Η σημασία του Όρμου των ΜΙστεγνών στην αρχαιότητα, καταγράφεται πρώτα από τους ξένους αρχαιολόγους R. Koldewey (1890) και H. Lolling. Ο τελευταίος μάλιστα τοποθετεί, λανθασμένα, την αναφερόμενη δευτερεύουσα Αιολική κώμη «Αίγειρο» εδώ*. Αυτό το αναφέρει ο αρχαιολόγος Γ. Κοντής, ο οποίος διαπιστώνει εδώ την ύπαρξη «αξιόλογου οικισμού, με χαρακτήρα θαλασσινό, η ζωή του οποίου συνεχίζεται και κατά τον Μεσαίωνα».

 ... με τον Άι-Γιάννη

Τοποθετείται η ακμή του στην Ελληνιστική Εποχή, με τον οικιστικό πυρήνα στη βορεινή του πλευρά και το νεκροταφείο του, στη νότια. Μάλιστα ο Κοντής στο βορεινό ακρωτήρι εντόπισε αρχαίο λατομείο, της ίδιας εποχής. Η μιστεγνιώτικη πέτρα, σε χρήση από τότε.

... το ελαιοπιεστήριο

Πραγματικά θεμέλια σπιτιών παρατηρούνται στη βορεινή πλαγιά και μέσα στη θάλασσα, απ’ όπου έχουν ανασυρθεί κατά καιρούς μαρμάρινα μέλη κτηρίων. Σίγουρα, ανοικτός προς την ανατολή, ο οικισμός θα διέθετε λιμάνι, προφυλαγμένο από το βοριά.

 ... και το δωρικό κιονόκρανο

Μετά το γεφυράκι, λίγα μέτρα από το δρόμο, υπάρχει το αστέγαστο ιερό του Άι-Γιάννη. Πρόκειται για το ερείπιο μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, της οποίας είναι εμφανής η αψίδα του ιερού. Δύο αρράβδωτοι κίονες, ένα σπασμένο θωράκιο, ένα επίθημα, ένα κομμάτι πεσσού και αρκετές λιθόπλινθοι ανήκουν στο χριστιανικό μνημείο.

Ο Άι-Νικόλας

Όρθιος στέκεται ένας ληνός ελαιοπιεστηρίου, σε δεύτερη χρήση. Αυτό, το 1987, όταν το μνημείο ήταν ελεύθερο στο χώρο. Τώρα είναι κομμάτι της πυκνής δόμησης του τόπου. Ένα υπέροχο μαρμάρινο δωρικό κιονόκρανο, που βγήκε από τη θάλασσα, δείχνει τη μεγαλοπρέπεια του αρχαίου κτηρίου στο οποίο ανήκε.

... με τα αρχιτεκτονικά μέλη

Επάνω από το λιμανάκι βρίσκεται ο Άι-Νικόλας. Χτισμένος με την ντόπια πέτρα, συμπληρώνει την εικόνα του τόπου. Εδώ υπάρχουν αρχιτεκτονικά μέλη από την παλαιοχριστιανική (επίθημα και τρεις βάσεις κιόνων) και ένας σφόνδυλος ραβδωτού κίονα.

Και το βορεινό ακρωτήρι

Όπως θα δούμε, η ύπαρξη της αρχαίας ζωής συνεχιζόταν και στους λόφους, επάνω από τον όρμο.

* Ο «Αίγειρος», αν υπήρξε, τοποθετείται στο οροπέδιο του Καβακλί, στον Ασπροπόταμο, μέσα στην επικράτεια της αρχαίας Μηθυμναίας («Περπατώντας τη Λέσβο», τ. Α΄, σσ. 162 -163)