Το «Χωρίον Σκόπελος» υπάρχει από το 300 μ.Χ., όπως έχουμε γράψει πολλές φορές. Από αυτή την εποχή ελάχιστα υπάρχουν, όπως κάτι Παλαιοχριστιανικά κομμάτια, διάσπαρτα! Ένας πεσσός σε σκαλοπάτι, ένα σπασμένο θωράκιο, στον Αϊ Γιώργη στο Κουφό. *Όσο για τις «κατακόμβες», τις γαλαρίες κάτω από την Αγία Μαγδαληνή (1926), πρόκειται για στοές ορυχείου, σε δύο επίπεδα, άσχετα αν βρέθηκε κάτι, όπως αυτές στα Νίτσα του Μεσαγρού! Σκάφτηκαν στα τέλη του 19ου αι. Επάνω από αυτές υπάρχει η πλάκα με τον δικέφαλο, του παλιού Αϊ Γιώργη: (Γ)ΕΟΡΓΙΟC- TIXXHC(;)/ (1)796-ΜΑΗΟΥ. Ο σημερινός ναός ανακαινίστηκε το 1892 (Τάξης) και το 1905 (1 Μαρτίου)!

Το 1548 ο Σκόπελος (Iscopelo) έχει 180 χριστιανικά σπίτια και μόνο 2 Οθωμανικά. Πληρώνει φόρο 13931 Akce, κύρια για το σιτάρι(2640 Α), τον Μούστο (1197),το λάδι (930), το λινάρι(810), τις κυψέλες (509), τον μεταξοσκώληκα (453), για τα ψάρια!!! (300), για το κριθάρι (355), τα σύκα (372), τα κουκιά, το σουσάμι (σουσαμόμυλος για χαλβά υπήρχε μέχρι πρόσφατα), το βαμβάκι, και για πολλά άλλα (αμύγδαλα, καρύδια, ρεβίθια, φακή, βίκο, βρώμη, χοίρους)! Έχει δύο Νερόμυλους (45 και 50 Α), ενώ ανήκει σαν Τιμάριο σε τρεις ιππείς (σπαχήδες) του κάστρου Μυτιλήνης (13.030 Α φόρο). **Αυτός ο Σκόπελος το 1581 αποκτά 15 Οθωμανικές οικογένειες (Χρ. 94), το 1671 γίνονται 213 (Χρ. 299) και το 1709, 174 (Χρ. 297)***! Η γνωστή αύξηση του Μουσουλμανικού πληθυσμού σ’ όλο το νησί. Σίγουρα τότε αποκτά και το Τζαμί, που γκρεμίστηκε (επάνω πλατεία) και ο μιναρές του, αργότερα, στην επταετία της Χούντας. Σ’ ένα σπίτι δίπλα του (στην θέση του ζαχαροπλαστείου) υπήρχε (ανέκδοτη) επιγραφή του (Μάσαλα 1288) 1870!! Πιστεύω ότι το πανάρχαιο όνομα του, οφείλεται στον Βράχο του Τασλίκ (όπως λέει το 1850 και ο Σταυράκης Αναγνώστης) που έδωσε απλόχερα το υπέροχο γκρι-μπλε μάρμαρο με τα λευκά νερά! Σ’ αυτή την «κωμόπολη» που υπήρχε ο Μουδίρης, αστυνομία (καρακόλι) και δικαστικές αρχές, κατέχουν το 1671, 14.215 λιόδεντρα οι Χριστιανοί και 10.958 οι Οθωμανοί. Οι τελευταίοι έχουν και το Ρουστιέ (στο Πρόβασμα, προς τον Μεσαγρό), του 1879-1880). «εν ω φοιτώσι και οι του Μεσαγρού προκεχωρημένοι μαθηταί»! Πιθανόν όμως (επιγραφή) να ήταν Παρθεναγωγείο (σχολείον θηλέων)! Ο Σκόπελος αποτέλεσε την Ασφάλεια των Οθωμανών της Γέρας, πολλοί από τους οποίους (π.χ. από το Σαπούνι) μετακόμισαν τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας εκεί! Ο Γιάννης Κοντής βέβαια χρονολογεί την θέση (χάρτες) από το 480 π.Χ. Το 1909, πριν την απελευθέρωση, έχει 760 οικογένειες (130 Οθωμανικές).

Βιβλιογραφία

* Στα Χνάρια τα παλιά, Μάκη Αξιώτη

** Η Λέσβος τον 16ο αι., Κ.Ε.Καμπουρίδη

*** Μυτιλήνης Αστυγραφία και Λεσβου Χωρογραφία, Δ.Ν.Καρύδη-Μ.ΚΙΕL

To Taslik του Σκοπέλου…

πεσσοί θωρακιίου…

και θωράκια, σκόρπια στο χωριό…

οι γαλαρίες του 19ου αι. …

με την επιγραφή του Αϊ Γιώργη…

το Τζαμί και ο Μιναρές (Στρατής Αναγνώστου)…

και η ανέκδοτη επιγραφή δίπλα του…

…και το Σχολείο Θηλέων, στο Πρόβασμα!