Μετά από το Πεταλίδι, μέσα στον ελαιώνα, ο δρόμος έχει δεξιά μια «πέτρινη πλάτη» που καταλήγει σ’ ένα ακρωτήρι. Από εδώ έβγαινε αυτή η μολυβδόχρωμη, εύθρυπτη πέτρα, ένας ντόπιος ιγνιβρίτης που «έκτισε» σχολεία, εκκλησιές, βρύσες, σπίτια και καφενεία. Θα τη βρούμε ένα γύρω και μάλιστα στο κέντρο της περιοχής που θα περιηγηθούμε, τα Μιστεγνά.

Η βρύση με την επιγραφή κάποτε

Εκεί έφθανε ο δρόμος κάτω από το σημερινό και η παλιά τουρκική βρύση τού 1796 (1109), τώρα μέσα στο κτήμα, έδινε νερό στους περαστικούς. Δυστυχώς «έκλεψαν» (!!!) την επιγραφή. Αυτό το χωριό το 1548 έχει 100 χριστιανικές οικογένειες που ασχολούνται με τα σιτηρά και κατά 12,9% με την ελιά. Το 1894, ο Αρχοντόπουλος βρίσκει τις έξι οθωμανικές οικίες δίπλα στην εκκλησία, σε σύνολο 210.

Η Κοίμηση

Τελευταία, στα 2011 καταγράφηκαν 407 άνθρωποι. Χαμηλά, στη μία είσοδο είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου, μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική τού 1836. Ευρύχωρη, με την κόκκινη μιστεγνιώτικη πέτρα, τη μαύρη και τα τούβλα, με πλάκες σε κιτρινωπό πόρο με τα εργαλεία, την εξάλφα των μαστόρων, ρόδακες και ροζέτες, αποτελεί ένα υπέροχο κτίσμα, του αρχιμάστορα «Ιωάννη Εμμανουήλ».

... με τα σύμβολα στο καμπαναριό

Βέβαια οι εικόνες του 18ου αι. μαρτυρούν την ύπαρξη παλαιότερου, μικρού ναού, ίσως του Αγίου Ευσταθίου, σε παρεκκλήσι της αυλής. Τον τόπο κατείχε ο Χότζαγας και με άδεια του σουλτάνου κτίστηκε εκ βάθρων ο σημερινός. Το χωριό είχε στα 1894 Σχολείο Αρρένων «επί του βορείου λοφίσκου», το οποίο αναφέρει και ο Τάξης το 1909.

... και στην εκκλησιά

Δυστυχώς το υπέροχο κτήριο, με τα οξύληκτα τόξα στα παράθυρα από το 1996, ήταν σκέτο ερείπιο. Σε καλύτερη κατάσταση βρίσκεται το μικρότερο κτήριο του Παρθεναγωγείου, που αναφέρεται και αυτό το 1909. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο. Απέναντι από την εκκλησιά βρίσκεται το παλιό ελαιοτριβείο των Αφων Βασιλείου (το 1996 το λειτουργεί ο Αντωνίου).

Το Παρθεναγωγείο στέκει

Εδώ υπήρχε ελαιόμυλος (1891 - ‘92) και το 1912 το εργοστάσιο ανήκει στους γιους Π. Βασιλείου, οι οποίοι το 1920 το έχουν εκμισθώσει στον Πολ. Θεοδώρου και ΣΙΑ. Η ελιά είναι παντού και τα σπίτια που σώζονται, δείχνουν την οικονομική κατάσταση του «πάλαι ποτέ».

... το Αρρένων πάει