Στο πρώτο μέρος του άρθρου μου είχα καταλήξει λέγοντας πως πρέπει κάποτε οι υπεύθυνες κυβερνήσεις να αναλάβουν τις ευθύνες τους, να αδιαφορήσουν για το λεγόμενο «πολιτικό κόστος», να κάνουν αυτό που θεωρούν σωστό και ωφέλιμο για τον λαό και να αφαιρέσουν από κάτι ύποπτες δυναμικές μειοψηφίες τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν και να υπαγορεύουν ή να επιβάλλουν τη δική τους πολιτική νοθεύοντας το νόημα της πραγματικής δημοκρατίας. Γιατί, δυστυχώς, διαχρονικά οι κυβερνήσεις υποχωρούν στις δυναμικές αντιδράσεις κάνοντας τους πολίτες να αναρωτιούνται «ποιος τελικά κυβερνά αυτό τον τόπο».

Για να γίνει αντιληπτό αυτό που εννοώ θα αναφέρω μια προσωπική εμπειρία. Το 1984 υπηρετούσα στη Χίο ως Σχολικός Σύμβουλος. Είχαμε κρίνει πως είναι επιβλαβής για τα παιδιά η λειτουργία δυο μονοθέσιων δημοτικών σχολείων σε μία πόλη 1000 κατοίκων και μάλιστα σε πολύ μικρή απόσταση μεταξύ τους. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να επισκεφθούμε αυτό το χωριό, να συγκεντρώσουμε τους κατοίκους και να τους ενημερώσουμε σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν τα μονοθέσια δημοτικά σχολεία στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και την πνευματική εξέλιξη των παιδιών. Οι κάτοικοι φάνηκαν να πείθονται, αλλά δεν δέχτηκαν τη συνένωση των δύο δημοτικών με το επιχείρημα πως το ένα το είχε ιδρύσει ένας εφοπλιστής και τιμητικά έφερε το όνομά του και δεν ήθελαν να τον δυσαρεστήσουν! Ο κ. Νομάρχης της εποχής εκείνης υποχώρησε στην αντίδραση των κατοίκων, ή κάποιων κατοίκων, γιατί υπολόγισε το «πολιτικό κόστος». Έτσι μια ευκαιρία για την αναβάθμιση της παρεχόμενης στα παιδιά του χωριού εκείνου εκπαίδευσης πήγε χαμένη!

Πρέπει να ξέρουμε πως ο «ηγέτης» από τη φύση του «ηγείται» των πολιτών. Πηγαίνει μπροστά και αυτοί τον ακολουθούν. Δεν ακολουθεί αυτός το πλήθος. Παίρνει τις σωστές αποφάσεις ή τουλάχιστον αυτό που θεωρεί αυτός σωστό και τις εφαρμόζει χωρίς να υπολογίζει την αντίδραση του πλήθους που πολλές φορές κρίνει με βάση το προσωπικό του συμφέρον. Είναι εύλογο τη στιγμή που κανένας νόμος δεν μπορεί να ικανοποιήσει όλους τους πολίτες, αλλά στοχεύει στην πλειοψηφία να υπάρχουν πάντα οι δυσαρεστημένοι. Αλίμονο αν αυτοί πιστέψουν πως μπορούν να κυβερνήσουν τη στιγμή που πάντα είναι λιγότεροι. Αυτό, άλλωστε, είναι ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας του Περικλή που ο Θουκυδίδης προβάλλει ως μεγάλο ηγέτη. Λέει σχετικά: «Και το αίτιο ήταν πως εκείνος (δηλ. ο Περικλής), επειδή ήταν ισχυρός και ως προς το αξίωμα και ως προς την κρίση του … συγκρατούσε το πλήθος χωρίς να το καταπιέζει και δεν παρασυρόταν από αυτό, αλλά ο ίδιος το καθοδηγούσε, γιατί κατείχε την εξουσία όχι με ανάρμοστους τρόπους, λέγοντας σ’ αυτό κάτι που το ευχαριστούσε, αλλά μπορώντας να αντιδράσει σε αυτό ακόμα και εξοργίζοντάς το, γιατί στηριζόταν στην εκτίμηση που έτρεφαν γι’ αυτόν» (ΙΙ. 65: Αίτιον δ’ ην ότι εκείνος μεν δυνατός ων τω τε αξιώματι και τη γνώμη … κατείχε το πλήθος ελευθέρως και ουκ ήγετο μάλλον υπ’ αυτού ή αυτός ήγε , διά το μη κτώμενος εξ ου προσηκόντων την δύναμιν προς ηδονήν τι λέγειν, αλλ’ έχων επ’ αξιώσει και προς οργήν τι αντειπείν).

Και σήμερα το θέμα της εκπαίδευσης θεωρείται μέσα από τον «κομματικό φακό» που, δυστυχώς, είναι παραμορφωτικός. Η κυβέρνηση, ακολουθώντας ασφαλώς τις υποδείξεις των ειδικών, αποφασίζει το άνοιγμα των σχολείων. Η αντιπολίτευση αντιδρά σε αυτή την απόφαση υποστηρίζοντας πως είναι «αχρείαστο» και «επικίνδυνο» το άνοιγμα αυτό και, το χειρότερο, πως η κυβέρνηση θυσιάζει τα παιδιά στο βωμό της λεγόμενης «ανοσίας της αγέλης». Είναι σχεδόν βέβαιο πως, αν η κυβέρνηση αποφάσιζε να μην ανοίξει τα σχολεία, η αντιπολίτευση θα υποστήριζε το αντίθετο. Με παρόμοιο τρόπο συμπεριφέρεται και η ΟΛΜΕ, το συνδικαλιστικό όργανο των εκπαιδευτικών. Αυτοί υποστηρίζουν πως θα σχολεία μπορούν να ανοίξουν, αλλά… Όλοι θεωρητικά θέλουν να ανοίξουν τα σχολεία, οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, οι ίδιοι οι μαθητές, μόνο που προσθέτουν τον σύνδεσμο «αλλά» που ο καθένας συμπληρώνει με τον δικό του τρόπο! Κι αν κανείς ήθελε να εφαρμόσει όσα λένε, τότε τα σχολεία θα έμεναν «εσαεί» κλειστά. Βέβαια, όλοι ενδιαφέρονται για τη υγεία των μαθητών. Και αυτό είναι λογικό. Αλλά είναι δυνατό να φανταστεί κανείς μια κυβέρνηση να ανοίγει τα σχολεία χωρίς να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα; Αλήθεια, όλοι αυτοί που εναντιώνονται στο άνοιγμα των σχολείων για λόγους υγείας έχουν δει πώς φέρονται τα παιδιά στις γειτονιές, στις πυλωτές των πολυκατοικιών και τα πάρκα; Στο σχολείο θα υπάρχουν τουλάχιστον κάποια εποπτεία και κάποιοι κανόνες υγιεινής. Αλλά έτσι, δυστυχώς, παίζεται το πολιτικό παιχνίδι στη χώρα μας. Λόγος, δηλαδή, να γίνεται.

Εγώ, όμως, ως εκπαιδευτικός έχω έναν άλλο προβληματισμό που είναι κατά τη γνώμη μου πιο ουσιαστικός. Στην εκπαιδευτική διαδικασία ισχύει και εφαρμόζεται η λεγόμενη αρχή της «αλληλοοικοδόμησης της ύλης». Αυτό σημαίνει πως η ύλη κάθε τάξης προστίθεται στην ύλη της προηγούμενης τάξης. Αν ένα παιδί δεν διδαχτεί κανονικά την ύλη της τάξης του και δεν την εμπεδώσει, θα έχει αδυναμίες και κενά που είναι ενδεχόμενο να επηρεάσουν ανεπανόρθωτα την εξέλιξή του. Γιατί οι εκπαιδευτικοί σε αυτές τις περιπτώσεις ή δεν θα μπορέσουν να καλύψουν την ύλη που χάνεται ή θα την καλύψουν, κατά ο κοινώς λεγόμενο, «τρέχοντας», με αποτέλεσμα την ημιμάθεια που είναι χειρότερη από την αμάθεια.

Γνωρίζουμε όλοι πως σύμφωνα με την εκπαιδευτική νομοθεσία, αν ένας μαθητής για κάποιους λόγους κάνει κάποιες απουσίες επαναλαμβάνει την τάξη του. Οι απουσίες αυτές θαρρώ πως είναι γύρω στις 120, αριθμός που ισοδυναμεί με μαθήματα 20 ημερών. Η διάταξη αυτή ασφαλώς δεν έχει σκοπό να τιμωρήσει τον μαθητή, αλλά να τον προφυλάξει από προβλήματα που μπορούν να του στοιχίσουν μια ολόκληρη ζωή. Βέβαια, θα πει κανείς πως η διδακτέα ύλη έχει καλυφθεί σε ένα ποσοστό μέσω της «εξ αποστάσεως» εκπαίδευσης για την οποία ασφαλώς το Υπουργείο και κάποιοι εκπαιδευτικοί κατέβαλαν φιλότιμες προσπάθειες. Αλλά, πέρα από το γεγονός ότι πολλοί μαθητές δεν παρακολούθησαν για κάποιο λόγο αυτά τα μαθήματα, αυτά είχαν κατά κανόνα επαναληπτικό χαρακτήρα. Δεν μπορεί κανείς με βεβαιότητα να ισχυριστεί πως η ύλη καλύφθηκε ή θα καλυφθεί στο χρόνο που απομένει.

Όμως υπάρχει και κάτι άλλο. Σε μια κανονική στην τάξη διδασκαλία προηγείται η εξέταση του διδαχθέντος την προηγούμενη μέρα και αν ο εκπαιδευτικός βεβαιωθεί πως οι μαθητές τους έχουν εμπεδώσει και κατανοήσει τη διδαχθείσα ύλη, τότε προχωρεί παρακάτω, στην παροχή νέου γνωστικού προϊόντος. Αλλιώς γίνεται η λεγόμενη «ανατροφοδότηση», δηλαδή διδάσκεται ξανά η ίδια ύλη για εμπέδωσή της. Είναι βέβαιο ότι οι μαθητές κατανόησαν την ύλη που διδάχτηκαν μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή; Από πού τεκμαίρεται αυτό; Και εδώ θέλω να ρωτήσω αυτούς που επιμένουν να μην ανοίξουν τα σχολεία: έχουν το θάρρος, την «τόλμην» και την «αρετήν» να ζητήσουν από την κυβέρνηση να αφήσει στάσιμους όλους τους μαθητές, αφού δεν έχουν διδαχτεί κι ούτε, σύμφωνα με την πρότασή τους, θα μπορέσουν αλλιώς να τη διδαχτούν; Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα. Ας αφήσουν, λοιπόν, τα μικροκομματικά παιχνίδια και ας μη παίζουν με το μέλλον των παιδιών. Ας τα βοηθήσουν να βγουν από την περιπέτεια στην οποία έχουν πλεχτεί, χωρίς να φταίνε σε τίποτε.