Όταν λέμε «Βόρειος Άξονας» εννοούμε την πανάρχαια έξοδο από την Πρωτεύουσα, που κατευθύνεται προς τα βόρεια, δίπλα στην ανατολική άκρη του νησιού, τα παράλια που βλέπουν τις αντικρινές ακτές. Από εκεί έρχεται το γλυκό πρωινό φως που ροδίζει τα σπίτια, τις πλαγιές και τα όνειρα των ανθρώπων. Από εκεί και προς τα εκεί, χιλιάδες χρόνια τώρα, πηγαινοέρχονται οι άνθρωποι, σε ειρηνικούς και χαλεπούς, δύσκολους καιρούς. Ακόμα πηγαινοέρχονται, ακόμα ανεβοκατεβαίνουν τα καράβια, σε ένα αέναο αλισβερίσι ανάμεσα στη φύση και στις πράξεις που γράφουν τον πολιτισμό και αλλάζει ρότα ο χρόνος, ανάλογα με το μελτέμι ή το νοτιά.

Σ’ αυτόν τον άξονα έχουν στηθεί πάνω στα αρχαία χνάρια χωριά, όπως η Μόρια, η Παναγιούδα, ο Αφάλωνας, τα Πάμφιλα, η Θερμή, τα Μυστεγνά, οι Νέες Κυδωνίες και πιο μέσα η Πηγή και η Κώμη. Γύρω τους αμέτρητοι δρόμοι, ξωκκλήσια, ελιές, ρέματα, λόφοι, αρχαίοι τόποι, μάντρες που ίσως στέγασαν τον έρωτα του Δάφνιδος προς τη Χλόη. Και από παντού να βιγλίζεις το πέλαγος, το στενό, τα νησιά, το Αϊβαλή και τη σκοτεινή σκιά της Ίδης. Που τα βράδια, στην πιο ψηλή της κορφή, ανάβει ένα δυνατό μοναχικό φως. Πες πως είναι η φωτιά του βωμού του Δία, άσβεστη στους αιώνες, αδιάφορη για τις μικρολεπτομέρειες που σωρεύει η καθημερινότητα, σε μας όπου ζούμε τώρα.

Εκεί θα πάμε λοιπόν.