Η Εκκλησία μας έχει ένα σύνολο ευχών-προσευχών, όπως ήδη έχουμε γράψει, κάτω από τη γενική ονομασία «Εξορκισμοί». Ευχές που καταγράφηκαν από Μεγάλους Πατέρες όπως το Μέγα Βασίλειο και τον Ιερό Χρυσόστομο και που με αυτές απευθύνεται στον Κύριο, ζητώντας τη δική Του προστασία και αρωγή.
Ευχές εξορκισμού συναντάμε και στο Μυστήριο του Βαπτίσματος. Είναι οι τρεις λεγόμενοι «αφορκισμοί», λίγο πριν τη Βάπτιση, «εις το ποιήσαι κατηχούμενον». Με αυτές διατάζει ο Ιερέας το πονηρό πνεύμα να απομακρυνθεί από το προσερχόμενο στο Σώμα του Χριστού πρόσωπο, και μάλιστα να μην έχει την εξουσία ουδέποτε να το βλάψει! Μία άλλη ευχή, «του Αγίου Μάρτυρος Τρύφωνος» αναφέρεται «σε κήπους, σε αμπελώνες και χωράφια που έχουν προσβληθεί από κακό δαιμόνιο». Όλες αυτές οι ευχές έχουν προστατικό και επιτιμητικό χαρακτήρα. Ο Ιερέας - αλλά και ο Χριστιανός που πιστεύει, είναι κοινή προσευχή και συνολική προσπάθεια - απευθύνεται στο «Θεό των θεών και Κύριο των κυρίων» και Τον παρακαλεί να αποδιώξει από τον άνθρωπο ή το συγκεκριμένο αντικείμενο «τη φάλαγγα των δαιμόνων» που τον έχουν προσβάλει και τον ταλαιπωρούν. Με τη δύναμη της πίστης και του Τιμίου Σταυρού δίνεται εντολή στο δαίμονα να φύγει, να δραπετεύσει και να αναχωρήσει μακριά, όπως έκαμε και ο Κύριος τότε στην περίπτωση του δαιμονισμένου των Γεργεσινών και τους χοίρους!
Θεωρώ, όμως, πως θα πρέπει να σημειώσω δύο ακόμη σχετικές σκέψεις. Πρώτον πως αυτή η αγιαστική πράξη της Εκκλησίας μας, ο εξορκισμός, είναι αρχαιότατη και έχει τις ρίζες της στην Καινή Διαθήκη (Μάρκ. 1, 25. Λουκ. 4, 33-35. 9, 43. Ματθ. 10, 1. Μάρκ. 16, 17. Ματθ. 7, 22. Εφεσ. 6, 12 κ.λπ.). Συναντάται δε από τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια. Συγκεκριμένα ο Άγιος Ιουστίνος, ο φιλόσοφος και μάρτυρας, 100 χρόνια μετά τη Γέννηση του Χριστού, γράφει: «Κάθε δαιμόνιο εξορκιζόμενο με τη δύναμη του ονόματος του Ιησού, νικιέται και υποτάσσεται»! Όμως - κι αυτή η σκέψη μου είναι το δεύτερο σημείο που θέλω επί του θέματος να σημειώσω - ο κάθε εξορκισμός δεν είναι τηλεοπτικό σόου, συστηματική πράξη, κινηματογραφικό δρώμενο. Απαιτείται πίστη, προσοχή, προσευχή, διάκριση και σύνεση. Υπηρετώ την Εκκλησία του Χριστού ως Ιερέας 30 περίπου χρόνια, κι έχω χρησιμοποιήσει τις ευχές του εξορκισμού - Μεγάλου Βασιλείου και Ιερού Χρυσοστόμου - μία μόνο φορά! Λέει μια πολύ σοφή λαϊκή παροιμία: «Γερό κεφάλι κάτω από το Ευαγγέλιο δεν το βάζεις.» Άλλο είναι ο δαιμονισμένος κι άλλο λ.χ. ο ψυχασθενής. Άλλωστε συμβαίνει πολλές φορές το δαιμόνιο που όντως έχουμε μέσα μας να μη φαίνεται, γιατί επιμελημένα το κρύβουμε ανάμεσα στα πάθη μας…
Δαιμονισμένος σύμφωνα με την άποψη της Εκκλησίας μας είναι εκείνος που βρίσκεται κάτω από την κατάληψη του πονηρού πνεύματος, το οποίο ελέγχει το σύνολο της ψυχικής του ζωής και σκοπό έχει την ψυχική και σωματική διάλυση αυτού του προσώπου. Το φαινόμενο του δαιμονισμού είναι γνωστό σε όλους και έχει μάλιστα οδηγήσει στη δημιουργία πολλών ταινιών και μύθων. Η επιστήμη, από όσα γνωρίζω, αρνείται να δεχτεί τη θρησκευτική άποψη για το δαιμονισμό και θεωρεί το δαιμονισμένο ως άτομο ψυχικά διαταραγμένο, σχιζοφρενή με παρανοϊκές αντιλήψεις και εκτεταμένα παραληρήματα. Καλό θα είναι εμείς οι πιστοί να μην παρασυρόμαστε από σκοταδιστικές μεσαιωνικές αντιλήψεις και να μη θεωρούμε τον ψυχικά άρρωστο δαιμονισμένο. Αυτό θα αποτελούσε οπισθοδρόμηση εκατοντάδων χρόνων πίσω και φυσικά μια απάνθρωπη για τον άρρωστο στάση.
Δαιμονισμένοι υπάρχουν, όμως λόγω των ομοιοτήτων που παρουσιάζουν με άλλα ψυχικά άρρωστα πρόσωπα, επιβάλλεται η ανάγκη διαχωρισμού. Ένας διαχωρισμός που επιβάλλεται να γίνει από έναν έμπειρο γιατρό ή από ένα συνετό και φωτισμένο από το Θεό Ιερέα.

* O π. Aθανάσιος Γιουσμάς είναι εφημέριος Ιερού Ναού Αγίου Θεράποντα Μυτιλήνης, καθηγητής θεολόγος. Όλα τα προηγούμενα δημοσιευμένα στην εφημερίδα μας άρθρα του, μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να μελετήσει στην ηλεκτρονική διεύθυνση: www.apostoli.org