ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ

Διαδρομή 41

Γύρω από την Αμαλή 11

Συνεχίζοντας προς τα βόρεια το δρόμο, έχουμε αριστερά μας τις πλαγιές της Αμαλής, παλιά περιβόλια, χωράφια και κυνηγότοποι ορτυκιού, τώρα σπαρμένες με νεόχτιστα πολυτελή σπίτια. Δεξιά μας, όμως, ο μακρόστενος κάμπος, με τα περιβόλια, τα παλιά σπίτια και τα νερά, αποτελεί μια ιστορική περιοχή, γνωστή ως Άνω Χαραμίδα. Σε ένα σημείο του δρόμου, που υπήρχε το γνωστό κεντράκι, παλιό καφενείο, με τη βρύση απέναντι, έχει το όνομα «Τσεσμέδες», ακριβώς για το νερό που προσφερότανε στον οδοιπόρο. Από εδώ, ένα πέρασμα ανάμεσα στα ασβεστολιθικά υψώματα, που χωρίζουν τον κάμπο από τον κόλπο της Γέρας, οδηγούσε σε περιοχές πυκνοκατοικημένες από την αρχαιότητα.
Επάνω ακριβώς σ’ αυτό το πέρασμα, ανάμεσα στον οικισμό της Χαραμίδας, κτίστηκε τον 5ο μ.Χ. αι. μια παλαιοχριστιανική βασιλική, γνωστή σαν «των Τσεσμέδων»*, η οποία ανασκάφτηκε το 1933 από τον Ευαγγελίδη. Πίσω από το καφενεδάκι υπάρχει το στέγαστρο που προστατεύει το τμήμα που ανασκάφτηκε.


Το στέγαστρο (πάνω) με το ψηφιδωτό (αριστερά) και την επιγραφή (δεξιά)

Γιατί λίγο πιο πέρα βρίσκεται το εξωκκλήσι του Ταξιάρχη που βρίσκεται επάνω στο μεσαίο κλίτος του μνημείου. Μέσα στο εκκλησάκι υπάρχουν εντοιχισμένα μέλη της παλαιοχριστιανικής. Ήταν τρίκλιτη, με νάρθηκα και ορθογώνιο πρεσβυτέριο. Το μεσαίο κλίτος και ο νάρθηκας ήταν καλυμμένος με ωραίο ψηφιδωτό. Αυτό μπορεί ο επισκέπτης να το δει στο στέγαστρο. Πουλιά με κλαδιά ελιάς, σε κύκλους και εξάγωνα, τρίγωνα, ταινία με αλληλοπλεκόμενες κυματοειδείς γραμμές που σχηματίζουν κύκλους.


Δίπλα στον Ταξιάρχη (αριστερά) με εντοιχισμένα μέλη (δεξιά)

Τα χρώματα των ψηφίδων είναι κόκκινο, λευκό, μαύρο, κίτρινο, μπλε και καφέ. Δείχνει μια εικόνα ιερού μέσα σε αγροτικό περίγυρο. Το οποίο θέλει προστασία. Στο νάρθηκα βρέθηκε και επιγραφή: «ΥΠΕΡ ΕΥΧΗΣ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΑΓΩΣΤΙΝ…». Μπορεί κανείς να θαυμάσει τα υπέροχα μέλη του μνημείου (κομμάτια θωρακίων, επίκρανα, πεσσούς, κιονίσκους κ.τ.λ.).


... και παραδίπλα μια κολώνα σε στέρνα σπιτιού

Ο οικισμός ήταν πολύ μεγάλος και αυτό φαίνεται από τη διάσπαρτη κεραμική στον κάμπο. Πριν φθάσουμε στους «Τσεσμέδες», πίσω από ένα σπίτι που τώρα ανακαινίζεται, δίπλα σε πανέμορφα πεύκα, υπάρχει μέσα σε στέρνα ένας υπέροχος κίονας, σίγουρα από το γειτονικό μνημείο, και πίσω από αυτό, η νεώτερη ιστορία του τόπου, ένα μαγγανοπήγαδο.

* Βλ. Μάκη Αξιώτη: «Στα Χνάρια τα Παλιά». 1987, σελ. 132, και στο οπισθόφυλλο φωτογραφία του ψηφιδωτού.