Αυτή η τοποθεσία, δίπλα στη Λουτρόπολη της Θερμής, ανήκει και αυτή στο Βόρειο Άξονα, αφού θα την προσθέσουμε σ’ αυτήν την ενότητα.

Το υπέροχο γεφύρι έζευε τον Τενέγια

Απλά δεν την ξέραμε τότε. Στην αρχή του δρόμου προς την Πηγή, αριστερά υπάρχει μια παλιά βρύση, η οποία έχει ανακαινιστεί.

…προς τα μεγάλα κυπαρίσσια

Απέναντι ξεκινά ένας δρόμος, ένα παλιό λιθόστρωτο, και χώνεται στον ελαιώνα του κάμπου της Θερμής.

…που σκεπάζουν

Προχωρά όμως προς τα βουνά, που τον κλείνουν από το βοριά, τα πέτρινα υψώματα που κλείνουν από τα βόρεια τη χαράδρα του Τενέγια.

…την Παναγιά

Έτσι σε λίγο το λιθόστρωτο συναντά το ποτάμι και δίπλα στο νέο γεφύρι στέκεται ένα υπέροχο μονοκάμαρο, το παλιό.

…με κεραμική

Ηφαιστειακή πέτρα, λαξευμένη, πατά στα γερά θεμέλια, κανονικό ημικύκλιο.

…από τα Τσούκαλα

Μετά το γεφύρι, ο δρόμος προχωρά ΒΑ.

Πιο ψηλά ο Ταξιάρχης

Γύρω ο τόπος ονομάζεται Τσούκαλα! Παντού μέσα στους ελιώνες υπάρχει κεραμική από τούβλα, πιθάρια, κεραμίδια, σπασμένα πιάτα και «τσουκάλια», δηλαδή χρηστικά αγγεία ενός μικρού χωριού.

…του 1933

Η Τσουκάλα ή τα Τσούκαλα (Τσουκάλια) ήταν ένας οικισμός του 1548, με 21 οικ. Χριστιανών και 2 Μουσουλμάνων και έδινε φόρο για τα «σιτηρά» 2863 Άσπρα, από τα οποία μόνο 168 για τις ελιές, που σήμερα γεμίζουν τον τόπο.

…με μέλη παλιού ναού

Φαίνεται πως η ενοριακή του εκκλησία βρισκόταν στο αστέγαστο ιερό της Παναγιάς, αριστερά στο δρόμο, που το σηματοδοτούν κάτι τεράστια, αιωνόβια, οριζοντιόκλαδα κυπαρίσσια.

…κολώνες από ανδεσίτη

Μια αρράβδωτη κολώνα, λαξευμένες πέτρες, άφθονη κεραμική δείχνει την ύπαρξη του παλιού ναού.

Εδώ η καλλιέργεια της ελιάς έχει εξαφανίσει τα θεμέλια αυτών των χωριών της πρώιμης Τουρκοκρατίας, κάτι που δεν συμβαίνει στις γυμνές βραχώδεις πλαγιές της κτηνοτροφικής Δυτικής Λέσβου.

Στην περιφέρεια του κάμπου, στις ΒΑ πλαγιές, που κατηφορίζουν παρακλάδια του ποταμού, βρίσκεται ψηλά ο Ταξιάρχης.

Σε μια προβολή, με απέραντη τη θέα στον κάμπο, το εξωκλήσι το έφτιαξε με ΔΑΠΑΝΗ της, η Μαρία Αχ. Τζαμπάζη, στις 16 Ιουνίου του 1933.

Το ‘φτιαξε επάνω στα θεμέλια κτισμάτων παλιού ναού, του οποίου σώζονται δύο κίονες από μάρμαρο, ο ένας με εγκοπή για πλάγιο θωράκιο και ένας από γκρίζο ανδεσίτη με μαύρα έγκλειστα, από λατομείο του δυτικού νησιού.

…και γκρίζο μάρμαρο

Μέσα υπάρχει επίκρανο και κολώνα στην Αγία Τράπεζα.

Αυτά μας μαρτυρούν ένα ναό καλοφτιαγμένο, με υλικά πιο «ακριβά», ίσως κάποιου μικρού μοναστηριού.

…και άλλα στην αγία Τράπεζα 

Αυτός ο κάμπος της Λουτρόπολης, Θερμής του Σαρί-Ιλιτζά των 111 χριστιανικών οικογενειών, ήταν γεμάτος από ανθρώπους που ζούσαν κάτω από τις συνθήκες των τσιφλικιών και των μοναστηριών του Μεσαίωνα.

* Η έρευνα έγινε μαζί με το Μάκη και τη Μικαέλα Παυλέλη.  

…με υπέροχη θέα