Όσα διαδραματίστηκαν στην ελληνική Βουλή πρόσφατα δεν περιποιούν τιμή ούτε στο Κοινοβούλιο ούτε και στο δημοκρατικό μας πολίτευμα. Αντίθετα γεννούν θλίψη και αηδία, απέχθεια και οργή στους πολίτες για την κατάντια των εκπροσώπων τους. Και μιλώ για τις απαράδεκτες ύβρεις που εκστόμισε κάποιος βουλευτής ακροδεξιού κόμματος εναντίον βουλευτή άλλου ακροδεξιού κόμματος και τη βίαιη αντίδραση του δεύτερου που είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό του πρώτου και την εμπλοκή της δικαιοσύνης. Παρόμοιες συμπεριφορές αποτελούν όνειδος για τη δημοκρατία που, όπως φαίνεται, περνά σοβαρή κρίση.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το δημοκρατικό πολίτευμα είναι το τελειότερο που επινόησε ο άνθρωπος, αλλά από την άλλη πλευρά είναι πολύ ευαίσθητο και δεν πρέπει να το κακοποιούμε. Και δυστυχώς η πραγματικότητα δείχνει πως όλοι, άρχοντες και πολίτες, κάνουν ό τι περνά από το χέρι τους, να το αποδυναμώσουν, να το ευτελίσουν και να το απαξιώσουν. Βέβαια, η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα που έχει τις δικές του αρχές. Αυτές τις αρχές τις επισήμανε με ξεκάθαρο τρόπο ο Περικλής στον Επιτάφιό του (Θουκ. ΙΙ 37). Είπε πως το δημοκρατικό πολίτευμα στηρίζεται στην πλειοψηφία των πολιτών, στο «κράτος του δήμου», πως χαρακτηρίζεται από την ισονομία και την ισοπολιτεία και δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα στους πολίτες* πως βασίζεται στην αξιοκρατία και πως σε αυτό επικρατεί η αδελφοσύνη μεταξύ των πολιτών και κανένας πολίτης δε θέλει να φέρει σε δύσκολη θέση τον συμπολίτη του ούτε και με τον πιο αθώο τρόπο* πως ο πολίτης σε μια δημοκρατία σέβεται τους νόμους, ιδιαίτερα τους άγραφους, και , τέλος, πως σε αυτή ο πολίτης έχει απόλυτη ελευθερία λόγου, έργου και φρονήματος με την προϋπόθεση ότι ο αυτός δε βλάπτει τους άλλους. Το κακό είναι πως στη χώρα μας ο κάθε πολίτης και το κάθε κόμμα δίνει στην έννοια «δημοκρατία» το περιεχόμενο που εξυπηρετεί τα συμφέροντά του. Ας μη λησμονούμε πως και σε ευρύτερη κλίμακα οι δημοκρατίες που εφαρμόζονται σήμερα διεθνώς διαφέρουν από κράτος σε κράτος. Έτσι, η ελληνική δημοκρατία διαφέρει από τη γαλλική και αυτή από την αμερικανική!

Το χειρότερο, όμως, από όλα είναι ότι οι βουλευτές μας λησμονούν ή δε γνωρίζουν πως έχουν να παίξουν ένα σοβαρό παιδαγωγικό ρόλο. Όταν βλέπουν την παραβατικότητα των παιδιών, ενοχοποιούν την οικογένεια, το σχολείο και τους άλλους παράγοντες της διαμόρφωσης της προσωπικότητας των παιδιών, αλλά εξαιρούν τον εαυτό τους. Αυτοί βρίσκονται στο απυρόβλητο. Λησμονούν πως, όπως έλεγε ο Πλάτων, «Η Πολιτεία τροφή ανθρώπων εστί, καλή μεν αγαθών, η δ’ εναντία κακών» (Μενεξ. VIII C), δηλαδή το πολίτευμα είναι τροφή των ανθρώπων. Η καλή πολιτεία δημιουργεί ενάρετους ανθρώπους, ενώ η αντίθετη κακούς. Και είναι καλό το πολίτευμα το δημοκρατικό, όταν έχει κάποια αριστοκρατικά στοιχεία, δηλαδή έχουν την εξουσία στα χέρια τους αυτοί που είναι άριστοι. Δυστυχώς, όμως, φαίνεται πως η κοινή λεγόμενη γνώμη πολλές φορές σφάλλει και δίνει τα αξιώματα και τι θέσεις σε ανθρώπους, όχι μόνο ανίκανους, αλλά και γραφικούς και επικίνδυνους που πιο πολύ βλάπτουν παρά ωφελούν τον τόπο.

Οι εκπρόσωποι του λαού πολλές φορές δυσανασχετούν για την κατάσταση της νεολαίας, αλλά και για τη βία που επικρατεί σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δράσης. Δεν αναλογίζονται, όμως, πόσο ευθύνονται οι ίδιοι γι’ αυτή την βία και την παραβατικότητα. Υποτίθεται πως ο λαός επέλεξε αυτά τα άτομα, για να τον βοηθήσουν να αποκτήσει τη λεγόμενη «πολιτική αρετή». Το παράδειγμα, όμως, που αυτοί δίνουν στους νέους έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Και είναι πολύ σοβαρός ο ρόλος που παίζει το παράδειγμα στη διαπαιδαγώγηση των νέων. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το παράδειγμα των ηλικιωμένων συντελεστικό της ηθικοποίησης της νεολαίας. Ο Δημόκριτος έλεγε «πατρός σωφροσύνη μέγιστον τέκνοις παράγγελμα» (Diels-Kranz, Αποσπ. προσωκρ., ΙΙ 68 Β 208), δηλαδή η σωφροσύνη του πατέρα είναι η πιο μεγάλη προτροπή για τα παιδιά. Ο Πλάτων, πάλι, ζητούσε από τον νομοθέτη να φροντίζει, ώστε οι ηλικιωμένοι να μη λένε ή να μην κάνουν αισχρά πράγματα , για να μη δίνουν το κακό παράδειγμα στους νέους, γιατί «όπου γέροντές εισιν αναίσχυντοι, ενταύθα ανάγκη και νέους αναιδεστάτους είναι» (Νόμ. 729 b,c), που σημαίνει πως, όπου οι μεγάλοι είναι αδιάντροποι, εδώ κατ’ ανάγκη και οι νέοι γίνονται πάρα πολύ αναιδείς. Ο Πλάτων μάλιστα πρόσθετε πως όποιος δίνει συμβουλές στον άλλο, πρέπει να δείχνει πως ο ίδιος τις εκτελούσε σε όλη του τη ζωή (Νόμ. Ε 729 c). Και ο Ξενοφών τόνιζε τη δύναμη του παραδείγματος λέγοντας πως δεν αρκεί να διδάσκονται τα παιδιά ότι πρέπει να είναι συνετά και να υπακούνε στους άρχοντες. Πρέπει να παραδειγματίζονται σε αυτά από τους μεγαλύτερούς τους, γιατί «Μέγα συμβάλλεται εις το μανθάνειν σωφρονείν τους παίδας, ότι και τους πρεσβυτέρους ορώσιν ανά πάσαν ημέραν σωφρόνως διάγοντας» (Κύρ. Παιδ., Α ΙΙ 8).

Και το ωραίο είναι πως κάποιοι βουλευτές, όταν μιλούν στη Βουλή, ενώ εκφράζονται με σχεδόν χυδαίο τρόπο για τους αντιπάλους τους που θεωρούν εχθρούς στρέφονται προς τους μαθητές που παρακολουθούν από τα θεωρεία, για να τους κάνουν να τους προσέξουν, λες και αξίζει να μιμηθούν το παράδειγμά τους. Όμως εδώ ισχύει το λεγόμενο «εάν οι ιερείς δαιμονίζονται, τις αγιάσει ημάς;». Ο Ισοκράτης τόνιζε πως «ο κακώς διανοηθείς περί των ιδίων ουδέποτε βουλεύσεται καλώς περί των αλλοτρίων», δηλαδή αυτός που δεν μπορεί να λύσει ή δε λύνει τα δικά του προβλήματα με σωστό τρόπο, ποτέ δεν πρόκειται να λύσει τα προβλήματα των άλλων με σωστό τρόπο. Γι’ αυτό καλό θα είναι να βρεθεί τρόπος αυτοί που χρησιμοποιούν τη βία, όποιας μορφής, για να λύσουν τις διαφορές τους, να αποβάλλονται από τη Βουλή, για να μην τη μολύνουν ολόκληρη. Αν δε γίνει αυτό, τότε ας μη παραπονούμαστε πως αυξάνονται τα ποσοστά των ακροδεξιών κομμάτων και ας μη κατηγορούμε ο ένας τον άλλο γι’ αυτό, όπου και αν ανήκουμε, γιατί , όπως έλεγε ο Αριστοτέλης, η τυραννία είναι παιδί της (διεφθαρμένης) δημοκρατίας.