Γ.Αι Λιας «των κυνηγών»

Οχυρό του Αι Λια «των Κυνηγών»

Ξεχωρίζει από την μεριά του κάμπου, αραιοφυτεμένος, με επίπεδη την κορφή του και το κατάλευκο εξωκκλήσι στην πλάτη του. Αυτό το σχήμα τραβά αμέσως την προσοχή, στην θέση-κλειδί που κατέχει στην είσοδο του περάσματος και αντίκρυ στον βράχο της Ξηροκαστρινής. Ο αγροτικός δρόμος, που ανεβαίνει στην Ποταμιά, περνά από την ρίζα του.

Η ανάβαση γίνεται ανάμεσα σε αραιά λιόδεντρα, βράχους και πληθώρα ασφοδέλων. Στην πλαγιά γίνονται αντιληπτά τα κομμάτια από τα αγγεία (πολλοί πυθμένες και λαβές αμφορέων, ίσως από την καλλιέργεια του αμπελιού, όστρακα χρηστικών αγγείων, σπασμένα πιθάρια) που φθάνουν ως την κορυφή. Αυτή είναι επίπεδη και την στεφανώνουν βράχοι (Πίν.65). Έτσι σχηματίζεται ένα ωοειδές πλάτωμα (από Α προς τα Δ), αρκετά μεγάλο. Ο βράχος στην βορινή του πλευρά είναι κάθετος και απόκρημνος, ενώ στις τρεις άλλες είναι πιο ομαλός. Μάλιστα στην δυτική άκρη, ένας αυχένας το ενώνει με παρακείμενο, χαμηλότερο λοφίσκο. Η ανατολική πλευρά, κατηφορίζει και σχηματίζει πιο κάτω ένα άλλο πλάτωμα, με βραχώδες ρείθρο. Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο παλιό λατομείο (γκρίζα πέτρα με χαλαζία), απ’ όπου δανείστηκαν τότε την πέτρα επάνω στον λόφο. Γιατί εκεί επάνω τα απομεινάρια είναι άφθονα και μας δείχνουν ότι μάλλον συνέβαινε κάτι ανάλογο με την Ξηροκαστρινή. Ένας περιτείχιστος οικισμός ή ένα μεγάλο φρούριο της Αρχαιότητας (246). Ή και κάτι άλλο, που θα μπορούσε να αποδείξει η ανασκαφική έρευνα, αν γίνει ποτέ... Όλο το πλάτωμα, περιβάλλεται από τείχος που έχει «φυτευτεί» στο χείλος του. Τα καλύτερα κομμάτια, που διασώζονται, βρίσκονται στην νότια πλευρά, όπου το βραχώδες ρείθρο είναι χαμηλό και ομαλή η πλαγιά. Είναι φτιαγμένο με Λεσβία δόμηση, σχετικά επιμελημένη, κάτι που φανερώνει, εκτός των άλλων (όστρακα αγγείων) την αρχαιότητά του (Πίν.65). Σε τούτη την πλευρά βρίσκονται και δυο ορθογώνιοι πύργοι ο ένας από τους οποίους διατηρείται καλά. Στην ανατολική και δυτική πλευρά, φαίνεται μόνο το θεμέλιο, ενώ η βόρεια πλευρά, με τα απόκρημνα πρέμνα, αν και υπάρχει ένδειξη τείχους, ίσως να ήταν φυσικά οχυρωμένη. Μέσα στο πλάτωμα παρατηρούνται θεμέλια κτισμάτων, πληθώρα αλάξευτων και λαξευμένων λίθων. Το εξωκκλήσι του Αι-Λια, κτισμένο στην ανατολική του άκρη, περιστοιχίζεται από τα χαλάσματα. Το έχουν χτίσει οι κυνηγοί, όπως αναγράφεται στην πρόσοψή του. Είναι πυκνά τα οικιστικά λείψανα, ιδίως στο μέσον του πλατώματος. Πρόκειται λοιπόν για μια άγνωστη, αξιόλογη οχυρή θέση, που δέσποζε στο πέρασμα μα και στον κάμπο. Αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα «Εμπρός».¹⁴¹ Επάνω από το λατομείο, στην δυτική πλευρά, διακρίνεται μικρό κομμάτι τείχους με Λεσβία δομή, που ίσως ήταν ανάλημμα, ίσως προτείχισμα.(39^ο 21.6186-26^ο -17.7055)Την θέση αναφέρει ο Αρχοντόπουλος, το 1894: «είς τινα λόφον Προφήτης Ηλίας, φαίνονται ερείπια φρουρίου»! Στον λοφίσκο εντοπίστηκε κεραμική Προϊστορικής Θέσης, πυριτόλιθος, σφοντύλι και χάνδρα περιδεραίου (Β.Κουμαρέλλας)!