Πρόσφατα η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοίνωσε τα προσωρινά στοιχεία έρευνάς της σχετικά με τα τροχαία ατυχήματα που συνέβησαν στη χώρα μας το 2023. Σύμφωνα με αυτά τα αποτελέσματα τα τροχαία ατυχήματα του 2023 παρουσίασαν μια αύξηση 11% περίπου σε σχέση με το 2022. Η αύξηση αυτή, όπως ήταν αναμενόμενο, πυροδότησε πολλές συζητήσεις στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά, από ειδικούς και μη. Αναζητήθηκαν τα αίτια της αύξησης αυτής, έγιναν οι συνηθισμένες διαπιστώσεις και προτάθηκαν διάφορες λύσεις στο πρόβλημα. Η κατάληξη όλων αυτών των συζητήσεων ήταν ότι για την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα μας ευθύνεται η παιδεία, ότι η καταπολέμηση του προβλήματος «είναι θέμα παιδείας».

Δεν είναι, όμως, πάντα ξεκάθαρο τι εννοούν όλοι αυτοί με τον όρο «παιδεία». Φαίνεται πως αυτοί με τον όρο «παιδεία» εννοούν την «εκπαίδευση». Φταίει, όμως, η εκπαίδευση; Αν κάνει κανείς ένα περίπατο στα Αναλυτικά Προγράμματα που εφαρμόζονται διαχρονικά στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, θα διαπιστώσει πως οι μαθητές παίρνουν την αγωγή και παιδεία που χρειάζονται γι’ αυτό το θέμα. Έτσι, στο βιβλίο Μελέτη Περιβάλλοντος της Γ΄ Δημοτικού υπάρχει μια ενότητα που αναφέρεται στα Μέσα Συγκοινωνίας και Μεταφοράς. Εκεί οι μαθητές μαθαίνουν τα Σήματα Οδικής Κυκλοφορίας, αλλά και πώς είναι δυνατό να κυκλοφορούν ή να ταξιδεύουν με ασφάλεια.

Η κυκλοφοριακή, όμως, αγωγή των μαθητών δε σταματά εδώ. Συνεχίζεται και στην Γ΄ Γυμνασίου. Στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής υπήρχε και φαντάζομαι υπάρχει ένα κεφάλαιο που αναφέρεται στα Κοινωνικά Προβλήματα μέσα στα οποία εντάσσονται τα τροχαία ατυχήματα και η κυκλοφοριακή αγωγή. Εκεί οι μαθητές μαθαίνουν τις βασικές αιτίες των τροχαίων ατυχημάτων που αφορούν α) τα κράτος (κατάσταση των δρόμων και σημάνσεων, έλεγχος της καταλληλότητας των αυτοκινήτων, ελλείψεις στην πιστοποίηση των οδηγών, η επιβολή ποινών κ.λπ.), β) τους οδηγούς (παράβαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, μη τακτική συντήρηση των αυτοκινήτων, χρήση των αυτοκινήτων γα επίδειξη και όχι μεταφορά και μετακίνηση κ.λπ.) και γ) τους πεζούς (παράβαση του ΚΟΚ και επικίνδυνη και αλόγιστη συμπεριφορά). Στο κεφάλαιο αυτό οι μαθητές καλούνται να συνειδητοποιήσουν και τις συνέπειες των τροχαίων ατυχημάτων που αφορούν α) τα άτομα (τραυματισμοί, σωματικές αναπηρίες, ψυχικά τραύματα και θάνατοι) και β) την κοινωνία και το κράτος (μείωση του πληθυσμού και της παραγωγής, κόστος σε ώρες εργασίας , σε περίθαλψη, σε επιδόματα, σε επανένταξη κ.λπ.) .

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, όταν οι μαθητές βγαίνουν στην κοινωνία, έχουν δεχτεί μια σφαιρική και επαρκή γνώση σχετικά με τα τροχαία ατυχήματα. Παρόλα αυτά , τα ατυχήματα αυτά όχι μόνο δεν μειώνονται στη χώρα μας, αλλά αντίθετα αυξάνονται με αποτέλεσμα η χώρα μας να κατατάσσεται πρώτη στον πίνακα απώλειας ζωών από τροχαία ατυχήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Φαίνεται, λοιπόν, πως το πρόβλημα των τροχαίων ατυχημάτων δεν είναι «θέμα παιδείας», δεν είναι θέμα εκπαίδευσης, δηλαδή σχολείου. Το σχολείο ως θεσμός παροχής γνώσεων έχει τελείως απαξιωθεί. Οι πιο πολλοί μαθητές το βλέπουν ως «αναγκαίο κακό» και ευχαρίστως θα το εγκατέλειπαν αν μπορούσαν. Εξάλλου, το αγαθό που αυτό υπόσχεται να προσφέρει στους μαθητές, δηλαδή τη γνώση, οι μαθητές μπορούν να το αποκτήσουν και μακριά από αυτό και μάλιστα με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Κι ούτε μπορούμε να πούμε πως οι εκπαιδευτικοί δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους και γι’ αυτό δεν πετυχαίνουν τον στόχο που θέτουν και επιδιώκουν.

Το πρόβλημα των τροχαίων ατυχημάτων είναι σίγουρα «θέμα παιδείας», αλλά παιδείας με την ευρύτερη σημασία της λέξης, δηλαδή την παράλληλη ανάπτυξη του σώματος, του πνεύματος και της ψυχής και τη συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Αυτή όμως την «παιδεία» δεν την παρέχει μόνο το σχολείο. Την παρέχει η οικογένεια, η Εκκλησία, ο Στρατός, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, κυρίως αυτά, οι παρέες, ακόμη και το φυσικό περιβάλλον. Καθένας από αυτούς τους παράγοντες ανταγωνίζεται τους άλλους και προσπαθεί να κερδίσει τα παιδιά και να τα διαπλάσσει σύμφωνα με τη βιοθεωρία και κοσμοθεωρία που πρεσβεύει. Και η ζημιά είναι μεγαλύτερη, όταν οι παράγοντες αυτοί έχουν οι ίδιοι διαφθαρεί ή απαξιωθεί, όπως συμβαίνει με το ελληνικό σχολείο. Γιατί έχει μια δόση αλήθειας αυτό που είπε κάποιος, ότι «το σημερινό σχολείο βγάζει έξυπνους διαβόλους». Αυτές τις διαβολιές πληρώνει σήμερα η ελληνική κοινωνία.

Αντίθετα προς κοινωνικό ιδεώδες που προσπαθεί να καλλιεργήσει το ελληνικό σχολείο, η ίδια η κοινωνία καλλιεργεί το ατομικιστικό ιδεώδες. Ο καθένας ενδιαφέρεται για τον εαυτό του. Τον θεωρεί κέντρο του κόσμου και πιστεύει πως όλοι οι άλλοι πρέπει να στρέφονται γύρω από αυτόν. Λησμονεί πως η ένταξή του στην κοινωνία συνεπάγεται και απεμπόληση μέρους των ελευθεριών του. Λησμονεί πως έχει υπογράψει ένα κοινωνικό συμβόλαιο και έχει δεχτεί να ενεργεί σύμφωνα με τους νόμους. Έτσι κάνει πάντα του κεφαλιού του με αποτέλεσμα πολλές φορές να το τρώει!

Ποια είναι η νοοτροπία του Έλληνα που πρέπει να καταπολεμηθεί φαίνεται από το παρακάτω ανέκδοτο. Ήταν, λέει, ένας Έλληνας που πήγε εκδρομή με το αυτοκίνητό του στο εξωτερικό. Κάποια στιγμή πέρασε με κόκκινο, αλλά δυστυχώς γι’ αυτόν κάπου υπήρχε ένας τροχονόμος που τον σταμάτησε. Καλά, του λέει, δεν είδες το κόκκινο; Και ο Έλληνας απάντησε: το κόκκινο το είδα. Εσένα δεν είδα! Ένας αρχαίος έλεγε πως δίκαιος δεν είναι αυτός που δεν αδικεί. Είναι αυτός που θα μπορούσε να αδικήσει, αλλά δεν το κάνει. Και ο Έλληνας, όταν βρει την ευκαιρία, θα παραβιάσει τον Κ.Ο.Κ., γιατί αυτή είναι η κουλτούρα του, η νοοτροπία του, ο πολιτισμός του (Συνεχίζεται).