Η τέχνη με οποιαδήποτε μορφή της αποτελούσε ανέκαθεν ένα στοιχείο που προκαλούσε τον θαυμασμό των ανθρώπων. Τα έργα, όμως, τέχνης, τα γλυπτά, τα αγάλματα, τα αγγεία , οι πίνακες, όπως και τα κείμενα, σαν φυσικά αντικείμενα επιδέχονται τραυματισμό, ακρωτηριασμό, κλοπή, καταστροφή, πώληση και αγορά κ.λπ. Μπορούν να ζήσουν, δηλαδή, τη δική τους περιπέτεια. Μια τέτοια περιπέτεια έζησαν και ζουν ακόμα τα λεγόμενα «μάρμαρα του Παρθενώνα» με πρωταγωνιστή τον Bruce Elgin.  

Ο Thomas Bruce Elgin ήταν διπλωμάτης και στρατιωτικός. Το 1799 ήταν πρέσβης στην Κωνσταντινούπολή. Στα τέλη του 1799 έστειλε μια επιτροπή στην Αθήνα με τον γραμματέα της πρεσβείας Hamilton και 6 καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, ζωγράφους κ.λπ. από την Ιταλία, για να καταγράψουν τα μνημεία τη Ακρόπολης και να συντάξουν τοπογραφικά σχέδια και εκμαγεία, ώστε να καταστεί δυνατή η αφαίρεσή τους, όταν δοθεί η σχετική άδεια από τους Τούρκους. Το 1801 ο Elgin απέσπασε το ποθούμενο φιρμάνι από ανώτερο διοικητικό υπάλληλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για την αφαίρεσή τους. Το φιρμάνι αυτό μεταφρασμένο στα Ελληνικά έφερε στην Αθήνα ο ιερέας της αγγλικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη δρ Ph. Hunt. Έτσι οι απεσταλμένοι εγκαταστάθηκαν στην Ακρόπολη και άρχισαν τη συστηματική αφαίρεση των γλυπτών. Σε αυτή τη διαδικασία δεν έλειψαν βέβαια και οι βανδαλισμοί.  

Για να δικαιολογήσει την πράξη του ο Elgin την απέδωσε στην αγάπη του για τον ελληνικό πολιτισμό και στην επιθυμία του να σώσει τα γλυπτά από τους αμόρφωτους Τούρκους Οθωμανούς. Και ο Elgin ακολούθησε μια γνωστή τακτική που ακολουθείται από πολλούς πολιτικούς και σήμερα να εντάσσουν τις ιδιοτελείς επιδιώξεις τους σε ένα ευρύτερο ανθρωπιστικό και θεάρεστο πλαίσιο: υποκρίθηκε πως κινείται από καλλιτεχνικές ευαισθησίες, ενώ το πραγματικό του κίνητρο ήταν η εξυπηρέτηση του προσωπικού του συμφέροντος.  

Ο Elgin απέσπασε συνολικά 253 γλυπτά και αρχιτεκτονικά μέλη και αγγεία από τον Παρθενώνα- 18 από το Ερέχθειο και ανάμεσά τους την Καρυάτιδα. Όλα αυτά μεταφέρθηκαν στη Μ. Βρετανία σε κιβώτια. Ο Elgin επιτηρούσε την όλη επιχείρηση. Αυτός σκόπευε να αποσπάσει γλυπτά και από άλλα μέρη, όπως οι Μυκήνες κ.λπ., αλλά η έναρξη της επανάστασης σταμάτησε την επιχείρηση. Τα ελληνικά έργα τέχνης μεταφέρθηκαν στο Λονδίνο, έμειναν σε ένα υπόστεγο στην οικία του ίδιου του Elgin και στάλθηκαν υπομνήματα στη βρετανική κυβέρνηση να τα αγοράσει. Η Επιτροπή που μελέτησε το θέμα έστειλε υπόμνημα στην κυβέρνηση και μετά από κάποιες διαφωνίες και σκεπτικισμούς αποφασίστηκε να αγοραστούν αυτά από το Βρετανικό Δημόσιο αντί του ποσού των 35. 000 στερλινών.  

Ο Elgin ήδη από τον 19ο αι. άρχισε να κατηγορείται ως ιερόσυλος και κλέφτης των μαρμάρων που λήστεψε για προσωπικό του όφελος. Ο Σατωβριάνδος, οι περιηγητές Ντάγκλας και Κλαρκ, ο ποιητής Σμιθ, ο φίλος του Λόρδου Βύρωνα Χομπχάουζ και άλλοι διαμαρτυρήθηκαν και περιέγραψαν με τα πιο μελανά χρώματα τη διαρπαγή. Ο ίδιος ο Λόρδος Βύρων μάλιστα το 1812 έγραψε δύο ποιήματα σχετικά με το θέμα: το ποίημα Child Harold’s Pilgrimage (Το προσκύνημα του Χάρολντ Τσάιλντ), που γνώρισε μεγάλη επιτυχία και συντέλεσε, ώστε ο Βύρων να αναγνωριστεί ως διασημότητα της εποχής του, και το ποίημα The Curse of Minerva (η Κατάρα ης Αθηνάς).  

Στο πρώτο ποίημα ο Λόρδος Βύρων συγκρίνει την ένδοξη ελληνική αρχαιότητα με τον υπόδουλο ελληνισμό και αισθάνεται συναισθήματα νοσταλγίας, λύπης και οργής. Ο ήρωας του ποιήματος ατενίζοντας από τις στήλες του Ολυμπίου Διός την Ακρόπολη κάνει πικρές σκέψεις για τη φθορά του χρόνου, αλλά και για τη λεηλασία των μνημείων από τον Elgin και απευθυνόμενος στην Αγγλία λέει : «Ναι, διαφεντεύτρα ευγενική που ο κόσμος αγαπά,// με χέρι στρίγγλας ρήμαξες συντρίμμια που και χρόνια// και τύραννοι σεβάστηκαν μ’ αγάπη ή ζηλοφθόνια».  

Στο δεύτερο ποίημα που ο Λόρδος Βύρων έγραψε στην Αθήνα στη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού του στην Ελλάδα, όταν ένα αττικό δειλινό ανέβηκε προσκυνητής στον Ιερό Βράχο, για να θαυμάσει το αρχαίο κάλλος, αλλά έφριξε από αγανάκτηση και περιέπεσε σε θλίψη , όταν αντίκρισε καταστραμμένο και λεηλατημένο τον ναό της Αθηνάς και την Καρυάτιδα να λείπει από τη θέση της. Ο 23χρονος τότε ποιητής στιγμάτισε αυτή τη λεηλασία λέγοντας «Ω, καταραμένη να’ ναι η ζωή του και ο τάφος,// και οργή να συνοδεύει το ιερόσυλό του πάθος.// Τ’ όνομά του η Ιστορία δίπλα σε κείνου θα γράψει// του τρελού που της Εφέσου το ναό ’χε κατακάψει.// Κι η κατάρα μου πιο πέρα κι απ’ τον τάφο του να πάει.// Ο Ηρόστρατος κι ο Έλγιν σε σελίδες παραμένουν // που είναι στιγματισμένες και με στίχους όπου καίνε // έτσι πάντα είναι γραμμένοι και οι δυο καταραμένοι,// μα ο δεύτερος πιο μαύρος απ’ τον πρώτο θ’ απομένει».  

Το 1890 ο Harrison, Βρετανός λόγιος, έγραψε στο Περιοδικό Nineteenth Centure το περίφημο άρθρο του Απόδοτε τα Ελγίνεια Μαρμαρα. Του απάντησε ο Διευθυντής του περιοδικού James Knowler που μίλησε «για Αστεϊσμό περί των Ελγινείων Μαρμάρων». Σε αυτόν απάντησε με αυστηρό τρόπο ο δικός μας ποιητής Καβάφης με άρθρο του που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό τη Αλεξάνδρειας Rivista Quindicinale. Το 1891 ο Καβάφης έγραψε δυο επιστολές στην εφημερίδα της Αθήνας Εθνική με τίτλο «Τα Ελγίνεια Μάρμαρα» και «Νεώτερα περί των Ελγινείων Μαρμάρων». Αποκαλώντας τον Harrison «υβριστή» και «εμπαθή» αρνείται να δεχτεί την αρπαγή καλλιτεχνημάτων των αρχαίων χωρών της Ανατολικής Μεσογείου «μόνο και μόνο για να στολίσουν το Βρετανικό Μουσείο». 

Τον Ιανουάριο του 1941 έγινε πρόταση στη Βουλή των Κοινοτήτων να επιστραφούν τα γλυπτά του Παρθενώνα μετά τη λήξη του πολέμου, αλλά η απόφαση της κυβέρνησης υπήρξε αποθαρρυντική. Το θέμα ανακινήθηκε από την αείμνηστη Υπουργό πολιτισμού των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ Μελίνα Μερκούρη και από τότε διεξάγεται μια μεγάλη μάχη ανάμεσα στους υποστηρικτές της επιστροφής, Έλληνες και ξένους, και το Βρετανικό Μουσείο. Ελπίζεται πως ο διάλογος που έχει ανοίξει θα έχει αίσια κατάληξη. Μέχρι τότε ας βλέπουμε και εμείς μαζί με την ποιήτρια Κική Δημουλά τα κλεμμένα αγάλματα «Απ’ τα ψηλά να κατεβαίνουν βάθρα τους//της μέρας αποβάλλοντας το τυπικό τους ύφος// με νοσταλγίας στεναγμούς και δάκρυα //τους Παρθενώνες και τα Ερεχθεία που στερήθηκαν// στη μνήμη τους με πάθος ν’ ανεγείρουν» (Ποίημα «Βρετανικό Μουσείο (Ελγίνου Μάρμαρα)».