Όλα ξεκίνησαν πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια από τον συμπατριώτη μας τον Πυθαγόρα που κοίταξε ψηλά -αν και δεν ήταν ο πρώτος που το έκανε- και μαγεμένος από το μυστήριο και την αρμονία του σύμπαντος το ονόμασε «κόσμον», δηλαδή στολίδι.

Η κοσμογονία, δηλαδή το πώς (ακόμα και το γιατί…) έγιναν όλα τα ουράνια σώματα απασχόλησε από την αυγή της ιστορίας κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο.

Στην αρχή μπλέχτηκε η αστρονομία με τους θρησκευτικούς μύθους, όπως βλέπουμε στην Ησιόδεια κοσμογονία.

Στη συνέχεια προσπάθησαν πολλοί σοφοί (κυρίως φιλόσοφοι) να ερμηνεύσουν τη γένεση του κόσμου όπως ο Θαλής, ο Αναξιμένης, ο Πυθαγόρας, ο Εμπεδοκλής, ο Πλάτων, ο Δημόκριτος, ο Αρίσταρχος, ο Ίππαρχος και άλλοι, μέχρι να φτάσουμε στους νεότερους χρόνους (Γαλιλέος, Κέπλερ, Κοπέρνικος, Λαπλάς, Κάντιος, Πουανκαρέ…) και στη συνέχεια στους σημερινούς μεγάλους, και εξοπλισμένους με εκπληκτικά τεχνολογικά μέσα, αστρονόμους και αστροφυσικούς.

Το θέμα παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον από πολλές απόψεις και θεωρητικές και πρακτικές.

Δεν είναι μόνο η μαγεία της σύστασης της ύλης (που να σημειωθεί απασχόλησε τους πρώτους Ίωνες φιλοσόφους Θαλή, Αναξίμανδρο και Αναξιμένη), της κίνησής της (που απασχόλησε τον Ηράκλειτο, τον Αναξαγόρα και το Δημόκριτο) και της εξέλιξης του σύμπαντος και όλες οι εύλογες απορίες του ανθρώπου.

Δεν είναι μόνο η μεγάλη σημασία της Αστρονομίας στις Τέχνες και στη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας.

Ούτε είναι μόνο το φοβικό και το ακατάληπτο ενός γήινου πλάσματος (του ανθρώπου) που τόλμησε να εξετάσει και να ανατάμει τα άρρητα και τα άδυτα του αχανούς κόσμου.

Είναι και θέματα πρακτικής σημασίας.

Πώς προσδιορίζεται λ.χ. και πώς διαιρείται ο χρόνος.

Πώς αλλάζουν οι εποχές του έτους. Να μην ξεχνάμε ότι η ιδανική απόσταση της Γης από τον Ήλιο και η εκλειπτική τροχιά της περί αυτόν ήταν οι μόνοι σχεδόν λόγοι που επέτρεψαν να πραγματοποιηθεί το θαύμα της ζωής επί της Γης.

Η Μετεωρολογία και οι προβλέψεις των καιρικών φαινομένων, των σεισμών και των εκλείψεων έχουν άμεση σχέση με την ορατή αστρονομία, απασχόλησαν λαούς από αρχαιοτάτων χρόνων και σήμερα προσφέρουν ανεκτίμητες υπηρεσίες στον άνθρωπο.

Σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και την (από ό,τι φαίνεται όχι και τόσο μελλοντική) προσπάθεια εξερεύνησης αλλά και εκμετάλλευσης πλανητών και άστρων. Ο άνθρωπος καταστρώνει σχέδια και επιχειρεί συνεχώς βήματα που μέχρι χθες φαινόταν ακατανόητα.

Όλοι αυτοί οι παραπάνω λόγοι συνηγορούν στο ότι η αστρονομία είναι σπουδαίο πεδίο ανθρώπινης γνώσης και δράσης, και σαν τέτοιο θα πρέπει να προετοιμάζεται και να διδάσκεται στη Μέση Εκπαίδευση.

Να θυμίσουμε ότι το αρχαίο εκπαιδευτικό σύστημα συμπεριελάμβανε πάντοτε την αστρονομία, καθώς και το ότι το μεσαιωνικό Quadrivium της ανώτερης παιδείας συνίστατο από την Αριθμητική, τη Γεωμετρία, την Αστρονομία και τη Μουσική!

Εμείς είχαμε μέχρι προ εικοσαετίας μάθημα της Κοσμογραφίας στα Λύκεια το οποίο, αντί να αναβαθμιστεί όπως απαιτεί η σύγχρονη πραγματικότητα, καταργήθηκε.

Το άρθρο αυτό θέλει να ενώσει τη φωνή του με τις άοκνες προσπάθειες του Σαμίου και φίλου Νίκου Σπύρου καθηγητή Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, που δεν σταμάτησε επί χρόνια τώρα να διακηρύσσει ενθέρμως και με κάθε πρόσφορο τρόπο (ομιλίες, άρθρα, συνέδρια) την ανάγκη να επανέλθει η διδασκαλία της αστρονομίας στους Έλληνες μαθητές, που έχουν και αγάπη και περιέργεια αλλά και τάλαντο γι αυτή την επιστήμη όπως δείχνουν οι επιδόσεις τους στον διεθνή χώρο, σε αντίθεση με το εσωτερικό όπου η πολιτεία με τις επιλογές της δυσχεραίνει το ζήτημα.

Το θέμα είναι να συγκινηθούν οι αρμόδιοι φορείς του υπουργείου και της επιστήμης.

Οψόμεθα.