Πέντε Αγιοί

Επάνω από την Φτερούντα, στην δυτική, πευκόφυτη πλαγιά του Αι Λια, φαίνεται η βραχώδης κορυφή του Καλέ (776 μ.), η δεύτερη μετά τον Αι Λια (799 μ.), ανατολικά της. Το μικρό εξωκκλήσι , ψηλά, είναι αφιερωμένο στους «Πέντε Αγίους». Βρίσκεται σε μια λεκάνη, με κορύφωση της τον Καλέ. Αυτό το βουνό, είναι ο «Λεσβιακός Λίβανος», το όρος με τα περισσότερα μοναστήρια, που καθώς δείχνουν οι πηγές ήκμασαν πριν και μετά την άλωση του νησιού από τους Τούρκους . Ο Γαβριήλ Μηθύμνης, το 1621 αναφέρει: «Άνωθεν ταύτης (της Φτερούντας) εστίν έτερον όρος υψηλόν ονομαζόμενον Λίβανος· έχει μονίδρυον, καλούμενον των Πέντε αγίων, εν τόπω ωραίω, αλλ’ ου δύνανται μένειν μοναχοί, υπό των αγαρηνών, ενίοτε εις ή δύο. Εισί σπήλαια έμπλεα οστέων ανθρώπων και τόποι ερημιτών». Εδώ, σώζονται μερικά μέλη εκκλησιάς (ένας κίονας) και μεταφέρθηκαν τρεις κολόνες στην εκκλησία της Φτερούντας, Σύμφωνα με τις πηγές ήταν προς τιμήν των Πέντε κορών της Λέσβου, που μαρτύρησαν και γιόρταζε στις 5 Απριλίου. Γι’ αυτό γράφει και ο ηγούμενος της Μονής Λειμώνος Κυπριανός το 1898, ότι υπήρχαν «ίχνη παλαιού ναού ερειπωμένου φαίνονται και αγιογραφία φθαρμένη το πλείστον και την Θεοτόκον παριστώσα διακρίνεται επί βράχου, πέριξ του οποίου εδώ και εκεί, ανθρώπινα οστά απαντώμενα αρκούντως, ενισχύουσι την εικασίαν, ότι αυτού το νεκροταφείον, της ως έφθημεν ειπόντες, μονής έκειτο και ότι η περισωθείσα αγιογραφία μια της σειράς των κοσμούντων αυτό εικόνων ην». Επίσης αναφέρει, ότι οι κάτοικοι της Φτερούντας, προ τεσσάρων ετών έσκαψαν περί τα δυο μέτρα και βρήκαν το ιερό του ναού και αγιογραφίες. Το επισκέφτηκα το 2002. Μια εξέδρα, με απέραντη θέα, με την Φτερούντα χαμηλά. Κάτω από αιωνόβια πλατάνια βρίσκονται οι Πηγές, των οποίων το νερό, τώρα με αντλιοστάσιο, οδηγείται στην Φτερούντα. Παλιά με ανοικτό αυλάκι κατηφόριζε και κινούσε τους 4 Νερόμυλους του χωριού. Στην πρόσοψη αναγράφεται «αι πέντε νεάνιδες αι εν πτερούντη». Αναφέρονται κρανία και οστά που έχουν βρεθεί κατά την διάνοιξη των δρόμων, προφανώς από την ύπαρξη των τάφων ερημιτών και των μοναχών. Όμως τα νέα στοιχεία, αποδεικνύουν την ύπαρξη του Μοναστηριού, στην εποχή των Γατελούζουν, αφού αναφέρεται το 1447, από τον Λατίνο Αρχιεπίσκοπο της Μυτιλήνης, Λεονάρδο τον Χίο. Αυτός σε επίσκεψη του στην Αγία Σιών, αναφέρει κάποιον μοναχό Γρηγόριο, που έμενε στην κορυφή του Ολύμπου και μετά «στον δρόμο του προς τον οικισμό του κάστρου των Αγίων Θεοδώρων, ζήτησε σε ένα μοναχικό τόπο το μοναστήρι των Αγίων Πέντε Αδελφών» (Α. Δ. Μαζαράκης Λεονάρδος ο Χίος (1395-1459, σελ. 126). Σ’αυτό το δάσος είναι «μπλεγμένη η Τραχεία πεύκη (Pinus brutia) με την Μαύρη πεύκη (Pinus nigra), βρίσκονται διάσπαρτες καστανιές, και στο πλάτωμα του Καλέ, εντοπίσαμε την Παιώνια (Paeonia mascula).

 Οι Πέντε Αγιοί

 με τον κίονα και το Ιερό πεύκο

 με την Φτερούντα κάτω και τις πηγές

 η κορφή του Καλέ

 Η «χάραξη του κεραυνού» και ο περίγυρος

 η Μαύρη Πεύκη

 η καστανιά

 και η Παιώνια