Οδοιπορικό στη Λέσβο 3-41

Έρευνα και Ερωτήματα 3-41

Μάκης Αξιώτης

Τοπωνύμια στη Λέσβο με κατάληξη -αδος Ν

Θα κλείσουμε την ομάδα των τοπωνυμίων που έχουν κατάληξη -αδος, γύρω από το χωριό της Πελόπης, μια αξιοπρόσεκτη συγκέντρωση, σε ένα, σχετικά μικρό γεωγραφικό χώρο. Το νέο τοπωνύμιο απέχει 2,5 περίπου χιλιόμετρα δυτικά του χωριού στον δρόμο προς το Υψηλομέτωπο. Θα ερευνήσουμε το τοπωνύμιο Σκοτεινάδος, σε ένα «Βεράν Κιόι» (χαλασμένο χωριό), που έχουμε ξαναδεί. Και μάλιστα σ’ένα χωριό, που το 1548, είχε όνομα, αφού παραμένει και το τρίτο του τοπωνύμιο! Κοδωνόπετρα (ή και Κωδωνόπετρα από το Κώδων-Καμπάνα). Η καταγραφή στα φορολογικά Οθωμανικά κατάστιχα, το ονομάζει “Kodonopetra” με 38 χριστιανικά σπίτια. Και βέβαια, σιγά-σιγά κατάντησε λογικά «Βεράν Κιόι». Ο βράχος που διατηρεί το όνομα είναι επιβλητικός, σε μικρή ρεματιά του δρόμου, με λαξευμένη άνοδο από την πίσω πλευρά, σε ένα πλάτωμα της κορυφής. Και λένε, ότι εδώ, σ’αυτή τη βίγλα, υπήρχε η καμπάνα, που χτυπούσε σε δύσκολους καιρούς, για να ειδοποιηθεί το χωριό που βρισκόταν δυτικά της, μέχρι τον Αι Νικόλα, ίσως την ενοριακή εκκλησία του χωριού. Εδώ υπάρχουν επάνω από τον δρόμο θεμέλια και άφθονη Μεσαιωνική κεραμική, που επεκτείνεται μέχρι τον βράχο και τον αστέγαστο Αι Γιώργη, δίπλα του. Σίγουρα οι κάτοικοι ανηφόριζαν στις πλαγιές με τα αιωνόβια ρουπάκια, τα πλατάνια, τα σέτια με το σιτάρι και τα αμπέλια, για να κρυφτούν όταν άκουγαν τον ήχο της καμπάνας του βράχου. Ίσως να ανηφόριζαν αρκετά ψηλά, σε απάτητες λόχμες του βουνού. Όπως και αυτή η σκοτεινή, πίσω και επάνω από τον ριζιμιό, επιβλητικό βράχο, στον Σκοτεινάδο. Ίσως και τίποτα από όλα αυτά, αφού η συλλογική μνήμη κράτησε μόνο ένα τοπωνύμιο, δίπλα σ’ένα υπαρκτό χωριό του 16^ου αιώνα και στον βράχο που το στοίχειωσε.

δίπλα στα Γέλια με το ιερό κορυφής στον Αι Λια

με ρεματιές πλατανιών

με αιωνόβια ρουπάκια

στον ριζιμιό βράχο

την Κουδουνόπετρα

με ίσιωμα στην κορφή της καμπάνας

και με τον Αι Νικόλα.