Στο Α΄ Μέρος του άρθρου μου αναφέρθηκα στον ξεπεσμό της αθηναϊκής δημοκρατίας τον 4^ο π. Χ. αι. και την αντιπαρέθεσα στην ένδοξη αθηναϊκή δημοκρατία του 5^ου π. Χ. αι., τότε που τις τύχες των Αθηναίων είχε στα χέρια του ο Περικλής και άλλοι ένδοξοι πολιτικοί. Τότε που, όπως λέει ο Ισοκράτης, οι Αθηναίοι «τους βελτίστους και ικανωτάτους εφ’ εκάστου των έργων προέκρινον» (Αρεοπαγ. 22), δηλαδή τοποθετούσαν σε κάθε τομέα τους πιο καλούς και πιο ικανούς, τότε που η πολιτεία «εποίει συμβούλους και προστάτας και στρατηγούς τους βελτίστους, φρονιμωτάτους και κάλλιστα βεβιωκότας» (Παναθην. 143), δηλαδή όριζε ως συμβούλους, προστάτες και στρατηγούς τους πιο καλούς και ηθικούς, τους πιο συνετούς και φρόνιμους και αυτούς που είχαν ζήσει με τον πιο καλό τρόπο. Ο Ισοκράτης παρατηρεί πως η Αθήνα είχε τέτοια δημοκρατία μετά τον Θησέα, μια δημοκρατία «ου νομίζουσαν την ακολασίαν ελευθερίαν είναι, την δ’ εξουσίαν ό τι βούλεταί τις ποιείν ευδαιμονίαν, αλλ’ αριστοκρατία χρωμένην» (Παναθην. 131), δηλαδή δημοκρατία που δε θεωρούσε την ασυδοσία ελευθερία και τη δυνατότητα να κάνει κανείς ό τι θέλει ευτυχία, αλλά στηριζόταν στους άριστους.

Διαβάζοντας κανείς όλα αυτά θαρρεί πως αναφέρονται στη δημοκρατία της εποχή μας. Εμείς οι παλαιότεροι θυμούμαστε κάποιους πολιτικούς, όπως ο Παναγ. Κανελλόπουλος, ο Κωνστ. Τσάτσος, ο Αβέρωφ, ο Κωνστ. Καραμανλής, ο Γεώργ. Παπανδρέου, ο Μαύρος κ.λπ. που πήραν μια Ελλάδα φτωχή και καταστραμμένη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και την έστησαν στα πόδια της. Γιατί σημασία δεν έχει πού φτάνει κανείς, αλλά από πού ξεκινά, για να φτάσει εκεί. Δεν έχει σημασία τι κάνει κανείς, αλλά το τι θα μπορούσε να κάνει με τα μέσα που έχει στη διάθεσή του και δεν το έκανε. Και θαρρώ πως οι σημερινοί πολιτικοί δεν μπορούν να είναι περήφανοι γι’ αυτό που έκαναν, γιατί με τα έργα τους κατάφεραν να οδηγήσουν τη χώρα μας σε χρεοκοπία!

Και αναρωτιέται κανείς αν με την πολιτική που ασκούν τα σημερινά κόμματα και οι πολιτικοί που μας εκπροσωπούν στο Κοινοβούλιο και με τη στάση που τηρούν απέναντι στα μεγάλα οικονομικά, κοινωνικά και εθνικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας επιτρέπεται να αισιοδοξούμε και να ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο. Ο Πιττακός ο Μυτιληναίος έλεγε πως η καλύτερη δημοκρατία είναι αυτή στην οποία δεν επιτρέπεται στους κακούς να άρχουν και στους καλούς και άξιους να μην άρχουν. Και ο Πλάτων έλεγε πως, για να πάψει η κακοδαιμονία στις πόλεις, πρέπει να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους οι φιλόσοφοι, δηλαδή η αριστοκρατία του πνεύματος, η ανώτατη βαθμίδα της ανθρώπινης τελειότητας (Φαίδρος 248 d), άνθρωποι που διαθέτουν σοφία, δηλαδή γνώση και επιστημοσύνη που συνοδεύεται όμως από δικαιοσύνη και αρετή.

Υπάρχουν πολλοί τέτοιοι πολιτικοί σήμερα; Οι υποψήφιοι βουλευτές που θα διεκδικήσουν την ψήφο μας στις επερχόμενες εκλογές πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις; Τα δεδομένα που υπάρχουν βεβαιώνουν το αντίθετο. Τα κόμματα αυτό τον καιρό προσπαθούν να καταρτίσουν τα ψηφοδέλτιά τους. Αν μελετήσει κανείς αυτά, θα διαπιστώσει πως τα κριτήρια της επιλογής των προσώπων δεν έχουν καμιά σχέση με την πολιτική τέχνη. Οι πιο πολλοί είναι τραγουδιστές, αθλητές, ηθοποιοί, πρόσωπα της τηλεόρασης κ.λπ., γενικά πρόσωπα λαμπερά, αλλά που ελάχιστη σχέση έχουν με την «πολιτική τέχνη» που είναι κάτι πιο σύνθετο και πιο απαιτητικό από αυτό που κάνουν.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Είναι γνωστό το λεγόμενο «η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει μόνο να είναι, αλλά και να φαίνεται τίμια». Και πολλοί από τους υποψήφιους ούτε είναι ούτε φαίνονται τίμιοι. Έτσι, στα ψηφοδέλτια όλων των κομμάτων υπάρχουν άτομα που κανονικά θα έπρεπε να αποκλειστούν από αυτά, αλλά, όμως, συμπεριλαμβάνονται σε αυτά για λόγους που μόνο οι υπεύθυνοι γνωρίζουν, αυτοί που, όπως λένε, ενδιαφέρονται για την κάθαρση, τη διαφάνεια και την καθαρότητα! Έτσι, βλέπουμε Υπουργούς που αναγνωρίζουν πως άσκησαν πλημμελώς τα καθήκοντά τους να αναλαμβάνουν την ευθύνη και να παραιτούνται, αλλά να συμμετέχουν στα ψηφοδέλτια του κόμματός τους. Βλέπουμε άλλους Υπουργούς που έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα από τη Δικαιοσύνη για πράξεις τους και, όμως, να μην αποκλείονται από τα ψηφοδέλτια. Βλέπουμε βουλευτές και πρώην Υπουργούς να έχουν εκμεταλλευτεί τη θέση τους, να έχουν πάρει δάνεια, να έχουν πετύχει μειώσεις τους που ένας απλός πολίτης ούτε στον ύπνο του δεν θα μπορούσε να το δει, να έχουν χτίσει «ιδιωτικές κατοικίες» πολυτελέστερες από «δημόσια οικοδομήματα» και να διεκδικούν ανερυθρίαστα την ψήφο μας! Σημασία για τα κόμματα δεν έχει η ποιότητα των υποψηφίων, αλλά η ικανότητά τους να προσελκύσουν ψηφοφόρους και να τους επηρεάσουν. Άλλωστε, ποια είναι η αξία των βουλευτών σε ένα αρχηγικό κόμμα σήμερα; Είδατε κανένα βουλευτή να ψηφίζει διαφορετικά από την επίσημη θέση του κόμματος στο οποίο ανήκει και, αν τολμήσει να ψηφίσει, να μην απομακρύνεται από αυτό; Οι βουλευτές είναι διακοσμητικά στοιχεία, δεν έχουν προσωπικότητα και γι’ αυτό δεν ενδιαφέρει τα κόμματα η ποιότητά τους. Βέβαια, υποστηρίζεται πως υπέρτατος κριτής σε όλα είναι ο λαός! Όμως τόσο έχει διαφθαρεί η πολιτική συνείδηση του λαού, που είμαι σίγουρος ότι όλοι αυτοί και πολλοί άλλοι που δηλητηριάζουν και βλάπτουν φανερά τον δημόσιο βίο και την πολιτική ζωή του τόπου μας θα αναδειχτούν πρώτοι σε ψήφους, λες και δεν υπάρχουν άλλοι να μας εκπροσωπήσουν στο κοινοβούλιο!

Σήμερα κανένας πολιτικός ηγέτης δεν μπορεί να προβληθεί ως πρότυπο αρετής, ως υπόδειγμα πολίτη που έχει συνέπεια λόγων και έργων, πολίτη που κάνει αυτά που λέει χωρίς να είναι υποκριτής. Οι περισσότεροι πολιτικοί είναι άνθρωποι που δεν κατέχουν την πολιτική τέχνη και επιστήμη, είναι άνθρωποι «στασιαστικοί» και εριστικοί και καθόλου πολιτικοί, άνθρωποι που δημιουργούν όξυνση για δημοκοπικούς λόγους και όχι ηγήτορες που κατευθύνουν σωστά τον λαό με το παράδειγμά τους και δεν τον πλανεύουν με γοητείες όντας πιο μεγάλοι σοφιστές από τους σοφιστές. Είναι αδίστακτοι δημαγωγοί, καθόλου προβλεπτικοί, άνθρωποι που παραπλανούν τον λαό και κοιτούν πώς να τον ευχαριστήσουν βραχυπρόθεσμα αδιαφορώντας για το μέλλον. Είναι πολύ θρασείς και πονηροί και δε νοιάζονται για το συμφέρον του συνόλου, αλλά μόνο για το πώς θα ικανοποιήσουν την πλεονεξία τους. Όταν όμως, όπως λέγεται, «οι ιερείς δαιμονίζονται, τις αγιάσει ημάς;».

Σήμερα, δυστυχώς, όταν ο ψηφοφόρος επιλέγει τον εκπρόσωπό του στη Βουλή δεν εξετάζει τι έκαναν πρωτύτερα αυτοί που ανακατεύονται στην πολιτική, αλλά τους εκτιμά και τους υποστηρίζει, όταν του λένε ότι θα κάνουν εκείνα που θέλει αυτός, όταν του λένε αυτά που θέλει να ακούσει και όχι αυτά που πρέπει! Με αυτή, όμως, τη λογική ελπίδα για κάτι καλύτερο δεν υπάρχει…..