Τέσσερα ακόμα τεκμήρια της ζωής της ρωμαϊκής Μυτιλήνης παρουσιάζουμε σήμερα, εντοιχισμένα στο Κάστρο. Πρόκειται για επιτύμβια ανάγλυφα μονομάχων, ενεπίγραφα, που χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό στην κατασκευή του λεγόμενου «Πύργου της Βασίλισσας» στο Άνω Κάστρο, δηλαδή του κεντρικού δυτικού πύργου από τους πέντε συνολικά που οικοδομήθηκαν εντός του μεγάλου οχυρωματικού περιβόλου. Τα εντόπισε και τα φωτογράφισε ο Ασημάκης Παυλέλλης.

Τα τρία από τα τέσσερα ανάγλυφα δημοσιεύτηκαν το 1899 στον τόμο Inscriptiones Graecae XII 2 των επιγραφών της Λέσβου, αρ. 452, 453, 454. Και τα τέσσερα ανήκουν στον τύπο secutor με πανοπλία και μεγάλη ασπίδα που καλύπτει σχεδόν όλο το σώμα. Πάνω από το πρώτο κατά σειρά ανάγλυφο (IG XII 2, 452) διαβάζουμε εξελληνισμένο το ρωμαϊκό όνομά του, ΒΙΚΤΩΡ, ο νικητής, με ωραία, επιμελημένα γράμματα του 2^ου αι. μ.Χ. Σχεδόν πλάι του εντοιχίστηκε το δεύτερο κατά σειρά (ΙG XII 2, 453) παρόμοιο ανάγλυφο με όνομα δυσανάγνωστο, το οποίο έχει διαβαστεί κατά καιρούς ως Πλάτος, Ήλατος και Ίλλυρος. Επειδή από την φωτογραφία το Ρ είναι ευκρινές, η ανάγνωση Ίλλυρος είναι η μόνη που ευσταθεί (βλ. Pfohl - Mobius, Ostgriechische Grabreliefs, Mainz am Rhein 1977-79, αρ. 1209), αν και κατά την γνώμη μου το όνομα είναι Ίλαρος, γιατί το γράμμα δίπλα στο Λ είναι Α και όχι πάλι Λ. Το όνομα Ίλαρος < ιλαρός (επίθ.) = χαρούμενος, πρόσχαρος απαντά από την αυτοκρατορική εποχή και μετά στα νησιά.

Τα επιτύμβια ανάγλυφα των μονομάχων Βίκτορος και Ιλάρου. Κάστρο Μυτιλήνης

Ανάμεσα στα προηγούμενα δύο, διακρίνουμε ένα ακόμα ανάγλυφο, θηριομαχίας αυτήν τη φορά, χωρίς επιγραφή, που μοιάζει να συμπληρώνει την θεματική σύνθεση του αρχιμάστορα του Πύργου.

Στην ίδια ευθεία με τα παραπάνω διακρίνονται τα άλλα δύο ανάγλυφα, από τα οποία το εξ αριστερών μας είναι δημοσιευμένο (IG XII 2, 454) και φέρει σχεδόν ακέραιο το όνομα του μονομάχου Πυλάδη[ς], ενώ ο εκδότης των IG διάβασε μόνο Πυλά[δης]. Το άλλο στα δεξιά είναι άγνωστο, γεγονός σε μένα ανεξήγητο. Από το όνομα σώζεται το - δόνιος, μάλλον συμπληρώνεται με ασφάλεια [Μαρ]δόνιος, αγωνιστικό και επιθετικό, κατάλληλο για την περίσταση.

 Τα επιτύμβια ανάγλυφα των μονομάχων Πυλάδου και [Μαρ]δονίου. Κάστρο Μυτιλήνης

Όλα τα ανάγλυφα των μονομάχων της Μυτιλήνης έχει περιλάβει ο μέγας επιγραφικός Louis Robert στο ομώνυμο βιβλίο του Les Gladiateurs dans l’Orient Grec, Paris 1940, 222-223.

* Η Μαρία Σ. Διακουμάκου είναι φιλόλογος - επιγραφικός, Ελληνική Επιγραφική Εταιρεία