Μετά από τις «ωραίες» Ανεραγίδες που είχε την καλοσύνη και την ετοιμότητα να μας παρουσιάσει η ιστορικός Άννα Ανδρέου -είμαι βέβαιος ότι στο μέλλον θα μας δώσει πολλά απτά στοιχεία των ιστορικών γνώσεών της- επανερχόμαστε σε μια κανονικότητα που αριθμεί, με κάποιες διακοπές, δεν ξέρω πόσα χρόνια. Χαίρομαι, μάλιστα, ιδιαίτερα που η προσπάθεια για την ανάδειξη της τοπικής μας ιστορίας, στο πλαίσιο της γενικής ιστορίας της Ελλάδας, που προσπαθούμε να από τις σελίδες του πάντα φιλόξενου Εμπρός, συνδέεται, τελευταία, με την έκδοση νέων καλών βιβλίων με ιστορικά και άλλα στοιχεία για τους τόπους, για τα χωριά της Λέσβου, που φυσικά είναι και στοιχεία για τους ανθρώπους της.

Ιδού λοιπόν και ένα άλλο βιβλίο, που είχε την καλοσύνη ο συγγραφέας του Αριστείδης Καλάργαλης να μου στείλει αυτές τις γιορτινές μέρες ως δώρον πολύτιμον, για το οποίο βρήκα από το Διαδίκτυο αυτούς τους στίχους της ποιήτριας Νικολέττας Αλεξάνδρου για να το χαρακτηρίσω: Αυτό το δώρο δεν ψάχνει το βλέμμα των ξένων.
Κοιτά κατάματα μόνο εσένα.

Και πράγματι. Η Γέρα μας κοιτά κατάματα μέσα από τις λέξεις που συνθέτουν το βιβλίο με τη φροντίδα του δημιουργού του. Όμως ας επιχειρήσουμε να βάλουμε μια τάξη μετά τον ευσυγκίνητο πρόλογό μας.

Ο Αριστείδης (Άρης) Καλάργαλης δεν είναι άγνωστος -ή μάλλον για να το διατυπώσω καλύτερα- είναι πολύ γνωστός, για πολλές δραστηριότητές του στο αναγνωστικό, εκπαιδευτικό, πολιτικό κοινό της πόλης της Μυτιλήνης, του νησιού γενικότερα. Έχει παρουσιάσει ποικίλα δείγματα των πολυεπίπεδων ενασχολήσεών του, καθώς διακονεί την εκπαίδευση, τη δημοσιογραφία, την ποίηση, το δοκίμιο με μεγάλη επιτυχία και συναισθηματική κατάθεση, και βέβαια έχει και την οικογένειά του. Όπως είναι εύλογο, από τη θέση αυτή δεν μπορώ να αναφερθώ στο σύνολο του έργο του. Άλλωστε ο ενδιαφερόμενος μπορεί εύκολα να αναζητήσει παρόμοια στοιχεία ακόμα ξεφυλλίζοντας και το τελευταίο βιβλίο του.

Με το τελευταίο βιβλίο του, Η Γέρα στο πέρασμα των αιώνων, εκδ. Εύμαρος, Αθήνα 2024, σελ. 279, έχω την εντύπωση ότι επιχειρεί να εξοφλήσει τους «ανοιχτούς» λογαριασμούς που έχει με την ιδιαίτερη πατρίδα του (Σκόπελος Γέρας), όπως άλλωστε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κάποτε επιχειρούμε (ή δεν επιχειρούμε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μας απασχολεί) όσοι έχουμε κάποια σχέση με τη γραφή αλλά και τη συναισθηματική σχέση με τη μικρή πατρίδα, ακόμα και δεν ζούμε πια σ’ αυτήν.

Πέρα από αυτά το βιβλίο του Αριστείδη Καλάργαλη παρουσιάζει και ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, στα οποία αρχικά θα αναφερθώ πριν επιχειρήσω να ασχοληθώ και με την ουσία του κειμένου. Πρώτα πρώτα οφείλεται στην ιδέα του συγγραφέα να συγκεντρώσει όσα οι παλαιότεροι και οι σύγχρονοι λόγιοι έχουν γράψει για τη Γέρα- θα αναφερθώ πιο κάτω στον όρο αυτό- πράγμα που έχει ιδιαίτερη σημασία, επειδή αποθησαυρίζονται στοιχεία με ιστορική, δημοσιογραφική, λογοτεχνική κτλ. διάσταση, πράγμα που δημιουργεί ένα πλέγμα στοιχείων, που συνθέτουν τη Γέρα, η οποία όντως απαιτεί μια συνθετική προσέγγιση -θα μιλήσουμε και γι’ αυτό.

Μετά η έκδοσή του επιτυγχάνεται με το παμπάλαιο εκδοτικό σύστημα της εγγραφής συνδρομητών. Δηλαδή ο συγγραφέας προεγγράφει τα πρόσωπα που θέλουν να ενισχύσουν την έκδοση και τον αριθμό αντιτύπων που επιθυμεί να λάβει. Το σύστημα αυτό έχει μακρά ιστορική διαδρομή, καθώς δημιούργησε τις απαραίτητες οικονομικές και ενισχυτικές για τον συγγραφέα συνθήκες, -ειδικότερα κατά την περίοδο της οθωμανικής κατοχής και όχι μόνο στον τουρκοκρατούμενο χώρα αλλά και σε κέντρα της ελληνικής διασποράς-, ώστε να εκδώσουν πολύτιμα βιβλία, συμβολές στην εκπαιδευτική και εν γένει πνευματική αναγέννηση του ελληνικού κοινού. Και επί τη ευκαιρία ας ανακαλέσουμε στη μνήμη τις εξαιρετικές μελέτες του σπουδαίου ιστορικού Φίλιππου Ηλία Ηλιού για τους συνδρομητές που άνοιξαν τον δρόμο σε νέες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές προσλήψεις του ιστορικού γεγονότος.

Όμως η Γέρα, όπως είπα, απαιτεί σύνθετη προσέγγιση. Για αυτό θα της αφιερώσουμε και άλλη επιφυλλίδα.