Μελετώντας αυτά που έχουμε στα χέρια μας τώρα, θα πρέπει να αρχίσουμε βαθιά στον χρόνο, αφού τα ευρήματα της Αρχαιολογίας μέσα στο Ίππειος και συγκεκριμένα των τάφων δύο περιόδων, μας αναγκάζουν να υποθέσουμε πολλά! Και πρώτα οι εγχυτρισμοί των πολεμιστών του 10^ου π.Χ. αιώνα! Τα δύο πιθάρια, τα οποία σίγουρα δεν θα είναι μόνα! Αυτόν τον αιώνα της πιθανής «αρχικής άφιξης» των Αιολικών φύλων, της ίδρυσης του ναού του Μαλλόεντος Απόλλωνος έξω από το νησί της Πρωτογεωμετρικής Πόλης, τη γλώσσα, που πιθανόν επέβαλλαν! Εκεί, όπου εμπλέκονται τα Βασιλικά γένη των Μυκηναίων Πενθιλιδών με τους νεοφερμένους! Δεν γνωρίζουμε με ποιόν τρόπο! Πάντως αυτή η γκριζόχρωμη κεραμική που υπάρχει από την περίοδο του μεγάλου πολιτισμού του ΒΑ Αιγαίου (4^η χιλιετία - 1600 π.Χ.), περνά στους Αχαιούς της Λέσβου και έρχεται στην συνέχεια στους Αιολείς, μέχρι τα Ελληνιστικά σχεδόν χρόνια, παραμένει η πιο διαδεδομένη στο νησί! Δύο πιθάρια λοιπόν, κάτω από το οδόστρωμα, δύο εγχυτρισμοί, ο ένας 1,74μ. από τον άλλο! Στα κτερίσματα παρατηρούνται σιδερένια πολεμικά όπλα (2 αιχμές φυλλόσχημων λογχών, εγχειρίδιο), ένα ξυράφι, ένα πήλινο σφοντύλι και μια χάλκινη, τοξωτή πόρπη, χαρακτηριστικό εύρημα αυτής της περιόδου!* Ποιας και από ποιους; Ήταν Μυκηναίοι κάτοικοι και κάτι συνέβαινε με τους νεοφερμένους ή ήταν οι πρώτοι Αιολείς και πάλι κάτι συνέβη εδώ! Εγχυτρισμοί αυτήν την εποχή, εμφανίζονται και σε άλλο μέρος του νησιού! Πριν από πολλά χρόνια (1990) στην διάνοιξη δρόμου δίπλα στον ποταμό Βούρκο, κάτω από τον Κάτω Σταυρό, κατέστρεψαν πιθάρια με οστά και με κτερίσματα, μελανής και γκριζόχρωμης κεραμικής (λαιμός από ραμφόστομη φιάλη, διάτρητη λαβή αγγείου, τεμάχιο μικρής πυξίδας). Έγινε γνωστό ότι πιθανόν υπήρξαν και οι χαρακτηριστικές, χάλκινες πόρπες και σφηκωτήρες! Τα πιθάρια, από κομμάτια που είδα, ήταν από χοντρόκοκκο ερυθρό πηλό και έφεραν σχοινοειδή ταινία! Δεν γνωρίζω πόσα «χτύπησε» η μπουλντόζα! Αν είχαν όπλα, κανείς δεν θα το μάθει!** Ίσως να είχαν σχέση με το ακρωτήρι του Αγίου Φωκά, στο οποίο η Χατζή ανέφερε και όστρακα Γεωμετρικής περιόδου (Spencer)! Πάντως εμφανίζονται οι γεωμετρικοί τάφοι, αυτήν την τόσο «σκοτεινή εποχή», στο μεταίχμιο των πολύ γνωστών πια, αρχαϊκών χρόνων! Τελευταία σκιαγραφείται με μεγαλύτερη σαφήνεια και η μυκηναϊκή περίοδος της Λέσβου! Θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε εδώ τα λόγια του Γιάννη Κοντή: «Εκείνο που δεν μπορούμε να ξέρομε είναι ποιο ήταν ακριβώς το ποσοστό της συμμετοχής των Αιολέων στην Αριστοκρατική Ολιγαρχία που σχηματίστηκε και για πολύ κυριάρχησε απόλυτα στις πόλεις της Λέσβου, η καλύτερα το αντίθετο, αν δηλαδή συμμετείχαν καθόλου στην τάξη αυτή απόγονοι των παλιών κατοίκων , που πιθανότατα ήλθαν σε συμβιβασμό από την αρχή, ή και μετά, με τους αποίκους!»***

* Από την παρουσίαση της Μαρίας Γιαννίκου στο Αρχαιολογικό Μουσείο

** Μάκη Αξιώτη: Περπατώντας τη Λέσβο, τομ. Β, σελ. 604

*** Γιάννη Κοντή: Λέσβος και η Μικρασιατική της Ακτή, σελ. 142

τα δύο πιθάρια

με τα κτερίσματα του ενός

και του άλλου

Νότια του Κάτω Σταυρού

στη διάνοιξη δρόμου (πριν το 1990)

άλλοι εγχυτρισμοί με κτερίσματα

Ίσως σε σχέση με τον Άγιο Φωκά.