Άρχισε πρόσφατα να αναπτύσσεται στην Κίνα ένα σύστημα, το λεγόμενο SCS (αρχικά των λέξεων Social Credit System) που αποσκοπεί στη δημιουργία «ιδανικού (;) πολίτη».

Αυτή η είδηση σε συνδυασμό με το βίντεο στο YouTube των ρομπότ του θανάτου και των LAWS (Lethal Autonomous Weapon Systems) σημαίνει ότι προχωρούμε, πολύ συντομότερα από όσο φανταζόμαστε, στη δημιουργία ενός τεχνητού, υπερεθνικού, ανιστόρητου και αδιάφορου πολίτη που θα κάθεται χαπακωμένος και προσομοιωμένος στον καναπέ ή θα τον μαλάσσουν στο γυμναστήριο για να μη «πιαστεί», και όλες τις δουλειές του (ψώνια, καφενείο, εργασία, διαδηλώσεις, πολέμους ακόμα και το ιερό δικαίωμα του εκλέγειν) θα τις κάνουν ρομπότ.

Τα ρομπότ αυτά, να σημειωθεί, μπορούν να αναλάβουν δολοφονικές δράσεις μέχρι και γενοκτονίες, πέρα από κάθε έλεγχο και έξω από κάθε δικαιϊκό σύστημα και κάθε πλαίσιο ηθικής. Εικοσιπέντε κράτη μέχρι τώρα τα έχουν απαγορεύσει, ενώ η Ελλάδα ακόμα το σκέφτεται...

Η Τέχνη μάς έχει προϊδεάσει σε τέτοια εφιαλτικά σενάρια και έχει προφητεύσει τις εξελίξεις προτού εκατό χρόνια.

Η τεχνογνωσία δυστυχώς πάει πολύ πιο γρήγορα και πιο μακριά και από την ηθική και ακόμα μακρύτερα από την φιλοσοφία.

Η ψηφιακή εποχή που εγκαθίδρυσε την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχει ήδη προδιαγράψει ένα ζοφερό και απάνθρωπο εργασιακό μέλλον για την ανθρωπότητα.

Τι σημαίνει όμως ιδανικός πολίτης;

Ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να ανακαλύψει πάλι την φιλοσοφία και θα ήταν ευχής έργον αυτή να ενταχθεί στη διδακτέα ύλη όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων.

Οι κοινωνίες μας είναι αθροίσματα φυσικών και ζωντανών κυττάρων και έχουν δομηθεί με βάση θεμελιώδεις αρχές, θεσμούς και συστήματα ηθικής.

Είναι όπως είναι, χρηστές ή φαύλες, στο βαθμό που έχουν διαμορφωθεί κυρίως από την παιδεία.

Δεν είναι τέλειες και πολύ σοφά δεν είναι τέλειες, απλά για να λάμπει το καλό και να λειτουργούν οι θεσμοθετημένοι μηχανισμοί αποτροπής του κακού.

Θα ήταν άλλωστε ουτοπική και βαρετή μια κοινωνία αγγέλων χωρίς κακούς και χωρίς παραβάτες.

Αυτοί οι εγκέφαλοι που κατά καιρούς μέσα στην ιστορία σκέφτηκαν να αποκαθάρουν τις ανθρώπινες φυλές ή να τις λοβοτομήσουν δημιουργώντας ομογενοποιημένες και γενετικά «ιδανικές» κοινωνίες ήταν πολύ μακριά και από τη μητέρα φύση και από την φιλοσοφία.

Αρχές μόνο χρειάζονται, και καλό θα ήταν εδώ να θυμηθούμε το μύθο της δημιουργίας της ανθρώπινης κοινωνίας κατά τον Πρωταγόρα του Πλάτωνα. Εκεί λέει ότι ο Ερμής ζήτησε από τον βασιλιά των θεών ένα πολύτιμο εφόδιο για τους ανθρώπους για να ξεχωρίσουν και να υπερισχύσουν από τα ζώα, κι αυτός τους έστειλε την «αιδώ» και τη «δίκη», δηλαδή το σεβασμό-φόβο με την κοινωνική έννοια και το γενικό αίσθημα της δικαιοσύνης.

Μάλιστα εκεί αντιμετωπίστηκε και ένα «τεχνικό» και διαρθρωτικό θέμα. Όταν ρώτησε ο Ερμής «σε ποιους ακριβώς θα δώσω αυτά τα εφόδια», ο Δίας του είπε: «Μα φυσικά σε όλους»!

Και μπορεί ο Πλάτωνας να είναι κατά κάποιο τρόπο βολονταριστής φιλόσοφος και λίγο απαιτητικός με τις προϋποθέσεις του κοινωνικού (μετα)σχηματισμού (όπως φάνηκε και από την πρότυπη «Πολιτεία» του), ωστόσο ανέλυσε τις έννοιες χωρίς να φτάσει στα άκρα (καθότι διαλεκτικός) και πίστευε ότι με αυτούς τους τρόπους και με αυτά τα αιώνια εφόδια θα ανδρωθούν και θα ευημερήσουν οι πολιτείες. Μάλιστα η νοησιαρχική σύνδεση της εκπαιδευτικής αγωγής με τις προϋποθέσεις της εξουσίας (που περιγράφεται στην «Πολιτεία») ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα μια ύψιστη «πολιτική» επιδίωξη.

Σήμερα, όσο ψηφοποιείται η εποχή μας, τόσο ζωτικής και κρίσιμης σημασίας θα καθίστανται η κοινωνική ισορροπία, το εργασιακό δίκαιο, η απολλώνια σπουδαιότητα του ελεύθερου χρόνου και η πανάρχαια πολιτική μας υπόσταση.

Θα το ξαναπούμε:

Η ανθρωπότητα έχει τεράστιο ηθικό συμφέρον να μελετήσει την αρχαία ελληνική γραμματεία και κυρίως να ασχοληθεί ενεργά με την, παρεξηγημένη σήμερα, φιλοσοφία, που ζει και κινείται μέσα σε μια κλειστή πανεπιστημιακή ελίτ.

Μπορεί να μη βρει μέσα εκεί, δεδομένης της τεχνολογικής και πολιτισμικής διαφοράς των αιώνων, έτοιμες λύσεις, σίγουρα όμως θα συναντήσει τις καλύτερες ιδέες για έναν κόσμο καλύτερο.