Στα Παράκοιλα, που όπως αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο τα αστείρευτα νερά των πηγών εξακολουθούν να ρέουν και να ποτίζουν τα περιβόλια, κατέγραψα άλλες τρεις κρήνες. Κρήνες που δέχτηκαν την περιποίηση των ανθρώπων και έτσι θα υπάρχουν εκεί που κατασκευάστηκαν και χαρίστηκαν με τόση αγάπη.

... με την επιγραφή

Η πρώτη βρίσκεται στην αυλή του Ταξιάρχη, υπερυψωμένη, στο βορεινό αυλότοιχο. Έχει τόξο, πεσσούς, γούρνα και στηθαίο από ντόπιο ανδεσίτη. Ο ιερέας, ο οποίος μού την έδειξε, καθάρισε την επιγραφή η οποία είναι μεγαλογράμματη, επάνω σε κίτρινο πωρόλιθο: Σταυρός - Η Η ΚΡΗΝΗ ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟΝ ΔΑΠΑΝΗ ΤΗΣ ΕΥΕΡΓΕΤΙΔΟΣ Κ ΚΑΝΕΛΙΑ ΣΥΖΥΓΟΥ ΝΟΤΗ ΣΑΒΒΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΟΥ 1888 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 9.

Η κρήνη στου Βεργή

Για δεύτερη φορά λοιπόν (υπήρχε παλαιότερη;) χαρίζεται η κρήνη, στον Ταξιάρχη, από τη σύζυγο κάποιου προσκυνητή, στη χάρη του αρχάγγελου. Η δεύτερη βρίσκεται πίσω από το Δημοτικό Σχολείο, σε μια γωνιά του δρόμου, απέναντι σε ένα ωραίο σπίτι που ανήκε στο Βεργή.

 ... με την επιγραφή

Αρμολογημένη από πολύχρωμο ανδεσίτη, φέρει κυματοειδές τόξο από τρία μέρη. Είναι συνδεδεμένη με το δίκτυο και η επιγραφή της, επάνω στην ίδια πέτρα, έχει μεγάλο σταυρό με το ΙΣ ΧC ΝΙΚΑ.Από κάτω υπάρχει μόνο μια σειρά: ΟΚΟΔΟΜΗΘΗ Η ΚΡΗ…

Το αρχοντικό

Στα 1548, τα Παράκοιλα, με 382 χριστιανικές οικογένειες, έχουν μόνο πέντε μουσουλμανικές και φορολογούνται κύρια για το κρασί. Στα 1620 τα δύο χωριά, το Ανδρονικάδο και τα Παράκελλα, με το ποτάμι ανάμεσα έχουν από 80 και 90 σπίτια Χριστιανών αλλά Αγαρηνούς πλείστους. Αυτοί το 1863 γίνονται 99 τουρκικές και 114 χριστιανικές.

... πολύχρωμος πίνακας

Πριν την απελευθέρωση, το 1909, από τα 340 σπίτια, τα 120 είναι τουρκικά. Σ’ αυτούς λοιπόν ανήκε και το υπέροχο αρχοντικό του Αλή Μουλά, κατασκευασμένο όλο με λαξευμένη πέτρα, υπέροχα θυρώματα και νεοκλασικά επίκρανα με έλικες. Όλα με πολύχρωμη ηφαιστειακή πέτρα, με υπέροχα νερά.

... και η κρήνη

Αυτό το σπίτι που πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί, φιλοξενούσε στο τέλος την Τουρκική Αστυνομία (καρακόλι). Στο δρόμο, έξω από το σπίτι είναι η τρίτη κρήνη. Κολλημένη στον τοίχο, με ένα οξύληκτο τόξο, επίκρανα και πεσσούς, δυστυχώς είναι εγκαταλελειμμένη.

Ο εύθρυπτος, ανοιχτόχρωμος πωρόλιθος μαδάει και η γούρνα μάλλον μεταφέρθηκε αλλού. Φαίνεται πως είχε έγχρωμο ασβεστοκονίαμα. Αυτά μαζί με το αρχοντικό πρέπει να διατηρηθούν σαν αξιόλογο σύνολο της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού.