Στην περιοχή του Κάτω Τρίτους, της ευρύτερης περιοχής του Ευεργέτουλα, υπάρχουν δύο Τοπωνύμια, που χρονολογούνται σαν οικισμοί, το 1548, στα φορολογικά Οθωμανικά Κατάστιχα! Ο Monasado*, ο Μονασάδος, έχει 21 σπίτια, όλα Χριστιανικά και ανήκει στον Ναχιγιέ των Κεραμειών ( Kelemiye). To 1653, στον Κώδικα Ελεών του Παναγίου Τάφου, αναφέρεται σαν «τόπος Μονασάδων», ενώ μνεία του χωριού ο Τάξης το 1909, που το αναφέρει ανατολικά του Κάτω Τρίτους, σαν περιοχή Μανοσάδο, με ερείπια σπιτιών, λουτρό, βρύσες και δεξαμενές! Πραγματικά, ανατολικά, δίπλα στο χωριό, η περιοχή με τις εκκλησίες του Ταξιάρχη, του Αγίου Νικολάου και του Αι Γιώργη (Ντιρκόπ), με ευρήματα και νερά, ονομάζεται Μανοσάδος και μάλλον προυπήρξε Μεσαιωνικός Οικισμός , πριν τον Υστεροβυζαντινό του 1548! Έτσι πρέπει να υποθέσουμε, ότι ο Οικισμός αυτός, πιθανόν να πήρε το όνομα του από το γειτονικό Μοναστήρι των Ταξιαρχών (Μονασάδος από το Μοναστική κοινότητα!), που πιθανολογείται η σύσταση του πριν την άλωση του 1462! Ίσως να καταλάμβανε τότε και την περιοχή του μετέπειτα Κάτω Τρίτους!

Το επόμενο χωριό του 1548, είναι ο Citado, o Κιτάδος, με 15 Χριστιανικά σπίτια! Το 1653, πάλι, στον κώδικα των ελεών, αναφέρεται Κιταδο-κάτω Τρίτος! Δηλαδή ο Κιτάδος δίπλα στο Κάτω Τρίτος, σαν χωριό το 1653! Η παράδοση θέλει την Μυχού, σαν παλιό Άνω Τρίτος ! Πιστεύω λοιπόν ότι ο χριστιανικός Κιτάδος, βρισκόταν στην θέση της μετέπειτα Μυχούς, με ναό του τον Αι Γιώργη, στην είσοδο (παράδοση παλιού χωριού). Η Μυχού εμφανίζεται πρώτη φορά στον κώδικα της Μητρόπολης, το 1863, αλλά η παλιά βρύση χρονολογείται το 1739 (1151 από Εγίρας)! Οθωμανικό, αμιγές πια χωριό, το 1909 έχει 40 οικογένειες με τζαμί, λουτρό και σχολείο, ένα χωριό που δουλεύει για τον τσιφλικά της περιοχής , τον Κιαμήλ Αγά, που μένει σ’ένα μεγάλο σπίτι , είχε χτίσει το 1902 το ελαιοτριβείο (μετά Mανταμαδιώτη) και τα κτήματα του επεκτείνονται απάνω από το χωριό (έχουν το όνομα του) και δυτικά μέχρι τις Νάπες! Στην προσπάθεια όμως να ερμηνεύσουμε το όνομα Κιτάδος, δεν υπάρχουν υποθέσεις, διότι η Κοίτη του Ποταμού του φαραγγιού, που περνά από εκεί, είναι αδόκιμη πρόταση. Το 1922, οι πρόσφυγες από το Κινίκιο των χαμένων Πατρίδων, κατοίκησαν το αδειανό χωριό, μετατρέποιντας το τζαμί σε Αγιο Δημήτριο!

* Για τους Δύο Οικισμούς βλέπε διεξοδική αναφορά στο Εμπρός 7/12/19 και 14/12/19

ο Αι Νικόλας

και ο Αι Γιώργης του Μονασάδου!

Η βρύση

ο Λουτρός

και το σπίτι του Κιαμήλ Βέη της Μυχούς

πρωην Κιτάδου

με τον σημερινό Αι Δημήτρη των Προσφύγων!