Με τον κ. Δημήτρη Χατζηλία, δάσκαλο, που από τα ταπεινά σχολεία της εκπαιδευτικής πράξης έφθασε ως τις ανώτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης (προϊστάμενος διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και σχολικός σύμβουλος), απόφοιτο της Παντείου και της Νομικής και κυρίως ιστορικό του Σκαλοχωρίου (και όχι μόνο) δεν έτυχε να γνωριστούμε προσωπικά. Βέβαια και τον γνώριζα βιβλιογραφικά, δηλαδή από τα βιβλία και τα άρθρα του. Βέβαια και τον γνώριζα από την περιπέτεια της έκδοσης του Ημερολογίου του μπάρμπα-Ανέστη, το οποίο κακώς και λανθασμένα εκδόθηκε ως κώδικας της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, στο οποίο και εγώ είχα κάποια δευτερεύουσα συμμετοχή (παρουσίαση του βιβλίου), χωρίς να γνωρίζω τα σχετικά κείμενα. Όμως να που ήλθε η στιγμή να γνωριστούμε καλύτερα αλλά και πάλι εκ του μακρόθεν. Τουλάχιστον όμως μιλήσαμε στο τηλέφωνο....

Όμως ενόψει κάποιου βιβλίου που χρόνια τώρα ετοιμάζουμε με τον αγαπητό φίλο και καθηγητή μου Χρ. Σταυράκογλου για τις ρυθμιστικές παρεμβάσεις των μητροπολιτών Μηθύμνης στα έθιμα τέλεσης βαφτίσεων, αρραβώνων, γάμων και απονομή της προίκας είχα την ευκαιρία να μελετήσω καλύτερα το έργο του, μέσω δύο δημοσιεύσεών του που είχε την καλοσύνη να μου αποστείλει: ένα από τα καλύτερα (αν όχι το καλύτερο) δώρο των εορτών που έρχονται.

Ο Δημήτρης Χατζηλίας δεν είναι ο συνηθισμένος ιστοριοδίφης του χωριού, που συνήθως εκδίδει μια ιστορία του τόπου του, η οποία περιλαμβάνει τα γεγονότα από κτίσεως κόσμου έως τις ημέρες μας, χωρίς συνοχή και λογική εξέλιξη. Και τούτο επειδή αντιλαμβάνεται και γνωρίζει τη σημασία των ιστορικών τεκμηρίων, των ρεαλίων, όπως λέμε στην ιστοριογραφία. Θέλω δηλαδή να πω ότι στηρίζει το έργο του αποκλειστικά στα ιστορικά ντοκουμέντα και δεν προσπαθεί να καλύψει τα κενά των πηγών με ακροβασίες της φαντασίας, διασκελισμούς και ακροβατισμούς στον ιστορικό χρόνο, στοιχεία στα οποία μας έχει συνηθίσει η τοπική ιστοριογραφία. Η ματιά του είναι καθαρά ιστορική, χωρίς να έχει κάνει ειδικές σπουδές ιστορίας και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Πέρα από όλα αυτά, τα οποία βέβαια δεν είναι οι μοναδικές αρετές του, στέκομαι με πολύ ενδιαφέρον και προσοχή στο βιβλίο του, «Το Σκαλοχώρι του χθες» (Μυτιλήνη 2014) με υπότιτλο: «Ψάχνουμε τις ρίζες μας». Μιλάμε για πρόσωπα και γεγονότα. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια προέκταση του πρώτου βιβλίου του: «Σκαλοχώρι Λέσβου» (Μυτιλήνη 2008) στον 19^ο και 20^ό αιώνα. Και τούτο όχι με τη συνηθισμένη, όπως είπαμε παραπάνω, ιστοριοδιφική προσπέλαση. Κάθε άλλο. Ο Δημ. Χατζηλίας προσεγγίζει το νεότερο Σκαλοχώρι διαμέσου της παρουσίας και ανάδειξης οκτώ προσωπικοτήτων του χωριού του και κυρίως με την παρουσίαση των επιγαμιών και της εξελικτικής πορείας τους στο χρόνο τριάντα τεσσάρων Σκαλοχωρίτικων οικογενειών. Τα τελευταία στοιχεία αποτελούν μια πραγματική ιστορική συμβολή δημογραφικού τύπου ενός λεσβιακού χωριού των δύο τελευταίων αιώνων, το οποίο μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο ιστοριογραφικό υπόδειγμα.

Έλεγα λίγο παραπάνω για ιστορικές πηγές και ρεάλια της ιστορίας. Σε αυτό το επίπεδο ο Δημ. Χατζηλίας πέρα από τη χρήση των πηγών που κάνει στα ιστορικά του έργα, έχει να μας παρουσιάσει με απαράμιλλο τρόπο την αποκατάσταση μιας ιστορικής πηγές από την κακοποίησή της. Εννοώ φυσικά την έκδοση του Ημερολογίου του μπάρμπα-Ανέστη ως κώδικα της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Τούτο είναι πολύ σημαντικό επειδή ποτέ ένα Ημερολόγιο, μια καθαρά υποκειμενική παράθεση των γεγονότων και μάλιστα εκ των υστέρων, όπως είναι η περίπτωση του μπάρμπα-Ανέστη, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον κώδικα ενός θεσμικού οργάνου (εκκλησίας, μοναστηριού, μητρόπολης, πατριαρχείου, κοινότητας κτλ.), ο οποίος περιέχει γραπτές πράξεις, καταχωρισμένες αποφάσεις για ποικίλα θέματα. Νομίζω ότι η διαφορά είναι σημαντική και εύκολα κατανοητή. Έτσι ο συνεπής, σκληρός, έντιμος και αδιάκοπος αγώνας που έδωσε ο Δημ. Χατζηλίας για την αποκατάσταση μιας ιστορικής πηγής είναι πράξη υψίστης ιστορικής σημασίας, την οποία κρίνω σκόπιμο να αναδείξω και πάλι από τις στήλες της εφημερίδας, μολονότι έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε που ξεκίνησε το ζήτημα αυτό.

Όμως με τον Δημ. Χατζηλία και το έργο του θα συνεχίσω και στην επόμενη επιφυλλίδα. Καλές Γιορτές με υγεία.