Στις 19 Μάρτη του 1987 χτύπησε το τηλέφωνο στο σπίτι μας. Το σήκωσα εγώ, έξι ετών τότε. Μια γυναικεία φωνή με διέτασσε να βρω γρήγορα τον πατέρα μου και να τον φωνάξω να μιλήσει. Όταν ρώτησα «γιατί», όπως κάθε παιδί θα ρωτούσε, πήρα μια απάντηση που ακόμα θυμάμαι: «θα γίνει πόλεμος με τους Τούρκους». Ήταν μια ηλιόλουστη μέρα, δεν είχα σχολείο και το ότι θα γινόταν πόλεμος μου φάνηκε υπέροχο. Ειδικά όταν είδα τους γονείς μου να ανησυχούν πραγματικά και να καταριούνται τους «σκύλους τους Μεμέτηδες», ε, τότε η διασκέδαση ήταν εγγυημένη. Τα πράγματα δε θα μπορούσαν να γίνουν καλύτερα όταν ήρθε στο σπίτι και ο θείος μου, ανάστατος. Μαζί του ήταν και ο ξάδελφός μου, περίπου στην ίδια ηλικία με μένα. Μαζί ξεβιδώσαμε δυο σκουπόξυλα, τα βαφτίσαμε κοντάρια και έτσι οπλισμένοι ανεβήκαμε σε ένα γειτονικό λόφο για να κάνουμε πόλεμο στους Τούρκους. Μια και δεν υπήρχαν Τούρκοι τριγύρω, ξεπαστρέψαμε όσους χλωρούς ασφοδέλους είχαν προλάβει οι καημένοι να φυτρώσουν εκείνη την άνοιξη. Τελικά πόλεμος μεταξύ των μεγάλων δεν έγινε, μόνο μια επιστράτευση και αυτή επιλεκτική. Εμείς όμως εκείνες τις μέρες περάσαμε τέλεια.
Θα μεγαλώναμε όπως όλα τα παιδιά. Πάνω από το νησί μας θα πετούσε κάθε τόσο ένα μαχητικό και πίσω του, μετά από λίγο, θα έτρεχε άλλο ένα. Ξέραμε πως το πρώτο είναι τουρκικό, οι κακοί, και το δεύτερο ελληνικό, εμείς οι καλοί, που ήρθαμε να κάνουμε την αναχαίτιση. Έτσι μας έλεγαν, δεν είχαμε λόγο να το αμφισβητήσουμε, ήταν πολύ ιδανικό. Ακόμα και όταν τα μαχητικά ήταν και τα δυο ελληνικά, το πρώτο, αυτό που πάντα «έτρεχε να ξεφύγει», το λέγαμε «Τούρκο».
Θα μεγαλώναμε όπως όλα τα παιδιά και θα μαθαίναμε στο σχολείο για το υπέρλαμπρο μεγαλείο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Πως όλα οι αρχαίοι Έλληνες τα βρήκαν, δημοκρατίες, επιστήμες, τέχνες. Οι άλλοι ήταν βάρβαροι, ιδιαίτερα οι Πέρσες, βάρβαροι από τα «βάθη της Ασίας», δίχως πολιτισμό, υποταγμένοι που προσκυνούν το βασιλιά. Ο Μέγας Αλέξανδρος, ο στρατηλάτης, που έδωσε παντού τα φώτα του αρχαιοελληνικού πνεύματος, ήταν μέσα μας κάτι ασύγκριτο. Για λίγο έκανε τους βάρβαρους πολιτισμένους! Έπειτα θα μαθαίναμε πως το Βυζάντιο συνεχίζει την ένδοξη πορεία του ελληνισμού, το νικηφόρο και μεγαλοπρεπές Βυζάντιο που πλέον είναι Χριστιανικό. Όχι πως ήταν κακό το Δωδεκάθεο, απλά ήταν η μισή αλήθεια. Ο Χριστιανισμός είναι η αλήθεια ολόκληρη και να που το Βυζάντιο την ασπάζεται και μεγαλουργεί. Οι Τούρκοι είναι πάλι οι βάρβαροι νοσφιστές που θέλουν να καταστρέψουν τη σπουδαία μας αυτοκρατορία. Και τα καταφέρνουν τελικά, αλλά πάλι με χρόνια με καιρούς. Μέχρι το 1821. Μαθαίναμε πως τότε οι Έλληνες είπαν «αρκετά» και με αγώνες και αίμα ηρωικό έγιναν πάλι ελεύθεροι. Και από τότε οι Τούρκοι μάς «έχουν στο μάτι» και δε μας αφήνουν ήσυχους, αλλά δε θα τους περάσει. Μετά έρχεται το 1974 ο απαίσιος Αττίλας, στα καλά καθούμενα μας παίρνει τη μισή Κύπρο. Τώρα θέλει να μας πάρει και τα Ίμια, ο «Αγαρηνός».
Αυτά μαθαίναμε, έτσι μεγαλώναμε και έτσι μεγαλώνουν ακόμα τα Ελληνόπουλα. Οι καλοί, πολιτισμένοι Έλληνες και οι κακοί, βάρβαροι Τούρκοι ακριβώς δίπλα. Ήδη μπορούμε να κάνουμε μια αποτίμηση της τακτικής μας ως έθνους να παρουσιαζόμαστε πάντα ως οι καλύτεροι, ως οι αδικημένοι αλλά δίκαιοι. Το τρομερό τίμημα που έχουμε να πληρώσουμε είναι η διαιώνιση του μίσους και του φόβου. Μπορεί εδώ στην Ελλάδα αυτό να μην έχει άμεσα ορατό αντίκτυπο, στην Κύπρο όμως, τώρα που γίνονται προσπάθειες να βρεθεί μια οριστική λύση, το φαρμάκι του μίσους καλά ποτισμένο στις συνειδήσεις αποτελεί την πιο οριστική εγγύηση πως οι προσπάθειες αυτές θα βρουν τεράστια, ελπίζουμε όχι ανυπέρβλητα, εμπόδια. Η επανένωση του νησιού προϋποθέτει κοινή μνήμη και κοινή ταυτότητα μεταξύ των δυο λαών. Υπάρχουν τόσα πολλά μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων, που θα μπορούσαν πράγματι να καταστήσουν μια τέτοια πραγματικότητα αλλά και να αποκαταστήσουν ένα κατακερματισμένο παρελθόν. Όλα τους, όμως, επισκιάζονται από τα αποτελέσματα της νοοτροπίας μας. Μια νοοτροπία που κατηγορεί και ποτέ δεν κάνει την αυτοκριτική της. Μια νοοτροπία που βλέπει μονόπλευρα την ιστορία, την κοινωνία, τα γεγονότα, γιατί στερείται επιστημοσύνης, καλλιέργειας, γιατί δε γνωρίζει να σκέφτεται αλλά κατά κύριο λόγο να παρασύρεται εγωιστικά. Μια νοοτροπία που δε γνωρίζει να κοπιάζει, αλλά αναμασάει τις ίδιες τροφές χρόνια τώρα. Μια νοοτροπία που άλλοτε υποκριτικά θρηνεί και άλλοτε συνεχώς γκρινιάζει, δίχως να έχει τη δύναμη να σφίξει τα δόντια και να το ρίξει στη δουλειά. Μια νοοτροπία που αναπολεί τα παλιά μεγαλεία και δε βλέπει την τωρινή κατάντια, παρά μόνο βαυκαλιζόμενη.
Μας έλεγαν όταν ήμασταν μικροί, «Τούρκο φίλο κάνε, βάστα και ένα ραβδί στο χέρι σου». Μεγαλώσαμε. Κανείς δε μας είπε να φυλαγόμαστε από τους χειρότερούς μας εχθρούς: τον αμόρφωτο δάσκαλο, τον κρυψίνου παπά, τον ψεύτη πολιτικό, τον κακό μας, τεμπέλη εαυτό. Αυτά θα τα μαθαίνουμε κάθε φορά μόνοι μας. Με πόσο κόπο όμως, με πόσο κόπο και πόσα σημάδια, που θα δυσκολευόμαστε πάντα να τα σβήσουμε από μέσα μας.