Όπως είναι γνωστό η 19^η Μαϊου έχει οριστεί ως ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος η μέρα αυτή τιμήθηκε με διάφορες εκδηλώσεις από τα ποντιακά σωματεία στη χώρα μας και όχι μόνο. Ο Πόντος στην ελληνική μυθολογία συμβολίζει και προσωποποιεί το υγρό στοιχείο και παρουσιάζεται ως γιος της Μάνας Γης και πατέρας του Νηρέα. Στον Όμηρο η λέξη «Πόντος» σημαίνει θάλασσα , ανοικτό πέλαγος, και στους αρχαίους ποιητές και πεζογράφους εκφράζει την απέραντη θάλασσα και υποδηλώνει συγκεκριμένα πελάγη, όπως ο Εύξεινος Πόντος.

Για το πότε οι Έλληνες εποίκισαν τον Πόντο υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Έτσι ο ιστορικός Φαλμεράιερ ισχυρίζεται πως υπάρχει παρουσία Προελλήνων στον Πόντο από το 2000 π.Χ., τότε που διάφορα ινδοευρωπαϊκά φύλα από τον Καύκασο ξεχύθηκαν στον ευρωπαϊκό χώρο και ένα τμήμα τους εγκαταστάθηκε στο βορειοανατολικό τμήμα του Πόντου, ενώ άλλοι δέχονται πως οι Έλληνες θαλασσοπόροι, αφού πρώτα κατέκτησαν τις ακτές του Αιγαίου Πελάγους με ποντοπόρα πλοία, μετανάστευσαν στη φάση του Β΄ μεγάλου εποικισμού στον Πόντο τον 8^ο αι. π.Χ. από τη Μίλητο.

Βέβαια, στην ελληνική μυθολογία συναντούμε πλήθος από στοιχεία που αποτελούν πρόσθετες ενδείξεις για την παρουσία Ελλήνων στη γεωγραφική περιοχή που ονομάζεται Πόντος από αιώνες. Είναι πρώτα πρώτα η ιστορία του Τιτάνα Προμηθέα που έδωσε τη φωτιά στους ανθρώπους, το στοιχείο εκείνο που βοήθησε στην πολιτιστική τους ανάπτυξη, του Προμηθέα που έμενε δεμένος στον Καύκασο μέχρι την απελευθέρωσή του από τον Ηρακλή, αλλά και η ιστορία των περίφημων Αμαζόνων και η παρουσία τους στην ποντιακή περιοχή του Θερμόδοντα ποταμού, δυτικά της Οινόης. Είναι, έπειτα, οι μύθοι του Φρίξου και της Έλλης , της Αργοναυτικής εκστρατείας του Ιάσονα από την Ιωλκό στην Κολχίδα, για να πάρει το «χρυσόμαλλο δέρας», που εκφράζουν το ανήσυχο ελληνικό πνεύμα που αναζητούσε πλούτο, δόξα και περιπέτειες και διαδραματίζονται βορειοανατολικά του Πόντου, στη χώρα των Κολχών. Είναι, τέλος, ο ομηρικός Οδυσσέας που προσαράζει στη χώρα των Κιμμερίων, ο Ορέστης και ο Πυλάδης που καταφεύγουν στη χώρα του Πόντου μετά την απόπειρά τους να κλέψουν το άγαλμα της θεάς Αρτέμιδας από τον ναό της στη χερσόνησο της Ταυρίδας, όσο ο βασιλιάς της χώρας αυτής τους καταδιώκει. Όλοι αυτοί οι ελληνικοί μύθοι, δημιουργήματα της ελληνικής φαντασίας, είναι λογικό να διαδραματίζονται σε χώρο ελληνικό και να επιβεβαιώνουν την ελληνικότητα της περιοχής του Πόντου.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα από τις παραλιακές πόλεις του Βορείου και του Νοτίου Ευξείνου Πόντου, παρά το γεγονός ότι οι ανασκαφές που έγιναν σε αυτές τις περιοχές είναι περιορισμένες σε έκταση αλλά και χρόνο, δίνουν τις πρώτες πληροφορίες που τοποθετούν την παρουσία Ελλήνων στον Πόντο από το 1000 π. Χ. Κι είναι όλα αυτά τα ιστορικά στοιχεία απάντηση στις θεωρίες του Τούρκου Προέδρου για «Γαλάζια Πατρίδα» κ.λπ.

Ανεξάρτητα, όμως, από το ποια ακριβώς χρονολογική περίοδο οι Έλληνες ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στον Πόντο και πήραν το όνομα «Ποντικοί», αυτοί αντάμωσαν εκεί άλλους λαούς και τους μετέδωσαν τον πολιτισμό τους. Τους έκαναν, δηλαδή, Έλληνες. Ανέπτυξαν τη ναυτιλία και το εμπόριο και δημιούργησαν μια σειρά από πόλεις και κοινότητες μετατρέποντας τον Άξενο, τον αφιλόξενο και εχθρικό, σε Εύξεινο, σε φιλόξενο, Πόντο, μέσω της ανάπτυξης πλούσιας πολιτιστικής ζωής και δράσης. Έχτισαν πρώτα τη Σινώπη που βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση λόγω του φυσικού της λιμανιού, και στη συνέχεια την Ερμόνασα, την Αμισό και το 756 π. Χ. την Τραπεζούντα .

Περίπου 46 χιλιόμετρα νότια της παραθαλάσσιας πόλης της Τραπεζούντας βρίσκεται η γνωστή σταυροπηγιακή Μονή της Παναγίας Σουμελά που είναι στενά συνδεδεμένη με τη ζωή και τη μοίρα των Ποντίων. Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα της Παναγίας, μυστηριωδώς πως, το 380 μ. Χ., στην εποχή του Θεοδοσίου του Μέγα, έφυγε από την Αθήνα, όπου φυλασσόταν, προς Ανατολάς και εγκαταστάθηκε στα βορειοανατολικά του Πόντου. Η Μονή αυτή, παρά τις περιπέτειές της, αναδείχτηκε σε θρησκευτικό, εθνικό και παιδευτικό κέντρο του Ελληνισμού στον Πόντο. Μεταβλήθηκε σε φυτώριο διδασκαλίας της ελληνικής παιδείας. Οι πρωτεργάτες τήςς οργάνωσης του απελευθερωτικού αγώνα του Έθνους μας , εκμεταλλευόμενοι το κύρος της Μονής, εκπαίδευαν εκεί ιερείς και δασκάλους και όρκιζαν αγωνιστές πατριώτες της Φιλικής Εταιρείας (1819) που διέδιδαν στον Πόντο την ιδέα της εθνικής ανεξαρτησίας και της ελευθερίας.

Όλοι αυτοί αναπτέρωσαν το ηθικό των Ελλήνων του Πόντου και συνέβαλαν αποφασιστικά στο να διατηρήσουν οι Έλληνες την εθνική τους ταυτότητα και την εθνική τους συνείδηση. Εδώ συγκεντρώνονταν τα χρήματα που προσφέρονταν από Έλληνες πατριώτες από όλο τον Πόντο για την ενίσχυση του απελευθερωτικού αγώνα που προετοιμαζόταν μυστικά. Εδώ οι υπόδουλοι Έλληνες του Πόντου βρήκαν τη δύναμη να αντισταθούν στις διώξεις, τα βασανιστήρια, τις σφαγές και την προσπάθεια εξισλαμισμού τους που επιχείρησαν να επιβάλουν βίαια οι Οθωμανοί μουσουλμάνοι. Εδώ βρήκαν καταφύγιο εκατοντάδες πατριώτες, όταν κυνηγημένοι από τους Τούρκους, έρχονταν στο μοναστήρι και κάτω από το σχήμα του μοναχού απέφευγαν τη σύλληψή τους. Το λέει ο Έλληνας Υποπρόξενος της Τραπεζούντας σε Έκθεσή του προς το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών (1911), ότι «η Μονή Παναγία Σουμελά και τα δύο άλλα μοναστήρια προσφέρουν πολλές και μεγάλες υπηρεσίες στην Εκκλησία και το Έθνος». Έτσι κατάφεραν οι Έλληνες του Πόντου να διατηρήσουν τη γλώσσα, τον πολιτισμό, τις ηθικές, κοινωνικές και οικογενειακές αξίες και αρχές και τις παραδόσεις τους, να αντισταθούν στον βίαιο εξισλαμισμό που επιχειρήθηκε από τους μουσουλμάνους και τα τελευταία χρόνια πριν από την ανταλλαγή (1923) να σηκώσουν τον βαρύ σταυρό της εξόντωσης και της γενοκτονίας που υπέστησαν από τους Τούρκους

(συνεχίζεται)