Το «χαρτί» σαν δημόσιο μέσο ήταν ανέκαθεν στην Ελλάδα παντοδύναμο, είτε σωστικό είτε ολέθριο.

Η απειλητική έκφραση «θα σε τυλίξω σε μια κόλλα χαρτί» σημαίνει μέχρι σήμερα την αμείλικτη παντοδυναμία του έντυπου μέσου, του μέσου που δεν πτοήθηκε ούτε από την εισαγωγή της άυλης ηλεκτρονικής τεχνολογίας.

Πάνω σ’ αυτό το χαρτί στήθηκε από συστάσεως του ελληνικού κράτους μια τεράστια δημόσια «φάμπρικα» δημιουργώντας αυτό που ειδεχθώς ονομάζουμε «γραφειοκρατία».

Τρεις είναι η σπουδαιότερες γενεσιουργές αιτίες που οδήγησαν στην κρίση και που επί επταετίαν συνεχίζουν να την τροφοδοτούν και να τη βαθαίνουν: η φορολογική αδηφαγία, η κρατικιστική αντίληψη και η γραφειοκρατία.

Όπως και στις επινοήσεις των ειδικών φόρων, έτσι οι Έλληνες είμαστε και ευρηματικά ασυναγώνιστοι στην ποικιλία και την ανανέωση της γραφειοκρατίας.

Σ’ αυτό τον τομέα περιμέναμε, είναι γεγονός, μια αρωγή από την Ενωμένη Ευρώπη η οποία δυστυχώς δεν ήρθε, γιατί απλούστατα αυτές οι ευρωπαϊκές δομές αποδείχθηκαν γραφειοκρατικότερες. Είχαμε μάλιστα πρόσφατα και μια σχετική δήλωση Ευρωπαίου αξιωματούχου, που είπε ότι η Ευρώπη δυστυχώς δεν μπόρεσε να πατάξει τη γραφειοκρατία.

Το τοπίο στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή εξακολουθεί να είναι ζοφερό και παράλληλα ανασχετικό και αντιαναπτυξιακό. Η εξεζητημένη πολυνομία και η σύγχυση είναι ομογάλακτες αδελφές της γραφειοκρατίας και λειτουργούν πάντα εις βάρος της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ανάπτυξης. Και ας θυμηθούμε κάποια παραδείγματα.

Χρειάζονται ακόμη δεκάδες χαρτιά και πολύτιμος χρόνος για να ανοίξει κάποιος μιαν επιχείρηση.

Έξι ή επτά έγγραφα χρειάζονται για να γράψει κάποιος το παιδί του σε δημόσιο παιδικό σταθμό (και αν εγκριθεί η εγγραφή του). Το ωραίο είναι ότι απαιτούνται και επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο τα ίδια.

Χαρτιά (και μάλιστα μέσω λογιστών) χρειάζονται για τα επιδόματα πετρελαίου, τέκνων, κοινωνικό επίδομα αλληλεγγύης (!), φοιτητικό επίδομα, αγροτικές επιδοτήσεις, κάρτα σίτισης και τόσα άλλα ντροπιαστικά, ενώ θα μπορούσαν να χορηγούνται αυτόματα βάσει των προηγουμένων φορολογικών μας δηλώσεων.

Δεκαπέντε έγγραφα (μεταξύ των οποίων αμοιβές τεχνικών, μηχανικών και παράβολα) για να επικαιροποιείται (!) κάθε δύο χρόνια μια ήδη ισχύουσα άδεια φροντιστηρίου.

Είκοσι έξι χαρτιά για να μεταβιβαστεί μια τέτοια άδεια (!)

Απίστευτη γραφειοκρατία και χρονοτριβή εκ του πονηρού όταν πρόκειται να εξεταστεί από επιτροπή ένας ανάπηρος ή όταν πρόκειται να βγει μια διαδοχική σύνταξη.

Η γραφειοκρατία συμμαχεί και με την τεχνολογία. Επειδή προφανώς δεν μπόρεσαν να δικτυωθούν ηλεκτρονικά τα Επιμελητήρια της χώρας, ιδρύθηκε παράλληλη υπηρεσία, το λεγόμενο ΓΕΜΗ, δηλαδή δυο φορές χαρτούρα για το ίδιο πράγμα.

Η γραφειοκρατία φτάνει στο σημείο να αμφισβητήσει και τους φυσικούς νόμους της οπτικής. Προσκομίζεις φωτοαντίγραφο και στο επιστρέφουν να το επικυρώσεις (!)

Ακούσαμε πρόσφατα ότι θέλουν να φακελώσουν όλα τα ακίνητα, αυθαίρετα και μη, και ζητάνε ένα σωρό χαρτιά που συνεπάγονται τρέξιμο και αρκετά χρήματα σε μια εποχή που είναι δυσεύρετα: Ηλεκτρονική ταυτότητα κτηρίου, πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, πιστοποιητικό περί μη αυθαιρεσιών (!), και τις οίδε πόσα ακόμα θα σκαρφιστούν.

Η γραφειοκρατία είναι το κέρας της Αμάλθειας που τρέφει το δημόσιο τομέα και συντηρεί το κρατικό οργανόγραμμα αλώβητο και εις πείσμα των εξελίξεων. Πολύ πρόσφατα η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας μάς εξακοντίζει άλλες τρεις θέσεις χαμηλότερα στο θέμα της γραφειοκρατίας και μας χτυπάει τον κώδωνα ενός πραγματικού κινδύνου.

Είναι γεγονός ότι οι νομικές και οι οικονομικές μας σχέσεις είναι πια εξαιρετικά πολύπλοκες, κι έρχεται η γραφειοκρατία, και αντί να τις ευοδώσει, τις κάνει πολυπλοκότερες.

Το χείριστο όμως είναι η ηλεκτρονική μετάλλαξη της γραφειοκρατίας και μάλιστα με το ευγενές πρόσχημα της πάταξής της. Ψηφίζεται κάποιος νόμος, συνήθως στα μουλωχτά και χωρίς διαβούλευση και προειδοποίηση. Καθορίζονται έγγραφα και προϋποθέσεις και συνήθως δεν ανακοινώνεται τίποτα απολύτως. Ο ενδιαφερόμενος -αν μάλιστα είναι και ασυνδικάλιστος- θα πρέπει να μυρίσει τα νύχια του, να μπει στο διαδίκτυο, αν διαθέτει εξοπλισμό, και να ψάχνει ο ίδιος τη συμφορά του. Λαμπρό παράδειγμα είναι οι αλλοπρόσαλλες διατάξεις των συντάξεων και της ασφαλιστικής νομοθεσίας. Εκατομμύρια ασφαλισμένοι δεν γνωρίζουν ποια θα είναι η επόμενη σύνταξή τους και είναι πλέον έρμαια μιας απρόσωπης και ασυγκίνητης ηλεκτρονικής βαρβαρότητας.

Πάνε πια οι εποχές της συναίνεσης, της συνδιαλλαγής και της ευγένειας.

Πάνε οι εποχές που ο φορολογούμενος ήταν όντως ένας «κύριος» και η εφορία αλληλογραφούσε μαζί του: «Παρακαλείσθε να περάσετε από τη ΔΟΥ για υπόθεσή σας»...

ΥΓ. Για όσους θέλουν να δουν τη γραφειοκρατία και τη δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία σε όλο τους το μεγαλείο, η στήλη συστήνει να δουν την εκπληκτική ιταλική ταινία του Gennaro Nunziante με τίτλο «Quo vado?», και σε ελληνική απόδοση του τίτλου: «Πού πάω, Θεέ μου!».