Γράφαμε πριν από δεκαπέντε ημέρες, από τις στήλες αυτής της εφημερίδας, ότι οι σχέσεις της Λέσβου με τις διάφορες μονές του Αγίου Όρους είναι γεγονός διαπιστωμένο και πέραν πάσης αμφιβολίας. Και τούτο, επειδή αυτή η σχέση έχει αφήσει πληθώρα γραπτών μαρτυριών κυρίως στα μοναστήρια του Αγίου Όρους.

Ένας μεγάλος αριθμός Λεσβίων μοναχών θα επανδρώσει κατά καιρούς τις μονές και τις σκήτες του Αγίου Όρους, ενώ ένας, επίσης μεγάλος, αριθμός Αγιορειτών μοναχών θα φθάσει στο νησί, σε διάφορες εποχές, για να αντλήσει έσοδα από την περιφορά λειψάνων και τις προσφορές των χριστιανών της Μυτιλήνης.

Όμως το πράγμα αυτό, δηλαδή οι σχέσεις του νησιού μας με διάφορα μοναστικά κέντρα της Ορθοδοξίας, δεν εξαντλείται με το Άγιον Όρος. Το νησί είναι μεγάλο, ο πληθυσμός του μεγάλος και επομένως και άλλοι καλόγεροι κινούνται προς αυτό για να αναζητήσουν πόρους και δωρεές.

Στη συνάφεια αυτή γνωρίζουμε ότι μεγάλο μοναστικό κέντρο αποτέλεσε και αποτελεί το νησί της Πάτμου στα Δωδεκάνησα, το οποίο συνδέεται κυρίως με τη λειτουργία τής εκεί μεγάλης και περιώνυμης μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, με την οποία είναι συνδεδεμένη η ιστορία της συγγραφής του βιβλίου της Αποκάλυψης από τον ευαγγελιστή Ιωάννη.

Φυσικά οι διαπιστωμένες σχέσεις της Λέσβου με το μοναστήρι της Πάτμου δεν μπορεί παρά να εκδηλώνονται με τον ίδιο τρόπο που ακολουθούν και οι ανάλογες με το Άγιο Όρος: μοναχολόγια με ονόματα Λεσβίων μοναχών, ταξίδια στο νησί για άντληση πόρων, προσπάθεια συγκρότησης εξαρτημάτων της μονής (μετόχια) στη Μυτιλήνη.

Θα παραθέσουμε προς ενίσχυση των επιχειρημάτων αυτών μερικές μαρτυρίες που έχουμε αντλήσει από διάφορες ιστορικές πηγές.

Πρώτα - πρώτα ας δώσουμε μερικά στοιχεία για κάποιο Λέσβιο μοναχό που πέθανε στη μονή της Πάτμου.

Αναφέρεται λοιπόν σε σχετική ενθύμηση: «1763 απριλλίου 2, εκοιμήθη ο αδελφός ημών Ιωακείμ σίμων [Μυτιληναίος], ο και πρώην ηγούμενος εις την Ευαγγελίστριαν, τη ιερά νόσω κατασχεθείς... ούτος ήττον εις ταπείνωσιν άκρος και υπομονετικός, ήττον και ιατρός και εξορκιστής κατά των δαιμόνων και ελεήμων...»

Να, λοιπόν, ένας συμπατριώτης μας καλόγερος που έκανε και ηγούμενος στο άλλο μοναστήρι της Πάτμου, την Ευαγγελίστρια, εξάρτημα της μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, που συγκέντρωνε στο πρόσωπό του τόσες αρετές και ιδιότητες...

Φυσικά τα παραδείγματα με Λεσβίους μοναχούς στην υπηρεσία της πατμιακής μονής μπορούν εύκολα να πολλαπλασιασθούν με δεκάδες ονόματα, τα οποία απλώς θα τόνιζαν το ίδιο φαινόμενο. Γι’ αυτό ας δώσουμε ένα άλλο παράδειγμα, από τα ταξίδια που γίνονταν στο νησί μας, όπως γράψαμε λίγο πιο πάνω.

Αναφέρεται λοιπόν σε μιαν άλλη ενθύμηση, πάντα του 18ου αιώνα, για να περιοριστούμε στα πιο κοντινά μας χρόνια: «1725 Αυγούστου 25, ήλθεν ο παπά κυρ Νικηφόρος Νταρζάστης ο σατορνέος από το ταξίδην της Μητηλίνης [...] έφερε 200 γρόσια και άλλα πράγματα, ηγόρασεν και ένα σπίτι εις την Μητηλίνην και εμπατάρησέν το διά γρόσια 10...»

Το σημείωμα αναφέρεται ακριβώς στα ταξίδια για την άντληση πόρων. Ο παραπάνω Σαντορινιός μοναχός από την Πάτμο, φαίνεται ότι λογάριαζε να συστήσει μετόχι στην πόλη της Μυτιλήνης, αλλά για κάποιο λόγο που δεν προσδιορίζεται, το σπίτι που αγόρασε για το σκοπό αυτό, αναγκάστηκε να το πουλήσει για 10 γρόσια.

Το πράγμα σαφώς δημιουργεί απορίες, επειδή ένα σπίτι δεν μπορεί να κοστίζει μόνο 10 γρόσια και μάλλον πρόκειται για λάθος. Όμως η ουσία παραμένει η ίδια: ταξίδια... προς το νησί μας πραγματοποιούνται συχνά από μοναχούς που φθάνουν είτε από το βορρά (Άγιον Όρος), είτε από το νοτιά (μονή της Πάτμου), πάντα με τον ίδιο σκοπό, δηλαδή την αναζήτηση οικονομικών πόρων για να ενισχύσουν τα μοναστήρια τους.

Και αν για τα δύο αυτά μοναστικά κέντρα της Ορθοδοξίας το πράγμα φαντάζει εύλογο και κανονικό, διαπιστώνουμε σχέσεις του νησιού μας και με ένα άλλο μοναστήρι, άγνωστο στον πολύ κόσμο, που είναι εκείνο της Παναχράντου και βρίσκεται στο νησί της Άνδρου.

Όμως δε χρειάζεται να αναφερθούμε με λεπτομέρειες για τη σχέση αυτή. Εκείνο που θα είχε όμως ενδιαφέρον θα ήταν να αναζητήσει κανείς από το αρχείο της μονής Λειμώνος, το πιο σημαντικό λεσβιακό μοναστήρι, αν υπάρχουν, κατά αντίστροφο τρόπο, ταξίδια Λειμωνιατών μοναχών έξω από το νησί.

Ή μήπως η Λέσβος παρείχε αποκλειστικά τους πόρους της σε αυτό... ακυρώντας κάθε σκέψη για ταξίδια και περιπέτειες...