικά στοιχεία (όπως τα εργαλεία από γαλακτόχρωμο πυριτόλιθο) όπως και με το Μυκηναϊκό Κέντρο, στις Χαλακιές, του Κόλπου της Γέρας! Εάν υπάρχουν μεταγενέστερες φάσεις στο Κέντρο του Κάβου!

Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι η άλλη Προϊστορική, και μη κηρυγμένη θέση, στα δυτικά του Κάβου, στο εντυπωσιακό Ύψωμα Κόκαλα, του Αγίου Ισίδωρου και η σίγουρη σχέση της με το μεγάλο κέντρο του Κάβου! Ερωτήματα αλλά και διαπιστώσεις, όχι μόνο για την Επιστημονική Υπόθεση του χώρου, αλλά και την διαχείριση του από την Πολιτεία!

* Πρώτη Δημοσίευση: Μάκης Αξιώτης: Ο Μεγάλος Παραθαλάσσιος Προϊστορικός Οικισμός του Πλωμαρίου, Περ. «Η Λέσβος μας», Τεύχος 23, Ιούλ.-Σεπτ. 1999. σελ.4, 5

Ο οικισμός κάτω από τον σύγχρονο

με κεραμική

και άλλα αντικείμενα στα θεμέλια του σπιτιού

μέχρι τη βραχώδη ακτή

που από το χώμα ξεπετιούνται

όστρακα προϊστορικών αγγείων

στο σχέδιο του 1999!