Είναι αλήθεια ότι με τη μετατροπή του Εμπρός από ημερήσιο φύλλο σε εβδομαδιαίο έχασα κάπως τη συγκέντρωσή μου, η εφημερίδα δεν έρχεται πλέον καθημερινά με το ταχυδρομείο να μου θυμίζει την παρουσία και τις υποχρεώσεις μου και η στήλη μου άρχισε να γίνεται ακατάστατη. Άλλωστε, όπως είναι φυσικό τώρα πλέον υπάρχει ύλη πλεονάζουσα και πολλοί συνεργάτες...

Όμως όλα αυτά είναι πράγματα φυσιολογικά, συμβαίνουν και εις Παρισίους και είτε έτσι είτε αλλιώς κάποια επαφή θα διατηρήσουμε συν θεώ και καθώς η παρούσα είναι η πρώτη επιφυλλίδα του νέου έτους, θέλω να ευχηθώ σε όσους αναγνώστες έχουν την υπομονή να ασχολούνται με την ιστορία και να διαβάζουν τη στήλη αυτή, αλλά και σε όσους θα ρίξουν τη ματιά τους διαγώνια και συμπτωματικά σε αυτό το κείμενο, να ευχηθώ λοιπόν «Καλή Χρονιά με υγεία».

Σκέφτηκα να αρχίσω τον νέο χρόνο γράφοντας για τον γενέθλιο τόπο, τον Μανταμάδο των παιδικών μου χρόνων και των μελλοντικών ιστορικών ενασχολήσεων.

Στον Μανταμάδο λοιπόν και συγκεκριμένα στο Δημοτικό σχολείο του χωριού απόκειται μια μικρή συλλογή παλαιών βιβλίων. Είχα παλαιότερα την ευκαιρία και τη δυνατότητα να αρχίσω την καταγραφή των βιβλίων αυτών, προκειμένου να συνταχθεί ένας μικρός κατάλογος, αλλά δυστυχώς οι συγκυρίες δεν μου επέτρεψαν να τον ολοκληρώσω, όταν πρόσφατα θέλησα να το κάνω. Ωστόσο κάποια στοιχεία από την καταγραφή αυτή, δηλαδή από τις ενθυμήσεις πάνω στα βιβλία, μου επιτρέπουν να παραθέσω ορισμένες πληροφορίες για τη συγκρότηση της βιβλιοθήκης, που κατά μείζονα λόγο αποτελούν και στοιχεία για το σχολείο αλλά και για άλλα σωματεία του Μανταμάδου και των ανθρώπων του.

Η μικρή λοιπόν συλλογή άρχισε να συγκροτείται από τα μέσα του 19ου αι. και εφεξής κυρίως από δωρεές βιβλίων Μανταμαδιωτών ιερωμένων και λαϊκών. Βρίσκουμε έτσι, ανάμεσα στα άλλα, βιβλία που προσέφερε: το προσκύνημα του Ταξιάρχη, βιβλία που κατατέθηκαν στο σχολείο μετά τη διάλυση της Λέσχης Μανταμάδου «Η Πρόοδος» (σύμφωνα με το Καταστατικό της), βιβλία του Μανταμαδιώτη μητροπολίτη Μυτιλήνης (πρώην Σερρών) Πορφυρίου (πέθανε στις 9 Φεβρ. 1852 και την ημερομηνία αυτή φέρουν τα βιβλία του που κατατέθηκαν στο σχολείο, πιθανόν σύμφωνα με δική του επιθυμία). Άλλοι δωρητές βιβλίων στη σχολή του Μανταμάδου είναι ο Χαράλαμπος Ν. Αδαλής, ο Στρατής Ελευθερέλλης, ο Στρατής Αθανάσης, ο ιεροδιάκονος Πατρίκιος Μυτιληναίος «εκ κόμης Μανδαμάδου», ο πρωτοσύγκελλος Δημητσάνας Δανιήλ «εκ κόμης Μανδαμάδου» και φυσικά και άλλοι που δεν πρόλαβα να καταγράψω.

Πέρα όμως από τα ονόματα των κτητόρων των βιβλίων και μετέπειτα δωρητών τους προς τη σχολή, συναντούμε και κάποιες άλλες ενθυμήσεις που παρουσιάζουν ιστορικό ενδιαφέρον, σε αναφορά με το τοπικό πλαίσιο, αλλά ορισμένες φορές και πέρα από αυτό, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Έτσι σε βιβλίο του 1553, τυπωμένο στη Βενετία (Διαταγαί των Αγίων Αποστόλων...) υπάρχει η εξής αναγραφή: «1837: Ιουλίου: 1η: επίασαν, διά προσταγής του Σουλτάνου τον Μιχαήλον Σεβαστού: και Στυλιανόν Χριστόφαν, οίτινες διά του ατμοκινήτου εστάλθησαν εις Κωνσταντινούπολιν, όπως αυτού το τακτικόν εξασκηθώσι, αρχή ωδίνων!!!! Εν Μανδαμάδω, Αναγνώστης Μιχαήλ».

Προφανώς η παραπάνω ενθύμηση αναφέρεται στη στρατολογία δύο Μανταμαδιωτών, οι οποίοι ως οθωμανοί πολίτες έπρεπε να υπηρετήσουν στον τακτικό στρατό. Δεν γνωρίζω καλά τον τρόπο στρατολογίας που εφάρμοζε τα χρόνια αυτά η Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά η όλη παράθεση υπονοεί μάλλον βίαιη σύλληψη των δύο νέων από τον Μανταμάδο και αποστολή τους στην Κωνσταντινούπολη για να εξασκηθούν στον τακτικό στρατό της αυτοκρατορίας. Ενδεικτικό, άλλωστε του γεγονότος αυτού, το οποίο δεν φαίνεται να ήταν και τόσο ευχάριστο για τους υποχρεωμένους να υπηρετήσουν, είναι και το σχόλιο του καταγραφέα του γεγονότος: «αρχή ωδίνων», ενώ και αυτή καθαυτή η καταγραφή του γεγονότος στα παράφυλλα ενός βιβλίου της Σχολής Μανταμάδου σημαίνει ότι δεν πρόκειται για κανονικό γεγονός, αλλά για κάτι έκτακτο ίσως και βίαιο και γι’ αυτό καταγράφεται.

Όμως με τις ενθυμήσεις του Μανταμάδου θα ασχοληθούμε και στην επόμενη επιφυλλίδα μας. Κα πάλι: «Καλή Χρονιά».