Mukataa-i ciflik-i Manastir-i Astratigo-Mukataa-i ciflik-i manastir-i Nikola¹

Τα δύο Μοναστήρια, αναφέρονται το 1548, στην περιοχή των Παρακοίλων (Paracla).

Το πρώτο αφιερωμένο στον Ταξιάρχη, πληρώνει φόρο (μουκατά) 30 Α για τα αμπέλια, τα μελίσσια, τους κήπους και τις ελιές στο τσιφλίκι του.

Μετά, τον 17^ο αιώνα, ο ναός των «Αρχαγγέλων», μνημονεύεται από τον Γαβριήλ Μηθύμνης. Ο οποίος αναφέρει μαζί μ’ αυτόν και άλλες δυο εκκλησιές, της Θεοτόκου και του Αγίου Νικολάου. Βλέπουμε ένα αιώνα μετά τον Ταξιάρχη και τον Άγιο Νικόλαο, του 1548. Βέβαια εδώ δεν αναφέρονται σαν μοναστήρια, αλλά σαν ενοριακές εκκλησίες.

Ο Πολιούχος του χωριού, είναι ο Ταξιάρχης. Βρίσκεται στο μέσον του χωριού (39^ο 17.0107-26^ο 14.1115). Στην πόρτα της αυλής υπάρχει μια επιγραφή δυσανάγνωστη και επάνω απ’ αυτή, το 1758. Είναι μια μικρή σχετικά, τρίκλιτη Βασιλική, με επίπεδο, πράσινο ξύλινο ταβάνι. Ήταν πιο μικρή. Το 1953 προσθέσανε τον σημερινό νάρθηκα. Η παλιά εκκλησιά, έφτανε ως την πλαϊνή πόρτα με την μεγάλη ξύλινη αμπάρα, που «χώνευε» μέσα στο χοντρό τοίχο. Έχει ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο, αρίστης τέχνης. Υπάρχει η επιγραφή των μαστόρων: Στάης Ζωγράφος 1860. Ο Χριστός και η Παναγία, φτιαγμένες από τους Φώτιο και Πέτρο «εκ Χίου», είναι έργα του 1784. Ο Άγιος Χαράλαμπος το 1768 και ο Ταξιάρχης το 1866. αι. Είναι λοιπόν ένα μνημείο τούτη η εκκλησιά. Τα παράθυρα, αλλά και τα πλάγια κλίτη (ανάμεσα στις τοξοστοιχίες) φέρουν οξύληκτα τόξα. Στην αυλή της εκκλησίας, δίπλα στο καμπαναριό, υπάρχει Κρήνη με χαξινέ, του 1888 σε θέση παλαιότερης.² Το ερώτημα είναι αν το Μοναστήρι του 1548, αφορούσε τον Ταξιάρχη του χωριού. Δύο κρήνες είναι αφιερωμένες από ιερομόναχους (η μία του 1811 και η άλλη του 1904). Υπάρχει βέβαια και ο μικρός Ταξιάρχης, στην κοιλάδα του ποταμού, δυτικά του χωριού. Ένας λιθόστρωτος δρόμος (τώρα αγροτικός), οδηγεί μετά από το πέρασμα ενός γεφυριού, στο εξωκλήσι. Χτισμένος το 1929, έχει και την πλάκα από το παλαιότερο εκκλησάκι. Τούτος φιλοξενεί κάτω από την στέγη του τις σπασμένες ανάγλυφες πλάκες, απ’ τα Τούρκικα μεζάρια. Ο πλάτανος, που τον σκεπάζει, είναι μνημείο της φύσης, κουτσουρεμένο απ’ τον χρόνο.(39^ο 16.9973-26^ο 13.3200). Πιστεύω ότι το μοναστήρι του 1548, αφορούσε τον μεγάλο Αρχιστράτηγο Μιχαήλ του χωριού.

Όσον αφορά το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου (μετά ενοριακής του χωριού του 1620), που ο Μηχανικός Ανδρόνικος πληρώνει Μουκατά 50 Α, είναι άγνωστη η θέση του, γιατί δεν είναι γνωστός Άγιος Νικόλαος στην περιοχή. Όμως εντοπίζεται τοπωνύμιο Αγ. Νικόλαος, στην πλαγιά Παληόμαντρες του υψώματος ΝΔ των Παρακοίλων, με γειτονικό τοπωνύμιο «Μνημόρια»³ Ίσως το Ανδρονικάδον του 1620, η μικρή κώμη, δίπλα στα Παράκοιλα, πιθανόν να πήρε το όνομα της από τον Μηχανικό Ανδρόνικο, σημαίνον πρόσωπο της εποχής αυτής.

1.Κώστας Καμπουρίδης: Η Λέσβος τον 16^ο αι., σελ. 300

2 Μάκης Αξιώτης: Περπατώντας τη Λέσβο τομ. Α σελ. 289

3 Πληροφορίες από τον Γεωγράφο και φίλο Απόστολο Μακαρατζή.

με την επιγραφή στην αυλόπορτα

του 1758

με τον Αρχιστράτηγο Μιχαήλ του 1860

μάλλον η θέση του Μοναστηριού του 1548

με την κρήνη του 1888

Ο Μικρός Ταξιάρχης

χτισμένος το 1925