Μετά από την παρένθεση της παρουσίασης ενός βιβλίου για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία), στο οποίο αφιερώσαμε τις δύο τελευταίες επιφυλλίδες μας, επιστρέφουμε πάλι στο θέμα των γραπτών πηγών της νεότερης ιστορίας του νησιού μας. Με χαρά λοιπόν θα επικεντρώσω την προσοχή μου στο θέμα που παρουσιάστηκε με σειρά συναφών ενεργειών (ζωντανή παρουσίαση, γραπτές αναφορές στον τοπικό τύπο κτλ.) για την ψηφιοποίηση των αρχείων δέκα (10) κοινοτήτων του Δήμου Δυτικής Λέσβου. Η σχετική πράξη φέρει τον τίτλο: «Τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση και εισαγωγή σε Βάση δεδομένων του Ιστορικού Αρχείου των Κοινοτήτων του Δήμου Δυτικής Λέσβου», έργο το οποίο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας 2014-2020. Τοπικό Πρόγραμμα CLLD/LEADERΛέσβου» (αντιγράφω τα συναφή στοιχεία από σχετικό δημοσίευμα στο Εμπρός της 10ης Φεβρ. 2024, σελ. 9).

Αρχικά πρέπει να εκδηλώσω τη χαρά και τον ενθουσιασμό μου, που κάποιοι -το δημοσίευμα δεν αναφέρει ονόματα- κατάλαβαν την αξία του ιστορικού υλικού που απόκειται στα κλειστά πλέον γραφεία των πάλαι ποτέ κοινοτήτων του νησιού μας. Το πρώτο είναι αυτό. Αποτέλεσμα, πιστεύω της ενσυναίσθησης αυτής υπήρξε η πρωτοβουλία για την ψηφιοποίησή τους, ενέργεια διπλής σημασίας: Πρώτα πρώτα θα μειωθεί ο κίνδυνος φθοράς και απώλειας των εγγράφων, καθώς, όπως γνωρίζουμε, πολλά κοινοτικά έγγραφα βρίσκονται διάσπαρτα τήδε κακείσε σε διάφορα συρτάρια, ράφια, χαρτόκουτα κτλ. για να μην αναφέρω το γεγονός ότι πολλά κοινοτικά έγγραφα βρέθηκαν πεταγμένα σε χωματερές και ορισμένα διασώθηκαν από το ενδιαφέρον ιδιωτών που αγαπούν τον τόπο και την ιστορία του. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ερευνητές, ιστορικοί, απλοί φιλίστορες, απλοί πολίτες που γνωρίζουν απλώς να χειρίζονται έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, μπορούν να περιφέρονται από το σπίτι και το γραφείο τους στα αρχεία της κοινότητας που τους ενδιαφέρει και να αναζητούν σχετικές πληροφορίες. Με άλλα λόγια υπάρχει μια ιστοσελίδα με διάφορες ενότητες, όπου ο χρήστης σημειώνει το ενδιαφέρον της αναζήτησής τους. Φαντάζομαι, μάλιστα, ότι η πρώτη αυτή επισήμανση, πέρα από το γεγονός ότι μπορεί σε πρώτο επίπεδο να ικανοποιήσει μια περιέργεια, ανοίγει τον δρόμο σε πολλαπλές αναζητήσεις, επειδή, όπως είναι γνωστό, ποτέ ένας ιστορικός, ερευνητής, φιλίστορας δεν περιορίζεται στη μία και μοναδική πληροφορία, αλλά θα επεκταθεί και λίγο παρακάτω και λίγο παρακάτω για να εξαντλήσει κάθε δυνατότητα πρόσβασης σε νέα στοιχεία. Γι αυτό, και πέρα από το ύψιστο έργο της ψηφιοποίησης και διάσωσης των αρχείων μας, καλό θα είναι ο Δήμος, οι τοπικές αρχές να δώσουν τη δυνατότητα στους ερευνητές που θα θελήσουν να δουν και από κοντά τα ερευνητικά τεκμήρια, τα έγγραφα πάσης φύσεως, όπως μας δείχνει ψηφιοποίηση, να μπορούν να το κάνουν, αν η ιστορική ανάγκη το απαιτήσει. Και τούτο, επειδή η ψηφιακή καταχώριση απαιτεί να γνωρίζει εξ αρχής ο χρήστης αυτό που αναζητά, να επισημαίνει έτος και είδος εγγράφου, ενώ γνωρίζουμε, όσοι ασχολούμαστε με παρόμοια θέματα, ότι υπάρχει περίπτωση να κινηθείς και αντίστροφα, από το άγνωστο προς το γνωστό: ψάχνοντας να εντοπίσεις, πράγμα που η κάθε ηλεκτρονική εργασία, όχι η παρούσα, δεν το καλύπτει. Όμως έγινε μια σπουδαία αρχή, από τον Δήμο Δυτικής Λέσβου που απέκτησε προβάδισμα στην πολιτιστική διαδικασία, το οποίο εύχομαι να ακολουθήσει και ο Δήμος Μυτιλήνης, με απώτερο σκοπό και στόχο να ενταχθούν στο έργο ΟΛΕΣ οι κοινότητες του νησιού.