Η Ιστορία των ανθρώπων του κάμπου συνεχίζεται στην Αρχαϊκή-Κλασσική εποχή, την περίοδο των γραμμένων πια συμβάντων των πέντε Αιολικών πόλεων, τις αντιπαραθέσεις μεταξύ τους στην γεωπολιτική επικράτηση στους ζωτικούς του χώρους, τις «επικράτειες» με τα οχυρά και τις καλλιέργειες, τα ιερά τους! Συνάμα η Λέσβος συμμετέχει ενεργά στα δρώμενα της Ηπειρωτικής Ελλάδας, του Αιγαίου και της Αντίπερα Περαίας! Θεωρητικά ο «κάμπος» ανήκει στην επιρροή της Μυτιλάνας! Πρέπει να ήταν πυκνοχτισμένος, με Κώμες και αγροτικές εκτάσεις, όπου οι κάτοχοι άρχοντες θα εμπορεύονταν το κρασί, τα δημητριακά, τα αλιεύματα του κόλπου, τις θερμές πηγές, το γκρίζο υπέροχο μάρμαρο! Και έρχεται η ανασκαφή, δίπλα στα Κεραμειά, να μας δείξει τι κρύβει ο «κάμπος», κάτω από την γεμάτη, διάσπαρτα αρχαία μέλη, επιφάνεια! Πρώτα, πρώτα η κεραμική τέχνη, δίπλα στα ανέκαθεν κεραμοποιεία των Κεραμειών, πηγαίνει στον 6^ο αρχές 5^ου π.Χ. αιώνα με τρεις «κυκλικούς και απιόσχημους κλιβάνους με λιθόκτιστο θεμέλιο και πήλινες εσχάρες»! Επάνω από αυτούς χτίζεται από τα μέσα του 5^ου αι. π.Χ. το υπέροχο επίμηκες ορθογώνιο κτίριο με κεραμική γκρίζων και καστανέρυθρων αμφορέων και εισηγμένων μελαμβαφών αγγείων! Κάτι το ιδιαίτερο, με την μοναδική λεσβιακή τοιχοποιία και τις μαρμάρινες απορροές! Αυτό παραμένει και στα ύστερα Κλασικά-Ελληνιστικά χρόνια, χωρίζεται σε δωμάτια και αποκτά δύο πήλινους λουτήρες! Έξω από αυτό υπήρχε ορθογώνιο βάθρο, ίσως στεγασμένο!* Ένα υπέροχο, ίσως δημόσιο, διαχρονικό κτίριο που θα ‘πρεπε να παραμείνει επισκέψιμο στην επιφάνεια!

Σίγουρα αυτός ο εύφορος κάμπος, μαζί με τον ήρεμο κόλπο, θα είχε τα αρχοντικά ενδιαιτήματα των αφεντάδων του, τοποτηρητών ή και εξοχικών, της κοντινής Μυτιλάνας! Αν και θα δούμε τα διάσπαρτα χνάρια παντού, θα πρέπει να περιγράψουμε την «βασιλική», μαρμάρινη σαρκοφάγο, τα βαριά κατάλοιπα της οποίας βρίσκονται στην ανατολική πλαγιά του υψώματος «Πασπαλάς». Λείπει η σαρκοφάγος και διασώζεται το βαρύ της κάλυμμα, 2,45x1,17 μ. και πάχους 25 εκ., με δικλινή την οροφή και ακρωτήρια στις 4 γωνίες! Παραδίπλα όμως βρίσκεται ένα υπέροχο επιτύμβιο ανάγλυφο, σκαλισμένο σε ορθογώνιο μάρμαρο 2,45x1,45 μ. (στηριζόταν στη λάρνακα) και πάχους 0,45 μ. ανάγλυφο σώμα κόρης, που έχει μακριά, κυματιστά μαλλιά, πλαγιασμένης στη μια της πλευρά και ακουμπώντας το κεφάλι (καταστραμμένο το πρόσωπο) σε μαξιλάρι!** Το ένα χέρι είναι απλωμένο στο σώμα, έως τον γοφό και το άλλο, διπλωμένο, υποστηρίζει το κεφάλι! Το νεκροκρέβατο μιας ακόμα αρχοντοπούλας, του πλούσιου κάμπου, αιώνες μετά, από την σκοτωμένη αρχόντισσα του 8^ου αι. π.Χ. του Ίππειους! Τούτη μάλλον έζησε στα Ρωμαϊκά χρόνια!

* Πινακίδα στον πρώην χώρο της ανασκαφής

** Μάκη Αξιώτη: Περπατώντας τη Λέσβο, Τομ. Β, σελ. 703

με τους αρχαϊκούς κλιβάνους (φώτο πινακίδας)

τα σημαντικά κτίρια

και το υπέροχο ορθογώνιο κτίριο με την απορροή ίσως των λουτήρων

και την Λέσβια τοιχοποιία

το κάλυμμα της λάρνακας του Πασπαλά

με το επιτύμβιο της κόρης

«κοιμώμενης» σε μαξιλάρι!