Θεωρούμε κάποια πράγματα αυτοφυή ή αυτονόητα, όπως επί παραδείγματι τη δημοκρατία, μια έννοια που καθόρισε και προδιέγραψε το μέλλον της ανθρωπότητας (άσχετα αν σήμερα φενακίζονται πάνω της συμπολιτεύσεις και αντιπολιτεύσεις), χωρίς να σκεφτόμαστε ότι πέρασε από σαράντα κύματα μέχρι να εδραιωθεί και ότι ήταν αποκλειστική σύλληψη των Αθηναίων προγόνων μας.

Η Αθήνα παλινδρόμησε μεταξύ αριστοκρατίας και τυραννίας τον έκτο π.Χ. αιώνα μέχρι να έρθει η ευτυχής στιγμή το 508 π.Χ. να αναλάβει τη διακυβέρνηση της πόλης ο Αλκμεωνίδης Κλεισθένης του Μεγακλή, με καταγωγή από τη Σικυώνα, και να ξεδιπλώσει τα μεγαλεπήβολα σχέδιά του.

Εισήγαγε ένα καινοφανές σύστημα δημοκρατικής διακυβέρνησης και κυρίως αύξησε και επαναδιέταξε τις φυλές και τους δήμους της Αθήνας με τρόπο που εξαφάνισε τα πολιτικά τζάκια της πόλης και έδωσε δικαίωμα και ευκαιρία διοίκησης δια «κληρώσεως» όλων ανεξαρτήτως των Αθηναίων πολιτών.

Όλοι έγιναν «κληρωτοί» (Βουλή, δικαστήρια κλπ) και «αιρετούς» (κατά τη Σολώνεια νομοθεσία) άφησε μόνο τους εννέα στρατηγούς (έναν εξ εκάστης φυλής) και τον αρχιστράτηγο.

Να σημειωθεί ότι μέχρι τότε ο κάθε Αθηναίος ταυτοποιούνταν με τρεις λέξεις: όνομα, πατρώνυμο και Δήμο (π.χ. Θουκυδίδης Ολόρου Αλιμούσιος).

Ο Κλεισθένης απαγόρευσε την αναφορά του πατρωνύμου (!) για να σπάσει την εξάρτηση από τα τυχόν ευνοιοκρατούμενα γένη, και τότε ήταν που διαδόθηκε το ρητό «μη φυλοκρινείν», δηλαδή δεν είναι σωστό να κρίνομε κάποιον (μόνο) από τη φυλή του.

Μαζί με όλα αυτά και με το θεσμό του «εξοστρακισμού» θωράκισε τη δημοκρατία και μπόρεσε η Αθήνα μέσα σε ελάχιστα χρόνια να οδηγηθεί στο θαύμα των μηδικών, και στη συνέχεια στα άλλα θαύματα των γραμμάτων και της Τέχνης.

Σήμερα πια μπορούμε να κατανοήσουμε ότι το όνειρο του μεγαλοφυούς Κλεισθένη δεν ήταν απλώς να κατοχυρώσει το μέλλον του κλεινού άστεως, αλλά να βάλει τις βάσεις για το πολιτειακό μέλλον της ανθρωπότητας (!)

Η δημοκρατία ήταν επόμενο να κατοχυρώσει και την ελευθερία.

Ο Αθηναίος δημότης πολεμούσε για τα ιδανικά του και για τα δικά του συμφέροντα.

Η βασική διαφορά Αθηναίου και Πέρση περιγράφεται ανάγλυφα από τον Αισχύλο στους «Πέρσες». Στην ερώτηση της Περσίδας βασίλισσας Άτοσσας «τι είναι λοιπόν αυτή η Αθήνα;» ένας Πέρσης της απαντά: «Μια πόλη που οι κάτοικοί της δεν είναι δούλοι κανενός»!

Στην επελθούσα νίκη κατά των τυραννοκρατουμένων Περσών συνέβαλε βέβαια τα μέγιστα και η παρουσία του ιδιοφυούς στρατηγού Μιλτιάδη, καθώς και η οργάνωση από τον Θεμιστοκλή αξιόμαχου στόλου της αείποτε μεγάλης ελληνικής γαλάζιας πατρίδας, χρηματοδοτημένου από τα έσοδα των μεταλλείων του Λαυρίου.

Η εμπέδωση της αθηναϊκής δημοκρατίας όμως είχε και συνέχεια.

Ο λαμπρός και ακέραιος πολιτικός Εφιάλτης, γιος τού Σοφωνίδου, επέβαλε αμέσως μετά τα μηδικά στους άρχοντες και τους αρεοπαγίτες, που είχαν σφετερισθεί πολλές εξουσίες και πολιτικές αρμοδιότητες, αυστηρή λογοδοσία και διέσωσε το κύρος της δημοκρατίας με τον νόμο που ψήφισε, και που με κάποιο τρόπο ισχύει μέχρι σήμερα, που λέει: «κανείς απ’ όσους ασχολούνται με τα κοινά δεν είναι ανυπεύθυνος».

Και για να ολοκληρωθεί η αίγλη της αρχαίας Αθήνας αρκεί να σημειώσουμε και την οικονομολογική διάνοια και το αίσθημα δικαιοσύνης και ακεραιότητας του Αριστείδη του επιλεγόμενου Δίκαιου που τον οδήγησαν στην πρωτοποριακή σύλληψη της ιδέας της «Δηλιακής» συμμαχίας, η οποία υπήρξε -παρά τις κάποιες ενστάσεις- μια οργάνωση αμυντικής, αλλά και επιθετικής, ασφαλείας των τότε συμμάχων, ενός δηλαδή «ΝΑΤΟ» της εποχής και θα λέγαμε πολύ πιο προηγμένου από το σημερινό, αν δούμε όλες τις διελκυστίνδες και τα βρόμικα παζάρια που γίνονται στις μέρες μας.

Δεν είναι όθεν υπερβολή να πούμε ότι όλος ο προοδευτικός και σκεπτόμενος κόσμος εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια μιμείται και αντιγράφει την αρχαία Αθήνα, και μόνο τις Γαλλίδες ελληνίστριες (Ζακλίν ντε Ρομιγί, Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Κλοντ Μοσέ) να διαβάσει κανείς θα καταλάβει τη σαγήνη της αρχαίας αθηναϊκής παρακαταθήκης.

Η Αθήνα τότε με την ωριμότητα και το ρηξικέλευθον της πολιτικής μπόρεσε να εξασφαλίσει την ευημερία των πολιτών, την άνθηση σε εκπληκτικό βαθμό των τεχνών και των επιστημών και πάνω απ’ όλα την αμυντική θωράκιση της πόλης έναντι των βαρβάρων, πράγματα όμως και τα τρία που ήρθε στα επόμενα χρόνια να τα ακυρώσει ένας καταστρεπτικός και εθνοβόρος εμφύλιος πόλεμος ....