Με συγκίνηση, οφείλω να ομολογήσω, διαπίστωσα πριν από λίγες ημέρες, ότι με την παρούσα συνεργασία συμπληρώνεται αισίως ο αριθμός 200: με άλλα λόγια και δεδομένου ότι η συνεργασία αυτή πραγματοποιείται δύο φορές τον μήνα, κανονικά θα συμπληρώνονταν 8 και κάτι χρόνια, από τότε που ο φίλος Μαν. Μανώλας μου ζήτησε να γράφω στο Εμπρός για την ιστορία του νησιού. Όμως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Εννοώ ότι δεν έχουν περάσει μόνο 8 οκτώ χρόνια αλλά 11 ολόκληρα χρόνια. Και τούτο επειδή οι δικές μου προσωπικές αδράνειες, οι καλοκαιρινές διακοπές, ο κορωνοϊός κτλ. συνετέλεσαν ώστε από τον Μάιο του 1913, όταν δημοσίευσα την πρώτη επιφυλλίδα, έως και σήμερα να έχει ολοκληρωθεί μια δεκαετία και κάτι παραπάνω ανέφελης συνεργασίας με την εφημερίδα αυτή. Για όλα αυτά οφείλω να ευχαριστήσω και πάλι τον φίλο Μανόλη, που είχε την ιδέα αλλά και όλους τους κατά καιρούς συνεργάτες του -την κ. Θάλεια Βουγδή ιδιαίτερα- που συνέβαλαν και συμβάλλουν αποφασιστικά ώστε να διατηρείται ζωντανή και επίκαιρη η συνεργασία αυτή.

Πέρα από αυτά όμως, τα ουσιαστικά προαπαιτούμενα, θα πω λίγα λόγια -αν και δεν θα έπρεπε να το κάνω αυτό εγώ, αλλά ίσως κάποιος άλλος- να κάνω ένα μικρό απολογισμό επί της ουσίας.

Αρχικά θεωρώ σημαντικό το γεγονός ότι από τις στήλες μιας τοπικής εφημερίδας -που τα τελευταία χρόνια είναι πλέον εβδομαδιαία- συντηρείται για δέκα και πλέον χρόνια μια στήλη που ασχολείται με την ιστορία. Το γεγονός, νομίζω, ότι έχει τη σημασία του, επειδή σηματοδοτεί το παράλληλο γεγονός ότι κάποιοι -λίγοι, πολλοί;- από τους αναγνώστες της εφημερίδας αυτής ενδιαφέρονται για την ιστορική πραγματικότητα του νησιού μας. Μάλιστα -ας μου επιτραπεί η παρατήρηση- κάποιους από αυτούς τους γνωρίζω και έχουν μια καλή κουβέντα να πουν, πράγμα που μου δίνει και την απαραίτητη ώθηση να συνεχίσω τη σύνταξη ιστορικών κειμένων. Η δεύτερη απολογιστική παρατήρηση είναι ότι η ενασχόληση αυτή υποχρεώνει και μένα να προσπαθώ να παραθέτω με εκλαϊκευτικό, αλλά όχι απλοϊκό τρόπο, γεγονότα της νεότερης λεσβιακής ιστορίας -ας πούμε χονδρικά από την εποχή των Γατελούζων έως τον 19^ο αιώνα- με απώτερο σκοπό αφενός τη γνωριμία με τα ιστορικά γεγονότα και αφετέρου την επικάλυψη της γνωριμίας αυτής με ιστορικό-ερευνητικό χρώμα. Δύσκολη ισορροπία, όπως και να έχουν τα πράγματα, αλλά, πιστεύω ότι έτσι πρέπει να είναι η δουλειά του ιστορικού, του επαγγελματία ιστορικού. Βέβαια, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, η αναδρομή σε μια τόσο μεγάλη χρονική περίοδο του παρελθόντος από τις στήλες μιας εφημερίδας, δημιουργεί περίεργες διαδρομές και διασκελισμούς, που ενδεχομένως διακόπτουν την συνεχή ιστορική πορεία ανάδειξής τους. Αλλά, όπως και να έχουν τα πράγματα, ελπίζω ότι μια ελάχιστη συνέπεια καλύπτει τις ιστορικές διαδρομές μας και πάντως η επισήμανση των ανεπαρκειών -πάντα υπάρχουν και θα υπάρχουν- συντελεί στην προσπάθεια βελτίωσής τους. Ένα τρίτο και τελευταίο, που θέλω να αναφέρω είναι ό,τι έχω προσπαθήσει να υποστηρίξω στις τελευταίες επιφυλλίδες μου. Ότι δηλαδή από τις σελίδες της εφημερίδας αυτής δημοσιεύτηκαν και ανέκδοτες ιστορικές πληροφορίες για τη λεσβιακή ιστορία και ίσως θα είχε λόγο ορισμένες από τις επιφυλλίδες αυτές να αποτελούσαν την ύλη ενός βιβλίου ως συμβολή στη νεότερη ιστορία του νησιού μας. Δύσκολα πράγματα, θα μου πείτε, αλλά η ελπίδα πάντα υπάρχει. Όπως και να έχουν τα πράγματα όμως, ελπίζω να είμαστε καλά και να συνεχίσουμε την ενασχόλησή μας με τη λεσβιακή ιστορία από τις στήλες του Εμπρός μας.