Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι εξαιρετικά χρήσιμες οι εμπειρίες στη ζωή. Ειδικά σε ανταγωνιστικά περιβάλλοντα. Τα οποία πάντα προσφέρουν στον άνθρωπο την ευκαιρία να δοκιμάσει τον εαυτό του και να τον ξεπεράσει. Να υπερβεί τα όριά του και να βελτιωθεί, κερδίζοντας παράλληλα την αυτοεκτίμηση και την αυτοανάπτυξή του. Δεν αναφέρομαι απλώς σε δεδομένα εργασιακά περιβάλλοντα, όπου οι συνθήκες είναι δεδομένες και σταθερές. Μιλώ γενικά για το πλαίσιο, μέσα στο οποίο καθένας μας κινείται, ειδικά αν του αρέσει να δοκιμάζει και να δοκιμάζεται σε ποικίλα πεδία. Εντός και εκτός χώρου εργασίας.

Η τελευταία δεκαετία που διανύουμε επένδυσε στη συνεργατικότητα, όχι μόνον ως όραμα αλλά και ως τεχνολογία προσωπικής εξέλιξης και κοινωνικοποίησης. Στο σχολείο, στην εργασία, στις σπουδές, στην καθημερινή ζωή, ο άνθρωπος βομβαρδίζεται από πολιτικές και πρακτικές δράσης συνεργατικής, η εκπόνηση της οποίας δεν τον κοινωνικοποιεί απλώς, αλλά τον επιβραβεύει και μέσω της συμμετοχής του σ’ αυτήν καθ’ αυτή τη δράση. Οι φιλόδοξοι, οι εξωστρεφείς, τα πνεύματα τα ρηξικέλευθα, καθένας τους για διαφορετικό λόγο, ρίχτηκαν με τα μούτρα στη συνεργασία: με πρόσωπα, με φορείς, με ομάδες, με κοινότητες. Ελπίζοντας. Οραματιζόμενοι. Από φιλοδοξία. Από περιέργεια. Για τη γοητεία του πράγματος. Γιατί πάντα αυτό συνέβαινε, απλώς κανένας δεν το βάφτιζε κάπως, δεν το επιβράβευε, ούτε το οριοθετούσε σε θεωρητικά πλαίσια. Και ασφαλώς οι πιο πολλοί έσπευσαν να συνεργαστούν με όσους γνώριζαν καλά. Με εκείνους που εκτιμούσαν. Με πρόσωπα και θεσμούς που εμπιστεύονταν. Χωρίς να τους γνωρίζουν σε βάθος. Χωρίς περιθώρια να τους κρίνουν εκ των έσω. Επειδή ήξεραν το βιογραφικό και όχι τον χαρακτήρα τους. Επειδή πίστεψαν σε λόγια, χωρίς να έχουν προηγούμενη καλή εμπειρία. Είπαν «θα πάω». Αλλά δυστυχώς τους βγήκε σε κακό!

Επιχειρώντας με μια αρκετά ευρεία παρέα πραγματικών φίλων τις τελευταίες ημέρες, έναν σε βάθος απολογισμό των πεπραγμένων μας τα τελευταία χρόνια, πληροφορούμαι απίστευτες ιστορίες λογοκλοπής, κατάχρησης πνευματικής εργασίας, καταδολίευσης, απάτης, υπονόμευσης, αθέμιτου ανταγωνισμού, αχρειότητας, κακοπιστίας, εξευτελισμού σε τελική φάση, εκεί που οι εμπνευστές των συνεργατικών μοντέλων εργασίας έβλεπαν ποιότητα, επικοινωνία, ενότητα, δεσμούς, σύναψη σχέσεων, καλλιέργεια και διάχυση αξιών και γνώσεων, υψηλό επίπεδο επαφής, καλή γειτονία, δικτύωση, διάχυση πρακτικών και πάρα πολύ όμορφες άλλες τέτοιες έννοιες, που παρασάγγας απέχουν από την πεζή πραγματικότητα.

Γιατί πολύ απλά ο νόμος της ζωής, καλοί μου φίλοι, λέει ότι δεν υπάρχει μυστικό που να σου αποκαλύπτει ποιος θα σε εκμεταλλευτεί και ποιος όχι, ποιος θα σε εξαπατήσει και ποιος θα είναι τίμιος και ειλικρινής απέναντί σου. Παρά την αξία που η κοινωνία προσδίδει στη γνώση και στις ιδιότητες, με τις οποίες αυτή αναβαθμίζει τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου, η αλήθεια είναι ότι δεν είναι λίγοι οι πολύ μορφωμένοι άνθρωποι, οι οποίοι συμπεριφέρονται ελεεινά, κατώτερα του αναμενόμενου ήθους και των αξιών από τις οποίες ήταν αναμενόμενο να εμπνέονται, όταν νιώθουν ότι κάτι τους εξυπηρετεί και τους βολεύει. Όταν κάτι τους αρέσει. Όταν επιθυμούν. Όταν ζηλεύουν. Όταν νιώθουν ανταγωνιστικά και φευ μειονεκτικά. Όταν αναγνωρίζουν κάποιον ως ίσο ή και ανώτερό τους.

Φίλη παραδέχτηκε με πικρία ότι συνειδητοποιεί την προσωπική της εξέλιξη όχι μόνον από τις διακρίσεις που εισπράττει στην εργασία της αλλά ισότιμα και από τα καρφιά και τη μικροπρέπεια που τακτικά λαμβάνει από το στενό συνεργατικό της περιβάλλον: Απληστία, θράσος, ασωτία, πονηριά, διπροσωπία και κακή συμπεριφορά. Ευθεία ή πλάγια. Υπονόμευση. «Κάθε φορά που χάνω έναν φίλο ή έναν καλό συνεργάτη, συνειδητοποιώ ότι έχω προχωρήσει στην καριέρα μου». Υπερβολικό; Είπαμε κινείται σε εξαιρετικά ανταγωνιστικό κύκλο. Αν είναι καλή στη δουλειά της; Εξαιρετική. Το περίεργο είναι ότι εξίσου καλοί είναι και εκείνοι που την υπονομεύουν. Ίσως επειδή από εμπειρία γνωρίζουν ότι είναι σκόπιμο να κερδίσεις από τον άλλον και να τον υποσκάψεις πριν αναγκαστείς και δημόσια να παραδεχτείς ότι τον θαυμάζεις. Σημεία των καιρών. Βοήθειά μας!

Καλυψώ Ν. Λάζου - Μπαλτά

Φιλόλογος