«Θα έρθει αναμφίβολα ο καιρός που η Ευρώπη δεν θα είναι παρά μια μεγάλη οικογένεια  μα και η ελπίδα έχει κι αυτή τον φανατισμό της»                                                                                                                 

Μιραμπώ

Παλαιότερα, σχεδόν κάθε χρόνο, στην περίοδο των εθνικών μας εορτών, όταν επρόκειτο να δοθεί η σημαία στον πρώτο μαθητή, δημιουργούνταν καταστάσεις όμοιες με αυτή που είχε δημιουργηθεί στην περίπτωση του Αλβανού μαθητή Οδυσσέα Τσενάι.

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έκαναν κάθε φορά το «θαύμα» τους. Οργάνωναν συζητήσεις επί συζητήσεων, έκαναν ζωντανές συνδέσεις με τον τόπο των γεγονότων και προσπαθούσαν να λύσουν το «ακανθώδες» πρόβλημα, αν πρέπει, όσοι δεν είναι Έλληνες, να σηκώνουν την ελληνική σημαία στη διάρκεια των παρελάσεων. Οι συζητήσεις για το θέμα κρατούσαν ολόκληρες εβδομάδες. Έννοιες όπως πατριωτισμός και εθνικισμός, δημοκρατία και φασισμός, ανθρωπισμός και ρατσισμός, ενσωμάτωση, ένταξη και αφομοίωση, η σημαία φυσικά, και άλλες λέξεις με ειδικό συναισθηματικό και συμβολικό περιεχόμενο και βάρος «δεινοπαθούσαν» πραγματικά από αυτούς που όλα τα ξέρουν! Στην περίπτωση μάλιστα του Τσενάι η αντιπαράθεση των ρατσιστών και αντιρατσιστών είχε εκδηλωθεί με μεγάλη οξύτητα. Στο θέμα είχε δοθεί τόσο μεγάλη δημοσιότητα και ο νεαρός μαθητής είχε προβληθεί τόσο πολύ, που οι Έλληνες τότε τον γνώριζαν καλύτερα από τον ομηρικό Οδυσσέα, από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο ή ακόμη και από τον Οδυσσέα Ελύτη!

Σήμερα το πρόβλημα έχει λάβει διαφορετική μορφή. Αυτό περιορίζεται στα νησιά του Αιγαίου και ιδιαίτερα στη πατρίδα μας, τη Λέσβο, και εγείρεται από πολλούς το ερώτημα αν οι Λέσβιοι είναι ρατσιστές. Αφορμή βέβαια, αποτέλεσαν οι διαμαρτυρίες τους, σε κάποιες περιπτώσεις έντονες, για την «παράδοση» του νησιού στους (λαθρο)μετανάστες και τους πρόσφυγες. Όσο ο Λέσβιοι εξυπηρετούσαν τις προθέσεις των κυβερνώντων και των κάθε μορφής «αντιρατσιστών», αυτοί ήταν άξιοι του βραβείου Νόμπελ ειρήνης! Τώρα όμως που άρχισαν να βλέπουν την πραγματικότητα και να αντιδρούν δυναμικά έχουν μετατραπεί σε «φασίστες» και «ρατσιστές». Οι «δήθεν» ειρηνιστές δεν καταλαβαίνουν ή κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν ότι οι Λέσβιοι δεν διαμαρτύρονται τόσο γι’ αυτά που έχουν πάθει, αλλά γι’ αυτά που φοβούνται πως θα πάθουν στο μέλλον με την αύξηση των μεταναστευτικών ροών που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει και την πολιτική που εφαρμόζεται στο θέμα αυτό. Είναι βέβαιο πως το «πλοίο» που λέγεται Λέσβος δεν μπορεί να σηκώσει περισσότερους επιβάτες και κινδυνεύει να βουλιάξει. Αγωνιούν λοιπόν, οι Λέσβιοι για το μέλλον τους και η αγωνία τους εκλαμβάνεται από πολλούς ως ρατσισμός!

Είναι όμως, οι Λέσβιοι ρατσιστές; Για να δώσει κανείς ορθή απάντηση στο ερώτημα αυτό πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσει τι εννοείται με τον όρο «ρατσισμός». Η έννοια «ρατσισμός» (από το race που θα πει φυλή) είναι πολύ σύνθετη και πολύπλοκη και η υπερ-απλούστευσή της μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα. Σύμφωνα με το Λεξικό των Κοινωνικών Επιστημών της Unesco, ο όρος αναφέρεται σε μια διαδικασία ή μορφή κοινωνικού ελέγχου, ο οποίος υπηρετεί τη διατήρηση της κοινωνικής αποστάσεως μεταξύ δύο ή περισσοτέρων κατηγοριών, διαμέσου μιας σειράς πρακτικών μέτρων, που έχουν λίγο ως πολύ θεσμοποιηθεί και λογικά συστηματοποιηθεί. Τα πρακτικά μέτρα που εφαρμόζονται περιέχουν τον αυθαίρετο υποβιβασμό για λόγους που δεν σχετίζονται άμεσα με την πραγματική συμπεριφορά των προσώπων, σε βάρος των οποίων γίνεται η διάκριση. Μάλιστα, οι λόγοι αυτοί συχνά αντιφάσκουν προς τις παραδεκτές αντιλήψεις περί δικαιοσύνης και αγαθότητας.

Με τις παρατηρήσεις αυτές συμφωνεί και ο Μπαμπινιώτης που γράφει στο Λεξικό του: «Ρατσισμός είναι η κοινωνική και πολιτική πρακτική διακρίσεων, που βασίζεται στο δόγμα της ανωτερότητας μιας φυλής, εθνικής ή κοινωνικής ομάδας και στην καλλιεργημένη αντίληψη των μελών της ότι οφείλουν να περιφρουρήσουν την αμιγή σύσταση, την καθαρότητα της ομάδας τους, καθώς και τον κυριαρχικό τους ρόλο έναντι των υπολοίπων φυλετικών, εθνικών, κοινωνικών κλπ. ομάδων, που θεωρούνται από αυτά κατώτερες». Σε αυτούς τους ορισμούς στηρίζεται και η διαίρεση του ρατσισμού σε είδη και μορφές, όπως είναι ο φυλετικός, ο κοινωνικός, ο πολιτικός, ο θρησκευτικός ρατσισμός. Όμως στο επόμενο σημείωμα θα δούμε αν οι Λέσβιοι εμπίπτουν σε αυτές τις κατηγορίες.