Στο Α΄ Μέρος του άρθρου μου αναφέρθηκα στους αρχαίους διανοούμενους, όπως ο Πλάτων, που αμφισβητούσαν την αξιοπιστία και την εγκυρότητα των αποφάσεων της πλειοψηφίας με το επιχείρημα ότι στη δημοκρατία όλοι οι ψηφοφόροι θεωρούνται ίσοι, πράγμα που στην πραγματικότητα δεν ισχύει. Ο Πλάτων εννοούσε πως δεν είναι λογικό οι γνώμες χιλίων, για παράδειγμα, οικοδόμων να έχουν την ίδια βαρύτητα με τη γνώμη εξακοσίων γιατρών ή δικηγόρων. Βέβαια, το θέμα είναι πολύ σύνθετο, γιατί στη πολιτική ζωή συνυπάρχουν τα πρακτικά ζητήματα με τα ηθικά στα οποία ρόλο δεν παίζει τόσο η ειδίκευση, όσο η συνείδηση.

Βέβαια, στην πραγματικότητα και στη σημερινή πολιτική ζωή πολλές φορές αναγνωρίζεται από τα κόμματα πως κάποιοι πολίτες είναι λιγότερο «ίσοι» από τους άλλους, ότι είναι ακατάλληλοι και δεν πρέπει να συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία. Έτσι, πρόσφατα η Βουλή ψήφισε νόμο ο οποίος θέτει εκτός «παιχνιδιού» κάποιο «πολιτικό» που θεωρείται επικίνδυνος για τη δημοκρατία. Δεν ξέρω αν το πρόβλημα είναι αυτός ο «πολιτικός» που χρημάτισε και βουλευτής στην προηγούμενη Βουλή ή οι οπαδοί που τον ακολουθούν και βέβαια δεν πρόκειται να αλλάξουν ιδεολογία, αλλά θα ψάξουν να βρουν άλλο τρόπο ή άλλη «στέγη», για να στεγαστούν . Και για να παραφράσω τη γνώμη του Ευριπίδη «δεινοί…..οι Έλληνες ευρίσκειν τέχνας!». Το πρόβλημα, πάντως, είναι ότι γίνεται διάκριση ανάμεσα στους πολίτες και κάποιοι θεωρείται πως δεν μπορούν να (εξ)υπηρετήσουν τη δημοκρατία.

Και γεννιέται ένα ερώτημα. Μήπως υπάρχουν και άλλοι που αποτελούν κίνδυνο για τη δημοκρατία και, επομένως, πρέπει να αποκλειστούν από το εκλογικό σώμα; Πρέπει να ψηφίζουν όλοι αυτοί οι αναρχικοί που με κάθε ευκαιρία πληγώνουν τη δημοκρατία; Πρέπει να ψηφίζουν οι ποικίλοι περιθωριακοί τύποι που είναι αντικοινωνικά στοιχεία και δεν σέβονται τις αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος; Πρέπει να ψηφίζουν όλοι εκείνοι που δεν προσέρχονται αυτόβουλα στις κάλπες αλλά «συρόμενοι» από τους επιτήδειους δικούς τους που τους δίνουν έτοιμο το ψηφοδέλτιο και νοθεύουν έτσι τη «λαϊκή βούληση»;

Βέβαια, όταν μιλούμε για το εκλογικό σώμα, εννοούμε το σύνολο των πολιτών που έχουν τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις και μπορούν να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία και να εκλέξουν τους εκπροσώπους τους στη Βουλή. Όταν κάποιος υπογράφει ένα συμβόλαιο, βεβαιώνεται από τα αρμόδια όργανα πως αυτός έχει «σώας τας φρένας». Αλήθεια, έχουν «σώας τα φρένας» όχι μόνο όσοι ψηφίζουν, αλλά και όσοι θέτουν υποψηφιότητα για την κατάληψη μιας δημόσιας θέσης; Από την άλλη πλευρά, το εκλογικό σώμα δεν πρέπει να περιορίζεται ή να διευρύνεται «κατά το δοκούν» και σύμφωνα με τις επιδιώξεις των κομμάτων. Γιατί μέσα στο «πλειοδοτικό» σύστημα που χαρακτηρίζει την λαϊκίστικη πολιτική των κομμάτων η ηλικία αυτών που έχουν δικαίωμα να ψηφίζουν συνεχώς μειώνεται και διερωτάται κανείς σε ποια ηλικία οι νέοι αποκτούν την απαραίτητη κρίση και ωριμότητα, για να εκλέξουν αυτούς από τους οποίους θα εξαρτηθεί η τύχη η δική τους και των άλλων.

Δεν είναι άσχετο το γεγονός ότι τα κόμματα προσπαθούν να αποκλείσουν από την εκλογική διαδικασία άτομα που δεν θεωρούν δικά τους! Έτσι, για παράδειγμα, ένα κόμμα δεν δέχεται την ψήφο των Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό, γιατί καταλαβαίνει ότι αυτή η ψήφος δεν το ευνοεί, ενώ άλλο κόμμα ευχαρίστως θα απέκλειε από την εκλογική διαδικασία τους φυλακισμένους- αλήθεια, δεν υπάρχουν ανάμεσα σε αυτούς εγκληματίες;- γιατί έχει διαπιστωθεί πως αυτοί ψηφίζουν αντίπαλο κόμμα.

Ήδη από την εποχή του Αισχύλου υπήρχαν περιπτώσεις που η ψήφος ορισμένων ατόμων είχε διπλάσια δύναμη σε σχέση με τη ψήφο των άλλων. Η αρχή αυτή, όπως είναι γνωστό, καθιερώθηκε από τη θεά Αθηνά στη δίκη που έγινε στον Άρειο πάγο, στην Αθήνα, όπου εκδικάστηκε η υπόθεση του Ορέστη που είχε γίνει μητροκτόνος. Στη δίκη αυτή που περιγράφεται από τον Αισχύλο στις Ευμενίδες του υπήρξε «ισοψηφία» ανάμεσα στα μέλη του δικαστηρίου και ο Ορέστης απαλλάχτηκε από την κατηγορία με τη ψήφο της Προέδρου του δικαστηρίου, της Αθηνάς, που μέτρησε διπλά. Βέβαια, η συνήθεια αυτή εξακολουθεί να ισχύει και μέχρι σήμερα σε πολλά σωματεία και σε περίπτωση «ισοψηφίας» επικρατεί η γνώμη του Προέδρου! Αφού, λοιπόν, υπάρχουν ψήφοι που μετρούν διπλά, γιατί να μην υπάρχουν και ψήφοι που να μετρούν κατά το ήμισυ ή και καθόλου; Όμως, το κακό είναι ότι μέσα από αυτούς αναδύονται και πολλοί υποψήφιοι βουλευτές ή και, κατά το «όμοιος ομοίωι αεί πελάζει», εκλέγονται βουλευτές που στο τέλος αποδεικνύονται ακατάλληλοι για το αξίωμα που διακονούν.

Όπως και αν έχει το πράγμα, έτσι λειτουργεί η δημοκρατία, από την οποία ασφαλώς δεν υπάρχει καλύτερο πολίτευμα. Αυτή θα στηρίζεται στη λεγόμενη «κοινή γνώμη» που συνθέτουν όλοι αυτοί τους οποίους αναφέραμε και θα ήταν πρακτικά αδύνατο να απομονωθούν ή να εξοστρακιστούν. Ο Σαίξπηρ έλεγε «αγόρασα χρυσές γνώμες από όλες τις τάξεις των ανθρώπων». Και ο Μακιαβέλι παρατηρούσε πως «βλέπει κανείς την κοινή γνώμη να προβλέπει τα μελλούμενα κατά ένα τρόπο τόσο θαυμάσιο που θα’λεγε πως ο λαός είναι προικισμένος με τη δύναμη να προβλέπει και τα καλά και τα δυσάρεστα». Συμπλήρωνε, όμως, πως «σε ζητήματα κρίσεως βλέπουμε τον λαό συχνά να λαθεύει και, όταν ακούει δυο ρήτορες ίσης δύναμης να του προτείνουν δύο αντίθετα πράγματα , πηγαίνει με το μέρος εκείνου που είναι ικανότερος στο να αποκρύπτει την αλήθεια».

Μακάρι ο Θεός να είχε βάλει μια σφραγίδα στον κάθε άνθρωπο που να δηλώνει την ηθική του ποιότητα. Τότε ο κάθε ψηφοφόρος θα ένιωθε ασφαλής, όσον αφορά τις επιλογές που κάνει, και θα αναλάμβανε πλήρως την ευθύνη γι’ αυτές. Μηχανή, όμως, που να ζυγίζει ή να μετρά την ορθότητα της «κοινής γνώμης» δε βρέθηκε κι ούτε είναι ενδεχόμενο να βρεθεί ποτέ. Αφού, όμως, τα πράγματα έχουν έτσι, οι ψηφοφόροι πάντα θα διατρέχουν τον κίνδυνο να εξαπατηθούν και πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί .