Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

Κυκλοφόρησε προχθές η θαυμάσια εφημερίδα «Σκαμιά», η έγχρωμη και καλαίσθητη τρίμηνη έκδοση του δραστήριου «Συλλόγου Σκαμιωτών Λέσβου», με το ιδιαίτερα εντυπωσιακό 181 φύλλο της, των μηνών Απριλίου-Μαΐου-Ιουνίου 2017, όπου δημοσιοποιούνται πολλά ενδιαφέροντα κείμενα 25 συνεργατών της, που με αρτιότητα καλύπτουν Σκαμιώτικες μορφές, αναμνήσεις, ποιήματα, διηγήματα, βιβλιοπαρουσιάσεις, έρευνες, δραστηριότητες του Συλλόγου, κοινωνικά, νεκρολογίες, καθώς και ειδήσεις των γειτονικών στη Σκαμιά χωριών, του Λεπέτυμνου και της Άργενου.

Από τις 20 προσεγμένες σελίδες του, διακρίνεται το εξαιρετικό πεντασέλιδο έγχρωμο αφιέρωμα «Αρχοντικά της Μυτιλήνης» του Αλέκου Κιουρέλλη, το οποίο στηρίχθηκε στη διδακτορική διατριβή της Ιωάννας Σωτηρίου-Δωροβίνη (2001): «Η αρχιτεκτονική των κατοίκων της ανώτερης αστικής τάξης της Μυτιλήνης (1850-1930)». Στο αφιέρωμα εικονίζονται υπέροχα 29 επιβλητικά αρχοντικά, συνοδευόμενα με πολύτιμα ιστορικά στοιχεία για τους αρχιτέκτονες και τους ιδιοκτήτες τους, καθώς και λεπτομέρειες για το χτίσιμο και τη χρήση τους.

Από το αφιέρωμα, παραθέτω το κείμενο για τον Πύργο του Κωνσταντίνου Χατζηχριστόφα στη Σουράδα της Μυτιλήνης: «Η ανέγερσή του διήρκεσε τέσσερα χρόνια, ανάμεσα στα 1912-1916 και ως αρχιτέκτονας αναφέρεται ο Ασημάκης Φούσκας. Είναι το πρώτο σπίτι της Μυτιλήνης εξοπλισμένο με κεντρική θέρμανση (καλοριφέρ). Την εγκατάσταση έκαναν Γάλλοι τεχνικοί. Η επίπλωση της κατοικίας ήταν από την Οδησσό. Στον περιβάλλοντα χώρο υπήρχε η στέρνα του νερού, το αμαξοστάσιο, το σπίτι του αμαξά και του κηπουρού. Το μόνιμο υπηρετικό προσωπικό αποτελούσαν έξι άτομα, εκτός του αμαξά και του κηπουρού. Στο παραλιακό μέτωπο του οικοπέδου υπήρχε λιμανάκι, όπου προσάραζαν μικρά ιστιοφόρα που μετέφεραν στην απέναντι ακτή της Μικράς Ασίας καπνό και ζάχαρη που εμπορευόταν ο Κων. Χατζηχριστόφας. Η κατοικία ονομάστηκε και “ο ζαχαρένιος πύργος” γιατί κατασκευάστηκε από τα κέρδη της ανατίμησης της ζάχαρης κατά το 1912. Ο Κωνσταντίνος Χατζηχριστόφας ανήκει προφανώς στην τάξη των αυτοδημιούργητων εμπόρων και επιχειρηματιών που αναδεικνύεται στην Μυτιλήνη κατά την περίοδο της ακμής της (1885-1912). Οι αδελφοί Κωνσταντίνος και Απόστολος Χατζηχριστόφας αναφέρονται επίσημα ως τραπεζίτες το 1910 της τράπεζας “Αφοί Π. Χατζηχριστόφα” και ως αντιπρόσωποι ξένων ασφαλιστικών εταιριών και ευρωπαϊκών εργοστασίων, όπως και πράκτορες ατμοπλοϊκών εταιριών».

Λόγω του περιορισμένου χώρου της στήλης θα αναφέρω μόνο έξι κείμενα: α) τη νεκρολογία της αείμνηστης Νίκης Ευαγέλλου από τη Νικολέτα Ευαγγέλου, β) «Το Δημοτικό Σχολείο της Σκάλας Σκαμιάς» του Δημήτρη Μπούμπα, γ) τα «Δύο ποιήματα για την Λάουρα» του Λευτέρη Κανέλλη, δ) τις «Πρώτες άγνωστες φεμινίστριες», όπου ο Αριστείδης Καλάργαλης αναφερόμενος σε κείμενο του Στρατή Μυριβήλη, γράφει ότι στις εκλογές του 1915 «παρουσιάστηκε μια γυναίκα, η Κρυστάλλη, στο εκλογικό τμήμα της Σκαμιάς και απαίτησε από τον δικαστικό να ψηφίσει στη θέση του άνδρα της, ο οποίος απουσίαζε από το χωριό για δουλειές», ε) την επιστολή «Προς τον καθηγητή κ. Ιωσήφ Μποτετζάγια (Πρόεδρου Κιβωτού Μυτιλήνης)» του Νίκου Αρβανίτη για την επιβεβλημένη διατήρηση του εθίμου της θυσίας του Ταύρου στα πανηγύρια της Λέσβου και στ) τον «Σκορπιομάνα» του αείμνηστου Γιώργου Τσαλίκη για τον Σκαμιώτη ψαρά Νικόλα Καβλακώνη, του «συνωστισμένου» πρόσφυγα του 1922 από το Μοσχονήσι του Αϊβαλιού, που βούτηξε αλτρουιστικά στο λιμάνι της Μυτιλήνης και έσωσε από βέβαιο πνιγμό ένα αγοράκι το 1937, όταν εκείνο έπεσε στη θάλασσα λόγω του συνωστισμού του κόσμου που πήγε να θαυμάσει το θωρηκτό «Αβέρωφ» της απελευθέρωσης του Αιγαίου το 1912.

Θα πάμε εφέτος το καλοκαίρι με την Ερατώ στο γραφικότερο και διασημότερο λιμάνι της Λέσβου, στη Σκάλα της Παναγιάς Γοργόνας, αποτίοντας ελάχιστο φόρο τιμής στους κατοίκους της για την ανθρώπινη συμπεριφορά τους στην πρόσφατη «συνωστισμένη» υποδοχή των προσφύγων.

Θα πάμε και στο πανέμορφο ορεινό χωριό της Σκαμιάς, όπου θα επισκεφθούμε τα σπίτια των σπουδαίων πνευματικών κολοσσών του περασμένου αιώνα, Στρατή Μυριβήλη και Σπύρου Αναγνώστου, και από το μπαλκόνι της πλατείας θα αγναντέψουμε την απέναντι Μικρασιατική Άσσο, την αποικία των Μηθυμναίων, όπου ο Μακεδόνας Αριστοτέλης κυνηγημένος πρόσφυγας από την Αθήνα, κατέφυγε, παντρεύτηκε και δίδαξε εκεί, πριν έλθει στην Πύρρα της Λέσβου όπου ερεύνησε μαζί με τον Ερέσιο Θεόφραστο την πανίδα και την χλωρίδα της περιοχής του Κόλπου της Καλλονής.

Αριστείδης Κυριαζής

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.