Από αρχαιοτάτων χρόνων στόχος κάθε δημοκρατικής πολιτείας ήταν η εξασφάλιση της ευτυχίας των πολιτών της ως ατόμων και ως συνόλου. Κάθε όμως δημοκρατική πολιτεία εκφραζόταν από ποικίλα πολιτικά κόμματα που, υποτίθεται, επιδίωκαν τον ίδιο στόχο με διαφορετικό τρόπο. Εξάλλου, και το πολίτευμα της δημοκρατίας δεν είναι άκαμπτο και μονολιθικό και εμφανίζεται με διαφορετική μορφή τόσο στις διάφορες εποχές, όσο και στα διάφορα κράτη. Έτσι, για παράδειγμα, η αμερικάνικη δημοκρατία διαφέρει από τη γαλλική και την ελληνική και όλοι αυτοί οι τύποι διαφέρουν από την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία. Στην ουσία τα διάφορα κόμματα που λειτουργούν μέσα στα πλαίσια της δημοκρατίας προσπαθούν να βρουν τη χρυσή τομή ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία, δηλαδή το σημείο εκείνο του περιορισμού των δικαιωμάτων του ατόμου που δεν θα δημιουργήσει συγκρούσεις και προστριβές και δεν θα διαρρήξει τον ιστό της κοινωνίας. Από το σημείο στο οποίο κάθε κόμμα, όπως και κάθε πολίτευμα, τοποθετεί τη γραμμή εξαρτάται και ο βαθμός της συντηρητικότητας και του αυταρχισμού του. Στην αρχαία Σπάρτη, για παράδειγμα, οι αρχές συνέθλιβαν την προσωπικότητα του ατόμου και επέβαλλαν σιδηρά πειθαρχία για το καλό του κοινωνικού συνόλου, ενώ στην Αθήνα οι αρχές σέβονταν την προσωπικότητα του πολίτη, δεν του στερούσαν τα ανθρώπινα και τα πολιτικά του δικαιώματά και επιδίωκαν με αυτή την πολιτική να τον κάνουν ευτυχισμένο.

Υπάρχει ένας βασικός λογικός κανόνας που λέει πως ό τι συμβαίνει στο όλο συμβαίνει σίγουρα στο μέρος του, ό τι όμως συμβαίνει στο μέρος δεν συμβαίνει κατ’ ανάγκη και στο όλο. Τούτο σημαίνει ότι, όταν ένα κράτος είναι ισχυρό και ευτυχισμένο, τότε και οι πολίτες του είναι ισχυροί και ευτυχισμένοι. Όταν, όμως, οι πολίτες ενός κράτους είναι ισχυροί και ευτυχισμένοι, αυτό δεν σημαίνει πως και η κοινωνία θα είναι ισχυρή και ευτυχισμένη. Η Ιστορία, η δασκάλα της ζωής, «magistra vitae», όπως την έλεγαν οι Λατίνοι , μας διδάσκει με πολλούς τρόπους αυτή την αρχή και αλήθεια. Από τότε που ο Αρχίλοχος (απόσπ. 56 D) και ο Αλκαίος (46a D) παρομοίασαν την πολιτεία με πλοίο η παρομοίωση αυτή έγινε συνηθισμένη φόρμουλα στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία, πράγμα που έκανε τον Αριστοφάνη να πει «αεί οι ποιηταί τας πόλεις πλοίοις παραβάλλουσι» (Σφ. 29), δηλαδή πάντα οι ποιητές παρομοιάζουν την πολιτεία με πλοίο. Αξίζει να αναφέρουμε τι έγραφε ο Θέογνης για τα Μέγαρα, όταν μετά την επικράτηση των ολιγαρχικών, δημιουργήθηκε εκεί μεγάλη κοινωνική και πολιτική αναταραχή. Λέει ο Θέογνης: «Τα νερά του καραβιού δεν θέλουν να τ’ αδειάσουν// και το σκεπάζει η θάλασσα κι από τις δυο μεριές.//Αλήθεια, πολύ δύσκολα κανένας θα γλιτώσει* τι κάνουν!// Τον κυβερνήτη τον καλό τον διώξανε,// που το καράβι ήξερε καλά να κυβερνά*// το βιος με βία κλέβουμε και χάθηκε η τάξη, // η μοιρασιά των αγαθών δε γίνεται σωστά. // Οι αχθοφόροι κυβερνούν και οι κακοί τους αγαθούς συνέχεια πιέζουν.//Φοβάμαι μην το πλοίο μας το καταπιεί το κύμα» (στ. 673-680). Η Πολιτεία είναι σαν ένα πλοίο και οι πολίτες είναι οι επιβάτες του. Αν το πλοίο βουλιάξει, συμπαρασύρει στον βυθό και τους επιβάτες ανεξάρτητα από οικονομική ή κοινωνική θέση. Το είπε πολύ καλά και εύγλωττα αυτό ο Κρέων στην Αντιγόνη του Σοφοκλή. Παρομοιάζοντας την πόλη με πλοίο και θέτοντας την πατρίδα πάνω από το πρόσωπό του λέει χαρακτηριστικά : «ήδ’ εστίν η σώζουσα, και ταύτης έπι πλέοντες ορθής τους φίλους ποιούμεθα» (στ. 189-190) που σημαίνει ότι η πατρίδα είναι αυτή που εξασφαλίζει το άτομο και, αν αυτή, όπως το πλοίο, πλέει με ασφάλεια, μπορούμε να συνάπτουμε σχέσεις με τους άλλους.

Όταν, λοιπόν, το σύνολο ευδαιμονεί, τότε ευδαιμονούν και τα άτομα. Όταν το δημόσιο είναι ισχυρό, τότε και οι ιδιώτες είναι ισχυροί. Ό τι επηρεάζει αρνητικά την πολιτεία, επηρεάζει αρνητικά και τον πολίτη. Κάποτε, παραδίδεται, οι πληβείοι επαναστάτησαν στη Ρώμη εναντίον των πατρικίων για κάποιες αδικίες που γίνονταν σε βάρος τους. Απομακρύνθηκαν από την πόλη και διέκοψαν τις σχέσεις τους με τα αφεντικά τους. Έλεγαν ότι δεν μπορούν να εργάζονται αυτοί, για να γεμίζει το δημόσιο ταμείο. Ουσιαστικά οι πληβείοι έκαναν μια απεργία διαρκείας. Ένας Ρωμαίος πατρίκιος, ο Menenius Agrippas, ανέλαβε να διαμεσολαβήσει, για να λήξουν οι πληβείοι την απεργία τους. Τους είπε ένα μύθο: ότι κάποτε τα μέλη του σώματος επαναστάτησαν εναντίον του στομάχου και δεν εκτελούσαν την αποστολή τους. Τα χέρια δεν δούλευαν, δεν έπαιρναν την τροφή, δεν την πήγαιναν στο στόμα, τα δόντια δεν την μασούσαν κ.λπ. Ήθελαν να τιμωρήσουν το στομάχι. Πράγματι, είπε, το στομάχι σιγά σιγά από την πείνα άρχισε να γουργουρίζει και να διαμαρτύρεται, αλλά παράλληλα άρχισαν να παραλύουν και τα μέλη του σώματος. Ήθελε να τους πει πως ό τι συμβαίνει στην κεντρική εξουσία, στο δημόσιο ταμείο, έχει επίπτωση και στους πολίτες, στην τσέπη τους. Με αυτό τον μύθο ο Agrippas κατάφερε να πείσει τους πληβείους να επανέλθουν στη δουλειά τους.

Την αλήθεια αυτή τόνισε με τον δικό του τρόπο και ο μεγάλος πολιτικός της αρχαιότητας , ο Περικλής. Αυτός, οπαδός του λεγόμενου κοινωνικού ή πολιτειακού ιδεώδους, σύμφωνα με το οποίο το ατομικό συμφέρον υπηρετείται άριστα, όταν υπηρετείται το γενικό καλό, είπε σε μια ομιλία του περίπου τα εξής: «Γιατί εγώ νομίζω πως μια πόλη ωφελεί πιο πολύ τους πολίτες της, όταν στέκεται όρθια στο σύνολό της παρά όταν ευτυχεί όσον αφορά καθένα πολίτη χωριστά, αλλά κλονίζεται σαν σύνολο. Γιατί, αν ένας άνθρωπος ευτυχεί ως άτομο, όταν καταστρέφεται η πατρίδα, συνήθως καταστρέφεται και αυτός μαζί, αν όμως δυστυχεί μέσα σε μια ευτυχισμένη πόλη, τότε πολύ περισσότερο διασώζεται» (ΙΙ 60, 2-3).

Αυτά δεν τα έλαβαν καθόλου υπόψη οι πολιτικοί μας με αποτέλεσμα, αποβλέποντας στο εκάστοτε ευχάριστο και όχι το ωφέλιμο, να δημιουργήσουν μια κοινωνία και ένα κράτος φτωχό που όμως αποτελούνταν από πλούσιους πολίτες. Γιατί όλοι μας έχουμε ακούσει το σλόγκαν που κυκλοφορούσε πριν από την κρίση, ότι δηλαδή η Ελλάδα είναι φτωχή, αλλά οι Έλληνες είναι πλούσιοι. Επαληθεύονται, λοιπόν, οι αρχαίοι μας πρόγονοι, και σήμερα ούτε οι φτωχοί ούτε οι πλούσιοι αισθάνονται ασφαλείς και αγωνιούν για το μέλλον.