Αυτό το χωριό, που επισκέφτηκα το 1986, το 1998 και πρόσφατα, με τον κεντρικό δρόμο που καταλήγει στον πλάτανο, με τα μαγαζάκια του ένα γύρο και τα δύο του καφενεία, έχει την ελιά (το 1992 μού είπαν για 12.000 μόδια) και τα ζώα (3.000 αιγοπρόβατα το 1992), μια περιοχή που αρχίζει από τον όρμο και καταλήγει βαθειά, δυτικά, μέσα στον ελιώνα, τα πεύκα και τις υπέροχες ρεματιές. Επάνω στον δρόμο βγάζουν τις ελιές στον συνεταιρισμό, του 1903, με πρώτο ιδιοκτήτη τον Χατζηλάμπρου με το υπέροχο ανακαινισμένο σπίτι απέναντι. Από το 1935 ανήκει στον συνεταιρισμό και δυστυχώς, ο υπέροχος καπνοδόχος «έσπασε» στο τέλειωμα του, χωρίς ελπίδα σωτηρίας (βλέπεις δεν έχουν πια αξία χρήσης). Κάτω από την Κοίμηση της Θεοτόκου, λειτουργεί και το ιδιωτικό ελαιοτριβείο, ιδιοκτησίας των Αφών Βασιλείου, πιο παλιό από αυτά των Λουτρών, του 19^ου αιώνα. Το 1891-92 δούλευαν εδώ ελαιόμυλο και μετά το νοίκιαζαν σε διάφορους ιδιώτες (οι υιοί Βασιλείου). Το ερειπωμένο Αρρένων (1996) και το κάπως διατηρημένο Παρθεναγωγείο, αναφέρονται να λειτουργούν το 1909. Τα ωραία σπίτια δείχνουν την οικονομική ευρωστία του χωριού, των εμπόρων, των κτηματιών, των εργοστασιαρχών, όπως παντού στο νησί, κάτι που επαναλήφθηκε χωρίς οικονομικό υπόβαθρο, στις βίλες της οικονομικής κρίσης. Αυτή η μαύρη πέτρα, αντάμα με την «βέρα ροζωπή» Μυστεγνιώτισσα, το ηφαιστειακό γυαλί, ο Ιγκνιβρίτης, ανήκει μόνον εδώ! Η κόκκινη καλύπτει τεράστιες επιφάνειες, ερχόταν και από το Σαρμουσάκ, ενώ αυτή η μολυβιά έβγαινε μόνον εδώ! Και τι δεν χτίστηκε από αυτή!! Το «Πανελλήνιο», αμέτρητα τόξα και λαμπάδες σε πόρτες και παράθυρα της πρωτεύουσας και της γύρω περιοχής! Η εκκλησιά του Αφάλωνα, στο Βοστάνειο σχολείο των Παμφίλων και σε βρύσες, ένα γύρο από το ακρωτήρι, που κλείνει την νότια πλευρά του όρμου, έβγαινε ο μαύρος ιγκνιβρίτης! Μόνο που δυστυχώς, με το πέρασμα των χρόνων άρχισε να μαδάει! Παντού το βλέπουμε στον καιρό μας αυτό το ξέφτισμα, που τότε δεν το ήξεραν, αλλιώς θα έβαζαν την ροζ πέτρα! Εκεί που έχει και η εκκλησιά το εξάλφα, το σημάδι των μαστόρων, το φυλαχτό που συνήθιζαν να λαξεύουν οι μαστόροι των ισναφιών, μαζί με το πεντάλφα, σε τόσες εκκλησιές, σπίτια και βρύσες! Οι δύο βρύσες του χωριού από την ίδια πέτρα είναι φτιαγμένες. Μια στην ρίζα του μεγάλου αρχοντικού και η άλλη, στην αγορά, απέναντι από το καφενείο! Που είχε πριν ένα λιόμυλο! Αυτή η βρύση έχει μια επιγραφή, του 1789 (1240), όμως δεν ανήκει σ’ αυτήν, αλλά στο παλιό τζαμί, παρ’ όλο που πάντα οι Τούρκοι ήταν λίγοι. Είχαν και ένα σχολείο! Αλλά αυτά είναι γραμμένα! Είπαμε πως θα βρούμε αυτά που χάνονται και ανήκουν στην πολύτιμη μνήμη του κάθε ανθρώπου! Ήδη έχουν φύγει αμέτρητοι άνθρωποι, πολύτιμοι στην Δημόσια Ιστορία!

* 1. Περπατώντας τη Λέσβο - 2 Εμπρός Βόρειος Άξονας. Έρευνα μαζί με Μάκη Παυλέλλη!

Στο χωριό 

Ερειπώθηκε το Αρρένων 

…και κρατιέται το Παρθεναγωγείο

Αυτή η μαύρη πέτρα 

…σε αρχοντόσπιτα 

…και βρύσες 

…έβγαινε στο νότιο ακρωτήρι 

…αλλά μαδάει, ενώ η κόκκινη με το εξάλφα κρατά 

…όπως διαλύονται και οι καπνοδόχοι 

Στο χωριό με τα δύο καφενεία