«Πλησίον δε των Περιστεριών τούτων, είν’ άλλη θέσις, ονομαζομένη Κσητίλλας ή Κουτίλλας. Διά μέσου δε ταύτης ο διαρρέων χείμαρρος, κατακρημνιζόμενος από τινων απόκρημνων και υψηλών και απότομων βράχων, εις λάκκον τινα, κείμενον εντός φάραγγος, περικυκλουμένης πανταχόθεν υπό των βράχων, σχηματίζει τρόπον τινά, σμικρόν τινα εκεί καταρράκτην, αποτελούντα, κατά τον χειμώνα μάλιστα, τρομερόν και άγριον τινα πάταγον.

Η Μανικάσσα το καλοκαίρι

Ο δε πάταγος των υδάτων, και η θέα της φάραγγος, και η θέα των πέριξ άντρων, της θέσεως το στενόν, και η ερημική μοναξία, και το ελαττούμενον, ένεκα τούτων όλων, εκεί ηλιακόν φως, και η κραυγή των άνωθεν ιπταμένων κοράκων, και των διαφόρων σαρκοβόρων ορνέων ο κρωγμός, και αι φωναί των διαιτωμένων εκεί αλωπέκων, παριστώσι μαγικήν τινα εις τόν θεατήν και φρικαλαίαν (!) εικόνα, εμπνέουσα εις αυτόν πανικόν, φόβον.

 ... και το χειμώνα (φωτό διαδικτύου)

Τον Λάκκον αυτόν ονομάζουσιν οι εγχώριοι «Λάκκον της Μανικάσσας, ή Μάννη Κάσσα».
Είναι ο Σταυράκης Αναγνώστης, ο Μανταμαδιώτης* το 1850 και καλύτερη περιγραφή δεν υπάρχει! Παρακάτω λέει πολλά για τους θρύλους του ονόματος, εμείς όμως αυτό το κομμάτι του Ασπροπόταμου θα το ονομάζαμε «επιβλητική, άγρια, υπέροχη φυσική ομορφιά»!

 ... σε υπέροχο τοπίο

Εκεί που έχουν εγκαταστήσει και συρματόσχοινα οι λάτρεις της ανάβασης και εκπαιδεύονται οι εθελοντές διασώστες.

... πεύκων, βράχων

Όλο το ποτάμι είναι έτσι. Ο ιγνιμβρίτης σχηματίζει «πεζούλια» με μικρούς καταρράκτες, με πεύκα και ελιές ένα γύρο.

 ... και του ελιώνα

Στη Μανικάσσα, η στροφή του ανάμεσα στα υπέροχα, «όρθια» βράχια σχημάτισε αυτή τη μοναδικότητα.

Παντού μικροί καταρράκτες

Πιο επάνω, ο δρόμος περνά επάνω από το καινούργιο γεφύρι της Χαλίκας, ανεβαίνοντας βόρεια.

... και πιο επάνω ο ψηλός πύργος

Εδώ υπάρχει ένας υψηλός νερόμυλος, με τη δεξαμενή και το εργαστήρι μισογκρεμισμένο.

Τον κληρονόμησε ο Σαράντος Μαρμαρινός (παππούς του σημερινού) από τον πατέρα της γυναίκας του, τον οποίο ξέρανε σα «Μυλωνά»**.

 ... του νερόμυλου της Χαλίκας

Ο παλιός δρόμος περνούσε λίγο πιο κάτω, επάνω από το υπέροχο, υψηλό Γεφύρι της Χαλίκας.

Όλα αυτά σε σχέση πάντα με το μεγάλο οικισμό στο Πλατάνι και τις Περιστεριές.

... με το ομώνυμο γεφύρι (φωτό διαδικτύου)

* Σταυράκης Αναγνώστης: «Λεσβιάς Ωδή», 1850, σσ. 181 - 182
** Μάκης Αξιώτης: εφ. «Εμπρός» 6/4/2000