Λέγαμε πριν από δεκαπέντε ημέρες για την ελαιοκαλλιέργεια στο νησί μας, αυτή η οποία προσδιόρισε την οικονομία του επί αιώνες, με το λάδι να αποτελεί τόσο ως καταναλωτικό προϊόν, όσο και ως εξαγωγικό, τη βάση κάθε δραστηριότητας -ας θυμηθούμε το ενδιαφέρον των καταστηματαρχών της πρωτεύουσας του νησιού για το καλό μαξούλι που θα έδινε ζωή και στα δικά τους μαγαζιά.

Ωστόσο, επειδή στα φαινόμενα αυτά το κενό καλύπτεται γρήγορα, καθώς είναι άμεσης προτεραιότητας, είναι η επέκταση της κτηνοτροφίας που έρχεται να εξισορροπήσει τα πράγματα. Έχουμε αναφέρει σε παλαιότερη επιφυλλίδα μας ότι όπως φαίνεται πολύ έντονα από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα, η επέκταση της ελαιοκαλλιέργειας παρουσιάζεται όχι τόσο -όπως θα περίμενε κανείς- στις νότιες περιοχές του νησιού (Γέρα, Πλωμάρι κτλ. με τους μεγάλους ελαιώνες), αλλά στην κεντρική και βόρεια Λέσβο, όπου η φορολογία των Λεσβίων στο λάδι αρχίζει να αυξάνεται δραματικά, γεγονός που επισημαίνει την επέκταση της ελιάς εις βάρος των άλλων καλλιεργειών.

Έχω την εντύπωση, λοιπόν, ότι η επέκταση της κτηνοτροφίας εις βάρος της ελαιοκαλλιέργειας συντελείται και πάλι στο τμήμα αυτό του νησιού μας, το οποίο φαίνεται συνεχώς να δίνει τον τόνο στη λεσβιακή οικονομία.

Γνωρίζουμε ότι το δυτικό μέρος του νησιού, λόγω της φύσης του εδάφους του και την αδυναμία να καλλιεργηθεί συστηματικά η ελιά σε αυτά, παρουσίαζε συνεχώς αυξημένη επίδοση στην κτηνοτροφία, με τα χωριά που βρίσκονται δυτικά από την Καλλονή (Άγρα, Μεσότοπος, Άντισσα κτλ.) να χαρακτηρίζονται από τα καλά κτηνοτροφικά προϊόντα τους. Σε αυτά προσθέτουμε και τον Μανταμάδο, του βορειοανατολικού τμήματος, ο οποίος παραδοσιακά και λόγω της φύσης των εδαφών του, είχε καλές επιδόσεις στην κτηνοτροφία και ειδικότερα στην παραγωγή βοδινού κρέατος.

Όμως τώρα πια, δηλαδή τις τελευταίες δεκαετίες, η κτηνοτροφία στα μέρη αυτά αλλά και σε όλα τα χωριά της κεντρικής, βόρειας και βορειοανατολικής Λέσβου, παρουσιάζει μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης εις βάρος της ελαιοκαλλιέργειας. Θυμάμαι ότι ο παππούς μου (Παναγιώτης Ε. Βαρβαράς) στον Μανταμάδο με τέσσερα από τα αρσενικά παιδιά του να εμπλέκονται στις αγροτοκτηνοτροφικές ασχολίες, θεωρούνταν από τους μεγαλύτερους κτηνοτρόφους του χωριού: ο αριθμός των προβάτων του δεν ξεπερνούσε τα 80 με 100 πρόβατα... Τώρα δεν υπάρχει σοβαρός κτηνοτρόφος στην περιοχή -αλλά και στα γύρω χωριά Αγία Παρασκευή, Νάπη, Στύψη κτλ., στα οποία μπορώ να έχω άμεση παρατήρηση- που να μην έχει τουλάχιστον από 300 και πάνω πρόβατα!

Όμως, γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Κάποιοι λόγοι ουσιαστικοί πρέπει να υπάρχουν που ευνόησαν την επέκταση της κτηνοτροφίας αλλά και την εκτροφή μεγάλων ζώων για την παραγωγή κρέατος. Λογικά, αν εξετάσουμε τα φαινόμενα, η μεγάλη ζήτηση ενός προϊόντος εις βάρος των άλλων, δηλαδή οι αλλαγές των καταναλωτικών συνηθειών πρέπει να προκάλεσε και την αντίστοιχη στροφή. Είναι, λοιπόν, διαπιστωμένο ότι η κατανάλωση κρέατος στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες, έχει αυξηθεί κατακόρυφα, με αποτέλεσμα η παραγωγή να μην καλύπτει τη ζήτηση και η χώρα να κάνει μεγάλες εισαγωγές κρέατος. Ένα λοιπόν το κρατούμενο. Από την άλλη και παράλληλα έχει αυξηθεί και η κατανάλωση γάλακτος και των προϊόντων που έχουν ως βάση το γάλα και αυτά είναι δεκάδες, με αποτέλεσμα και σε αυτό το προϊόν η χώρα να είναι ελλειμματική. Αυτό το φαινόμενο έχει ως αποτέλεσμα να προκαλεί και να συντηρεί σχετικά καλές τιμές στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών και όσον αφορά στο νησί μας καλύτερες τιμές από τη διάθεση του λαδιού και των προϊόντων του. Έτσι αρχίζει σιγά - σιγά το γάλα, κυρίως, και το κρέας, δηλαδή η παραγωγή των προϊόντων αυτών, να επεκτείνεται εις βάρος του λαδιού και των προϊόντων του, συντελώντας στην ανατροπή της σταθερής εικόνας που παρουσίαζε η λεσβιακή οικονομία κατά τους τελευταίους αιώνες.

Ωστόσο, η μεγάλη ζήτηση ενός προϊόντος είναι σοβαρός λόγος για την ανάπτυξη μιας καλλιέργειας εις βάρος μιας άλλης, αλλά δεν αρκεί από μόνος του για να εξηγήσει τα πράγματα σε όλες τις διαστάσεις τους. Έτσι το φαινόμενο της αλλαγής των καλλιεργειών στη Λέσβο, θα μας απασχολήσει και στην επόμενη επιφυλλίδα μας.