Δεν πέρασε μέρα την περασμένη εβδομάδα που να μην έχουν ξεσαλώσει τα πρωινάδικα με το περιεχόμενο της αποκριάτικης σάτιρας. Σαν ηθικοδιδάσκαλοι είχαν ξεθάψει εκδηλώσεις απομακρυσμένων πόλεων και κωμοπόλεων, είχαν καλέσει στον αέρα τους δημάρχους και τους τραβούσαν το αυτί: «Μα είναι δυνατόν να σατιρίζεται ο γάμος των ομοφύλων»; Δεν είναι δυνατόν; Αναρωτιέμαι και απάντηση δεν παίρνω. Πριν ακούσω ανοησίες περί ρατσισμού, ας σκεφτούμε τι είναι η σάτιρα και ποιος είναι ο σκοπός της.

Κύριο γνώρισμα λοιπόν κάθε σατιρικής σύνθεσης είναι η διακωμώδηση της επικαιρότητας. Η διακωμώδηση είναι που συνιστά μηχανισμό καλλιτεχνικής (ανα)δημιουργίας της σύγχρονης πραγματικότητας. Το κοινό της σάτιρας αναπτύσσει από την πρώτη στιγμή μία σχέση οικειότητας με το αντικείμενο της, γιατί συναντά κάτι που του φαίνεται γνώριμο, κάτι που την ίδια στιγμή με απροσδόκητο τρόπο παρουσιάζεται ως διαφορετικό, προκαλώντας την έκπληξη των θεατών. Επί της ουσίας η σάτιρα συνιστά μυθοπλασία της πραγματικότητας και μεταμυθοπλασία του τύπου. Από τα αρχαία χρόνια η σάτιρα συνδέθηκε με τις θρησκευτικές αντιλήψεις των Ελλήνων. Σκαμπρόζικη, τολμηρή, αγενής, ακραία, έφτασε να συμπεριλάβει στο περιεχόμενό της και τους ίδιους τους θεούς, χωρίς αυτό να συνιστά ασέβεια ή αμφισβήτηση. Υποδήλωνε ανέκαθεν έναν σκεπτικισμό που εκπορευόταν από τη λογική και τις φιλοσοφικές αναζητήσεις που άκμαζαν ήδη στην ελληνική σκέψη.

Η σύγχρονη σάτιρα δεν αποτελεί κάτι διαφορετικό. Ήταν και είναι συντηρητική. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι δημοκρατική: Απευθύνεται σε όλους και όλες, ανεξάρτητα από το μορφωτικό τους επίπεδο. Γίνεται καθρέφτης της σκέψης του μέσου πολίτη και θεματοφύλακας της κοινωνικής συνοχής, μέσα από την προάσπιση των απανταχού στερεοτύπων. Ανέκαθεν έτσι λειτουργεί. Ως λαϊκό μέσο έκφρασης είναι αθυρόστομο. Βακχεύει. Ερωτοτροπεί. Δεν κοκκινίζει όταν δημοσιοποιεί σεξουαλικά ζητήματα, φαντασιώσεις. Γιατί να ντραπεί;

Από αρχαιοτάτων χρόνων θίγει την ομοφυλοφιλία. Άκομψα. Τι σημαίνει «άκομψα»; Δεν σατιρίζουμε κόσμια. Γελοιογραφούμε. Διαστρεβλώνουμε κωμικά, ενίοτε και κριτικά. Είναι κακό αυτό; Σημαίνει ότι απορρίπτουμε εξ ορισμού το αντικείμενο της σάτιρας ή μήπως απλώς ο κωμικός βάρδος επισημαίνει το ξένο, το νέο, το διαφορετικό, ό,τι με λίγα λόγια αναιρεί τα ειωθότα, ό, τι ο μέσος άνθρωπος δυσκολεύεται να κατανοήσει ίσως και να αποδεχτεί αυτόματα, γιατί θα χρειαστεί χρόνο και παιδεία, ώστε να το αφομοιώσει; Από πότε η σάτιρα εκδηλώνεται ως άρνηση των σύγχρονων εξελίξεων; Από πότε όταν ένα θέμα κυριαρχεί στο κωμικό σενάριο γίνεται οπωσδήποτε αντικείμενο πολεμικής και απόρριψης; Άλλο κριτική άλλο εξοβελισμός- επιτέλους ο απλός, ο καθημερινός άνθρωπος έχει πάντα τις αμφιβολίες του απέναντι στο νέο, στο οτιδήποτε νέο, δυσκολεύεται να το συνηθίσει, του φαίνεται τολμηρό, διαφορετικό. Αν δεν σατιρίσει κάθε τέτοια εξέλιξη η σάτιρα ποιον λόγο ύπαρξης έχει;

Άκουγα με απίστευτη υπομονή την ανεξάντλητη βλακεία να ξεδιπλώνεται στις τηλεοπτικές οθόνες και σκεφτόμουν το απλούστερο: Θα γνώριζε όλη η Ελλάδα το καρναβάλι της Κάτω Κωλοπετεινίτσας και το τάδε άρμα που παρέλασε, αν δεν το χλεύαζαν επί μία εβδομάδα τα πρωινάδικα; Ποιος δημοσιοποιούσε το κατ’ εκείνον απαράδεκτο; Ρητορικό το ερώτημα, που όμως αποδεικνύει και την άγνοια κάποιων ανεπαρκών λειτουργών της ενημέρωσης για την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του λειτουργήματός τους. Έλεος!

Ωραία τα έλεγαν τα παιδιά: Δημοκρατία είναι, κατά τη γνώμη τους, να επιβάλλουν λογοκρισία στα άρματα οι δήμαρχοι, πριν παρελάσουν, επειδή τα χρηματοδοτούν. Έχουν εμπεδώσει τη λογοκρισία τα τηλεοπτικά μέσα μου φαίνεται. Μα είμαστε σοβαροί; Λογοδοτεί στα κανάλια ένας Δήμαρχος, γιατί δεν άρεσε η σάτιρα του πολιτισμικού οργανισμού του Δήμου του στην Κατερίνα Καινούργιου; Έπρεπε να ελέγξει τα άρματα και να κόψει από την παρέλαση τα ακατάλληλα; Πάμε καλά;

Μπορεί η σάτιρα να γίνει κακοπροαίρετη ή ακραία; Ασφαλώς ναι.. Από τη στρογγυλεμένη αυτολογοκρισία, από την επιβαλλόμενη λογοκρισία από τον χορηγό επιτρέψτε μου να υπερθεματίσω προς όφελος του σατιρικού λόγου, ακόμη και του πιο ακραίου! Συνιστά ελευθερία έκφρασης! Πάντα την είχαμε, πάντα την έχουμε ανάγκη! Σαν τον αέρα που αναπνέουμε.