Το μικρό νησί της Τενέδου, εξακολουθεί να παίζει το ρόλο του στην Ιστορία, αυτής της περιοχής, στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια. Η Επισκοπή Τενέδου (αναφέρεται στη Γ΄ και Δ΄ Οικουμενική σύνοδο) τον 9^ο αι., υπάγεται στην Αρχιεπισκοπή Μυτιλήνης και τον 14^ο αι. αποκτά τη δική της.

Τα παλαιοχριστιανικά μνημεία, όπως φανερώνουν μόνον αρκετά αρχιτεκτονικά μέλη (σε εξωκλήσια, στο κάστρο, στην Παναγιά) ήταν αρκετά στο νησί! Την οδό του σιταριού από την Αλεξάνδρεια στην Κων/πολη, εξασφαλίζει στο λιμάνι της Τενέδου, ο Ιουστινιανός, κατασκευάζοντας μεγάλη αποθήκη. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες, οι ναυτικές δυνάμεις της Γένοβας και της Βενετίας, μοιράζουν το νησί κατά καιρούς.

Ο Ιωάννης ο Ε΄ ο Παλαιολόγος την πουλά δύο φορές στη Βενετία (1350 και 1369-1376) για 20 και 25 χιλ. δουκάτα. Τελικά μετά το τέλος του πολέμου ανάμεσα στις δύο δυνάμεις του Αιγαίου, συμφωνούν (Συνθήκη του Τορίνου) να καταστραφούν όλα τα κτίσματα του νησιού και το 1383 οι 4.000 κάτοικοι του νησιού μεταφέρονται στο Χάνδακα, στα Κύθηρα και στην Κάρυστο.

Από τότε, μέχρι την κατάληψη του, το 1465 από τον Μωάμεθ τον Β΄ τον πορθητή, οι επισκέπτες δεν αναφέρουν την ύπαρξη κατοίκων. Το Κάστρο, το οποίο δεσπόζει στη χώρα, έργο των Γενοβέζων (θεωρείται του 1100), ίσως να καταστράφηκε το 1381 μαζί με τα άλλα κτίσματα (κάτι που δεν πιστεύω).

Ο Μωάμεθ, το 1479, το «ανακατασκευάζει» (μάλλον το επεκτείνει). Το παλιό κάστρο, υψηλό με τους μεγάλους πύργους, χωρίζεται σε δύο τμήματα. Στο πρώτο, εγκάρσιο, υπήρχε το αναρρωτήριο, το Γκαζί Χιουνταβερντιγιάρ τζαμί (δεν υπάρχει), οι φυλακές και οι στρατώνες.

Στο κάθετο τμήμα με το μεγάλο ΝΔ πολυγωνικό πύργο (με τη θολωτή αίθουσα), υπήρχαν η σιστέρνα, το οπλοστάσιο και οι αποθήκες εφοδιασμού. Το 1815, όπως φανερώνει η επιγραφή στην εξωτερική πύλη (εισόδου από τη χώρα), «έκανε αυτό το κάστρο με την βοήθεια του θεού ο Σουλτάνος Μαχμούτ (ο Β΄) Ο ύψιστος να κάνει κάθε φορά τους εχθρούς του να συντρίβονται.

Έγινε του Μποτζά Αντά το κάστρο και η πόλη του ευημερούσα 1815». Το Γενί Καλέ λοιπόν (επέκταση) που περιείχε δύο οπλοστάσια, φυλάκια, δύο προπύργια, εργαστήριο μαχαιροποιίας, χώρο τελετών και ασκήσεων και σπίτια (που φαίνονται σε παλιές φώτο), ορθώθηκε το 1815 και το περιέβαλλε τάφρος 250 μ. και πλάτους 10 μ..

Το 1827, από το φρούραρχο της Τενέδου, Χαφίζ Αλί Πασά, κατασκευάζεται η Τάμπια, το Προπύργιο (τώρα σχεδόν κατεστραμμένο) στην αντίθετη πλευρά του λιμανιού. Αυτό το κάστρο καταλαμβάνεται, μετά το 1456, από τους Βενετούς, τους Ρώσους (Ορλωφικά), πάλι τους Τούρκους. Είναι το κυριότερο αξιοθέατο του νησιού, επισκέψιμο και αποτελεί υπαίθριο μουσείο από αρχιτεκτονικά μέλη των αρχαιοτήτων του νησιού.

Το Κάστρο

…επιβλητικό να δεσπόζει του λιμανιού

…με την εξωτερική πύλη

…του Εξωτερικού κάστρου του 1815

…με τα σπίτια και τον μιναρέ πέρα

…και το Προπύργιο στην αριστερή μεριά

…με το Εσωτερικό παλιό κάστρο

…το μεγάλο, πολυγωνικό πύργο

…με τη θολωτή αίθουσα

…και τους τετράγωνους πύργους