Ξαναγυρίζοντας στην Αρχαία εγκατάσταση*, μεταξύ Μόριας και Αφάλωνα, θα προσπαθήσουμε να την χρονολογήσουμε και να κάνουμε μερικές υποθέσεις για τη λειτουργία της. Η βραχώδης έξαρση στην ανατολική άκρη του πλατώματος δεσπόζει της ρεματιάς που ενώνει τη σημερινή Μόρια με τον κόλπο της Γέρας, το τότε πέρασμα προς τη Μυτιλάνα. Η κεραμική είναι πυκνή και διάσπαρτη σ’ όλη την έκταση (124 x 117 μέτρα) και αποτελείται κατά πρώτον από άφθονα κεραμίδια στέγης, λακωνικού τύπου (μόνο ένας καλυπτήρας ήταν κορινθιακού τύπου) και κομμάτια από πιθάρια. Αυτό αποδεικνύει την ύπαρξη κτισμάτων και αποθηκευτικών χώρων. Μάλιστα κτίσμα υπήρχε και στο τετράγωνο λάξευμα του βράχου, αφού βρέθηκαν και εκεί κεραμίδια. Άρα εκεί ήταν θεμελιωμένο κτίσμα, ίσως πύργος, με τους ορθογώνιους δόμους εντοιχισμένους στα σημερινά σέτια και την απορροή των νερών στα θεμέλια του. Βέβαια παραμένει το ερώτημα τι υπήρχε στο κτήμα και αν αυτές οι πέτρες στη ΒΔ γωνία ανήκαν σε κάποιο ελαιοπιεστήριο. Είναι λοιπόν σκοτεινή η σημασία της εγκατάστασης. Αποκλείεται η ύπαρξη ιερού από την απουσία «καλής» κεραμικής και η λειτουργία του λατομείου, η οποία μάλλον ήταν επικουρική (προμήθεια δομικού υλικού για την εγκατάσταση). Μένει η χρησιμοποίησή της ως ενός χώρου επιτήρησης, ενός οχυρού ή μιας αγροτικής εγκατάστασης.
Η χρονολόγηση, που στηρίζεται σε λίγα, μέσα στην πληθώρα της χρηστικής κεραμικής όστρακα, ταιριάζει στα ρωμαϊκά χρόνια (ένα όστρακο terra sigilata, ένα μελαμβαφές και λίγα τεφρά). Πάντως, άσχετα με όλα αυτά, που χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για την ακριβή της σημασία, η αρχαία εγκατάσταση προστίθεται μέσα στο πυκνό πολιτισμικό δίκτυο του υπέροχου νησιού μας.

* Στη 2η συνέχεια δόθηκε λάθος προσανατολισμός, ο οποίος διορθώνεται στο σημερινό χάρτη.



και ο τόπος που ελέγχει

με το κτίσμα στο πλάτωμα

από γωνιασμένες πέτρες

με τους καλυπτήρες

και τους στρωτήρες στη στέγη

και κεραμική παντού