Το όνομά μου είναι Μενέλαος και ζω στην Μυτιλήνη από το 46 μ.Χ. Κατάγομαι από την Πέργη, μια μακρινή πόλη της Παμφυλίας, στα νοτιοδυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, μια πολύ όμορφη πόλη, χτισμένη ανάμεσα σε δυο ποτάμια, τον Καταρράκτη και τον Κέστρο. Πατέρας μου ήταν ο Αναξίων, που πάει να πει «αρχοντικός». Και ήταν άρχοντας κατά μία έννοια, αφού κατάφερε να είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπόρους της εποχής του με κύρος στην κοινωνία της Πέργης και πλούτη πολλά. Η μητέρα μου με ονόμασε Μενέλαο, αυτός δηλαδή που παραμένει κοντά στον λαό του, γιατί τότε ήταν συνήθεια να δίνουν στα παιδιά αρχαία ονόματα ένδοξων Ελλήνων, παρμένα από τους μύθους. Η μητέρα μου έλεγε ότι το όνομα δίνει στον άνθρωπο και χαρακτήρα αντίστοιχο κι ότι εγώ θα γινόμουν ξεχωριστός, όπως ξεχωριστά με αγαπούσε η ίδια.

Κατά έναν περίεργο τρόπο έγινα η μοίρα του ονόματός μου. Έτσι το ‘φερε η συγκυρία. Όταν ο Απόστολος Παύλος έφτασε στην πόλη μας το 46 μ.Χ., έτρεξα να τον ακούσω, μιας και όλοι λέγανε ότι ήτανε σπουδαίος ρήτορας και πνευματικός άνθρωπος. Τον άκουγα συνεπαρμένος, συγκινημένος, να μιλάει για την πίστη σ’ έναν Θεό ασύγκριτο, ιδανικό, τελείως διαφορετικό από τους δικούς μας, που είχαν ελαττώματα πολλά και πάθη σαν των ανθρώπων. Η ανάγκη μου για πνευματική ζωή, η ανάγκη να βρω ένα ιδανικό να πιστέψω και να ζήσω γι αυτό ήταν τέτοια, που λίγες ώρες αργότερα τον ακολούθησα στην περιοδεία του στις πόλεις της Ανατολής. Στην μητέρα μου, που ήταν απαρηγόρητη γι’ αυτήν την ξαφνική απόφαση, υποσχέθηκα πως θα γυρίσω πάλι σύντομα.

Η Μυτιλήνη ήταν ο τελευταίος σταθμός της περιοδείας του Παύλου. Φήμες λέγανε ότι στο νησί δεν ήταν πρόσφορο το έδαφος για νέα θρησκευτικά κηρύγματα. Ήταν αλήθεια. Λίγο πριν αναχωρήσει ο Απόστολος από το νησί, τον πλησίασα με παράτολμο θάρρος και ψιθύρισα:

-Εγώ θα μείνω. Θα συνεχίσω αυτό που άρχισες, αν τα καταφέρω.

Με ευλόγησε με το μοναδικό εκείνο βλέμμα του κι αυτό ήταν! Έμεινα εδώ πιστεύοντας στον ένα Θεό και κηρύττοντας τον Λόγο του στα ανήσυχα μυαλά του καιρού μου. Κι αγάπησα αυτόν τον τόπο γιατί είναι ήμερος. Αλλά και τους ανθρώπους του, γιατί έχουν σκέψη από ανατολή και την ίδια στιγμή είναι δραστήριοι και αυθεντικοί. Έστειλα τα νέα στην μητέρα μου με κάποιον συντοπίτη μου, που έκανε εμπόριο αμφορέων στο νησί κι εκείνη, χωρίς δεύτερη σκέψη, ήρθε κι έμεινε μαζί μου.

Όταν ήρθε η στιγμή και πέρασα στην άλλη διάσταση της θνητότητας, οι φίλοι μου χριστιανοί έστησαν πάνω από το μνήμα μου, στο νεκροταφείο του λιμανιού που βλέπει τον βορρά, μια μικρή, ταπεινή στήλη με το όνομά μου, το όνομα του πατέρα μου και τον τόπο καταγωγής μου, ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΑΝΑΞΙΩΝΟΣ ΠΕΡΓΑΙΟΣ. Εκεί έμεινα για αιώνες και είδα όλες τις περιπέτειες του νησιού. Κι όταν το νεκροταφείο καταστράφηκε συθέμελα από τους Οθωμανούς κατακτητές πετάχτηκα σ’ ένα σωρό από πέτρες μαζί με τ’ άλλα ελληνικά και χριστιανικά μνημεία. Άγνωστη, αλλά καλή μου τύχη, μ’ έφερε στα χέρια ενός μάστορα, που τότε, το 1843, έχτιζε ναό στην Θερμή, αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου (φωτ. 1), όπως διαβάζει κανείς μέχρι σήμερα στην κτιτορική επιγραφή του ναού.

Ο ναός των Εισοδίων στην Θερμή

Με έχτισε ψηλά στον εξωτερικό τοίχο του νάρθηκα του ναού (φωτ. 2).

Η εντοιχισμένη επιτύμβια επιγραφή του Μενελάου από την Πέργη. 1^ος αι. μ.Χ.

Μόνο που η δική μου πέτρα είχε γράμματα, οι άλλες είχαν μόνο ωραία χρώματα. Στην θέση αυτή με ανακάλυψε πρώτος ένας Άγγλος αρχαιολόγος, που ήρθε στο νησί ψάχνοντας αρχαίες επιγραφές το 1890 περίπου και με περιέλαβε στο βιβλίο με τίτλο “Inscriptiones Lesbi”, αρ. 308. Στην ίδια αυτή θέση βρίσκομαι μέχρι σήμερα εκπληρώνοντας του Μενέλαου την μοίρα, να μένω πιστός και σταθερός κοντά στους ανθρώπους.