«Χρόνου φείδου» (δηλαδή, να οικονομείς το χρόνο και να λυπάσαι που φεύγει άπρακτος) έλεγε ο εκ των επτά σοφών Χίλων ο Λακεδαιμόνιος, ένα θαυμάσιο ρητό που αν το έπαιρνε στα σοβαρά ο άνθρωπος, θα είχε κατακτήσει το δημιουργικό βηματισμό της ζωής και μέσω αυτού ίσως και την ευτυχία.

Το παράξενο είναι ότι το ρητό αυτό πολλές φορές δεν το αναγνώρισε και δεν το εθεράπευσε ούτε η τεχνολογία, της οποίας υπήρξε η προϋπόθεση και η κατασκευαστική συνθήκη.

Το νόμισμα, ο χάρτης (βιβλίο), ο ηλεκτρισμός και το τηλέφωνο είναι ενδεικτικά κάποιες μεγάλες εφευρέσεις που αναβάθμισαν τη ζωή και την εξέλιξη του ανθρώπου.

Εντούτοις παρατηρείται το θλιβερό φαινόμενο η ηλεκτρονική τεχνολογία, ιδίως στις σχέσεις κράτους - πολίτη, να συνεχίζει να δημιουργεί ανάσχεση και χρονοεπιβάρυνση (αφού έχει μεταθέσει όλη τη δουλειά στο χρήστη - πολίτη) και να μοιάζει να μη σέβεται τον ελεύθερο χρόνο που υποτίθεται ότι ήρθε να εξασφαλίσει στον άνθρωπο.

Είναι βέβαια δύσκολο να πιστέψουμε ότι είχε τόσο βάναυσες προθέσεις η τεχνολογία, και ήταν τόσο αχάριστη με τον ελεύθερο χρόνο των ανθρώπων. Εκείνο που μάλλον συμβαίνει είναι ότι δεν έχουμε προσαρμοστεί και δεν έχουμε επωφελώς εκμεταλλευτεί τις δυνατότητές της, καλλιεργώντας επιμελώς τη γραφειοκρατία.

Και ιδού κάποια παραδείγματα.

Επί σαράντα και πλέον χρόνια, όσο τουλάχιστο θυμούμαι, όλοι οι λογιστές καταστιχογραφούμε κατ’ έτος όλα τα τιμολόγια πελατών και προμηθευτών επί σκοπώ διασταυρώσεων δημοσιονομικού ελέγχου. Την ίδια δουλειά τα τελευταία χρόνια την κάνουμε ηλεκτρονικά (ενώ θα μπορούσαν να αποθηκεύονται κατά τη στιγμή της εμπορικής πράξης). Το αποτέλεσμα όλου αυτού του αγώνα μέχρι σήμερα είναι τραγικό: 10 δις χαμένος ΦΠΑ για κάθε χρόνο!

Προς τούτο εισάγει τώρα το θεσμό των POS, ωστόσο και γι’ αυτόν εκφράστηκαν ήδη αντιρρήσεις ιδίως από λιανοπωλητές. Το «απαρχαιωμένο» σύστημα των μετρητών εξυπηρετεί μια συναλλαγή σε 4 με 5 δευτερόλεπτα, ενώ με το POS απαιτούνται τουλάχιστο 40 έως 60. Και μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα αυτή η μικρή χρονοτριβή, όμως θα πέφταμε από τα σύννεφα εάν κάναμε αναγωγή του χρόνου στο σύνολο του πληθυσμού και μαθαίναμε έτσι πόσα εκατομμύρια εργατοώρες ξοδεύονται εις θεραπείαν της τεχνολογίας, της ουράς και του αέρα του κοπανιστού.

Αντιρρήσεις εκφράστηκαν και συνεχίζουν να εκφράζονται από το σύνολο των επιτηδευματιών όσον αφορά το κόστος του νέου άυλου χρήματος. Άλλο ένα κατόρθωμα -μέσα σε τόση ανέχεια και δυσπιριά*- που πρέπει να το χρεώσουμε στη νέα τεχνολογία.

Η ίδια χρονοτριβή παρουσιάζεται και στις τράπεζες και στη διαδικασία αποστολής στα ταχυδρομεία. Να θυμίσουμε ακόμα ότι, προς χάριν γενικής οργάνωσης του θέματος των τηλεπικοινωνιών, υποχρεωθήκαμε πριν από κάμποσα χρόνια να πληκτρολογούμε, αντί 5 έως 7, δέκα ψηφία τηλεφώνου.

Και θα πει ένας μεμψίμοιρος «και τι χρησιμότερο θα έκανε αυτόν τον ελάχιστο χρόνο ένας άνεργος περιφερόμενος ή καφεσυχνάζων (300 εκατομμύρια κούπες καφέ ετησίως!) και μακαρίως ηλιοσυλλέγων;

Όμως δεν είναι έτσι. Ο χρόνος είναι πάντοτε πολύτιμος και δυστυχώς ο σύγχρονος άνθρωπος, παρά τα διαθέσιμα μέσα, ασωτεί εις βάρος του και τον αφήνει να φεύγει άπρακτος μέσα από τα χέρια του.

Ξέραμε από παλιά ότι ο άνθρωπος γίνεται κατά καιρούς υποχείριο και δούλος των δημιουργημάτων του, ωστόσο αυτή η σημερινή ηλεκτρονική εξάρτηση δεν έχει ματαγίνει. Όλος ο κόσμος, σ’ ένα δικό του κόσμο, πληκτρολογεί νυχθημερόν και ακατάσχετα χωρίς σοβαρό λόγο και σε στιγμές που θα έπρεπε να συνομιλεί, να διδάσκεται, να διαλογίζεται, να δημιουργεί.

Ίσως πρέπει να αλλάξουμε την πρωτοχρονιάτικη ευχή που λέγαμε αυτές τις μέρες για το «βρεφικό 2017», και αντί «καλή χρονιά» να ευχόμαστε ολοψύχως «καλό και δημιουργικό χρόνο».

*Από το δυσπορία, δυσκολία εις το ζην.