Βρισκόμαστε ακόμα στον αρχαιολογικό χώρο της Θερμής, του προϊστορικού οικισμού, που μετά το 2000 εμφανίζει νέους κατοίκους, με τη χρήση του κεραμικού τροχού στον εξοπλισμό τους. Είχαν ανασκαφεί από τη Lamb και ξαναβγήκαν τώρα στην επιφάνεια δύο οικισμοί, από το 2000 π.Χ. έως το 1300 π.Χ., που χρονολογούνται στη Μέση και στην Ύστερη Χαλκοκρατία, με την τελευταία να έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί μιλούμε πια για τους Μυκηναίους του Αιγαίου και στη Λέσβο.

 ... τα κτίσματά τους

Θεωρείται ότι το 1300 ο τελευταίος οικισμός καταστρέφεται από φωτιά, ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει με τα γεγονότα της απέναντι ακτής, στο πολύπαθον Ίλιον. Αυτοί οι οικισμοί έχουν κεραμική από κόκκινο και γκρίζο πηλό, εμφανίζονται τάφοι μικροί (τετράγωνοι με πέτρινες πλάκες) παιδιών μέσα στα σπίτια και ένας κλίβανος δείχνει την έντονη παραγωγή χρηστικών αγγείων.

... και ο κλίβανος

Στον τελευταίο οικισμό εμφανίζονται υπέροχα γραπτά αγγεία του μυκηναϊκού κόσμου. Εδώ πρέπει να γίνουν μερικές σκέψεις που δίνουν πια σα βάσιμη την υπόθεση του μυκηναϊκού οικισμού στην τελευταία φάση της Θερμής. Τα αγγεία της Μέσης Χαλκοκρατίας (φώτο από τον Οδηγό), έχουν ανάλογά τους σε στρώμα ισόχρονο στο Κουρτήρ* και λόφοι όπως ο Κατάπυργος και άλλοι, ανήκουν σ’ αυτή την εποχή.

 ... που έφτιαχνε αγγεία (οδηγός αρχαιολογικού χώρου)

Όμως ο μυκηναϊκός οικισμός της Θερμής, σχεδόν ισόχρονος με αυτόν στις Χαλακιές της Γέρας, παρήγαγε αγγεία στον κλίβανο, όπως τα κυάθια κρασιού (bowls) που κατασκευάζονταν στο μυκηναϊκό απιόσχημο κλίβανο, που βρέθηκε και εκεί.

 ... παρόμοια με του Κουρτήρ

Κάτι που φανερώνει την πυκνή κατοίκηση του νησιού αυτή την εποχή και που επισημαίνεται από το μυκηναϊκό στρώμα στη Σκάλα Ερεσού και τα ευρήματα στο υπόστρωμα όλων σχεδόν των μεταγενέστερων αιολικών πόλεων του νησιού. Επίσης τα ευρήματα στο ύψωμα Κοκότση Γέρας, καθώς και στην «ακρόπολη» στο Τάρτι, φανερώνουν την ύπαρξη μικρότερων οικισμών στη Μυκηναϊκή πια Περίοδο (Ύστερη Χαλκοκρατία) της Λέσβου.**

 ... και τα ποτηράκια κρασιού της Γέρας

* Αγγεία που παραδόθηκαν από το Βλάση Ταμβακέρα το 1985 στην Εφορεία Αρχαιοτήτων.

** Μάκης Αξιώτης, «Μυκηναϊκή Λέσβος», ανάτυπο από «Αιολικά Χρονικά», τόμ. ΙΓ΄, 2011