Το αρνητικό στερεότυπο των τελευταίων πέντε - επτά ετών είναι γνωστό: τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι για τα μπάζα! Γνωστός ο μηχανισμός κατασκευής του και διάφανη η σύνδεσή του με τον ά-λογο και αγράμματο «μιμητισμό» του ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού στην Ανατολίτικη καθ’Ημάς εκδοχή του.

Βαθυστόχαστες πολιτικές φιγούρες, περιπαθώς προσπαθούν να δώσουν απάντηση στο ερώτημα «μα πώς γίνεται κι οι Έλληνες απόφοιτοι να διαπρέπουν στο εξωτερικό;». Μπροστά στην καταφανή έλλειψη ειλικρίνειάς τους για την ανάλυση της κολοσσιαίας απόστασης μεταξύ της καθημερινότητας στο ελληνικό ΑΕΙ και τις ακαδημαϊκές δυνατότητες και το δυναμικό κάποιων/αρκετών εκ των αποφοίτων του, η καταφυγή είναι η χρήση των δεικτών και συστημάτων αξιολόγησης των πανεπιστημίων διεθνώς: τα ελληνικά ΑΕΙ δεν ευρίσκονται στα 200 ή 500 πρώτα στον κόσμο, στη λίστα των «Times» ή του Πανεπιστημίου της Σαγκάης!

Ποιο ψεύτικο επιχείρημα, ποιο ασύγγνωστο και ποιο ευτελές, δεν υπάρχει! Γιατί; Διότι στηρίζεται σε προσανατολισμένους δείκτες επίδοσης, διότι είναι α-ιστορικό, διότι είναι α-κοινωνικό! Η Παιδεία είναι θεσμός μιας κοινωνίας, άγεται από τις αρχές και επιλογές της, ρυθμίζεται από τις αποφάσεις της, καθορίζεται από τη στρατηγική της. Πάντα τα λαμπρά μυαλά θα κάνουν τη διαφορά. Πάντα, όμως, η επίπτωσή τους θα συναρτάται από τη δεκτικότητα ενός συστήματος να τα χρησιμοποιήσει.

Επιτρέψατέ μου να κάνω ένα «εικονικό πείραμα», σε μια μεταφορά που εύκολα γίνεται αντιληπτή από τον καθένα: την 70άρα πορεία των ΛΟΚατζήδων. Πάρτε μια μοίρα των ΛΟΚ και ένα συνονθύλευμα «μαμάκηδων-βυσμάτων» διαβιβαστών. Φορτώστε επιπλέον τους δεύτερους με ένα σακίδιο, έμφορτο με πέτρες πολλών κιλών, και μετρήστε ποιος θα φτάσει πρώτος στο τέλος της πορείας. Αν είστε σοβαρός, δε θα κάνετε καν το πείραμα! Αν είστε λιγότερο σοβαρός πλην επιμελής, θα καταγράψετε το αποτέλεσμα, έστω και προδιαγεγραμμένο. Αν είστε βλαξ, θα ενθουσιαστείτε στο τέλος του πειράματος με την απόδειξη ότι ο ελεύθερος βάρους και εκπαιδευμένος ΛΟΚατζής προηγήθηκε κατά πολύ του βαρυφορτωμένου κι ανεκπαίδευτου άλλου.

Όσον κι αν είναι γελοίο το «πείραμά» μου, οι δείκτες και μέθοδοι σύγκρισης θα είναι πάντα ψυχρά νούμερα κι αριθμοί. Εκτός από τη μεθοδολογική στρέβλωσή τους, αντικατοπτρίζουν ιδεολογίες. Πώς θα συγκρίνεις το πασίγνωστο και σημαντικό ΜΙΤ των ΗΠΑ με το Mytilini Institute of Technology, που ως ακρωνύμιο είναι, θεωρητικά, τα ίδια;

Μήπως υπάρχει Στρατηγική παιδείας στη Χώρα μας, ανάλογη με αυτήν των ΗΠΑ, της οικονομίας τους - δημόσιας και ιδιωτικής -, της αξιολόγησης, της αξιοκρατίας και του συστήματος διασύνδεσης επιστήμης/κοινωνίας;

Μήπως άραγε η «κόλαση» της γραφειοκρατίας, των τετριμμένων της νοοτροπίας, της σύμφυτης με την ακαδημαϊκή πράξη ευελιξίας και κινητικότητας, της χρηματοδοτικής υποστήριξης, της κοινωνικής δικτύωσης, του σεβασμού κ.ο.κ. είναι ανάλογα, ώστε η σύγκριση να έχει νόημα;

Μήπως άραγε τα υπό σύγκριση πανεπιστήμια δεν είναι χώροι κομματικής επιδρομής και κατάκτησης, ως τα δικά μας;

Μήπως τα πανεπιστήμια στον Κόσμο δεν είναι τόποι φόβου ως εδώ, αλλά χώροι αυθεντικής ελευθερίας;

Μήπως άραγε τα πανεπιστήμια παράγουν το σχέδιο ανάπτυξής τους και το αντίστοιχο υπουργείο το χειρίζεται, ακριβώς αντίθετα από ό,τι πράττουμε εδώ;

Μήπως…;
Το σύστημα αξιολόγησης των πανεπιστημίων του Κόσμου, σύμφωνα με στεγνά και στυγνά κριτήρια «φήμης», όπως υποστηρίζεται από το Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Ισπανίας, αναδεικνύει πέντε ελληνικά πανεπιστήμια στο άνω 5% όλων των ΑΕΙ του Κόσμου. Μεταξύ αυτών, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, με ισχυρότατη συμμετοχή προς τούτο της Σχολής Περιβάλλοντος. Άλλωστε, το πιο αυστηρό σύστημα συγκριτικής ερευνητικής αξιολόγησης έχει αναδείξει τη Σχολή Περιβάλλοντός μας - το εντόπιο ΜΙΤ - ως έχουσα 20% μεγαλύτερη επίδοση του παγκόσμιου μέσου όρου και περίπου 70% του δεύτερου ελληνικού ιδρύματος, του Α.Π.Θ.. Σημαίνουν τίποτα όλα αυτά για τους πολιτικούς θρήνους περί της κατάντιας μας; ΟΧΙ! Επί έτη, το Υπουργείο παρακολουθεί την αιμορραγία στελεχιακού δυναμικού στο Τμήμα μου (από 24 διδάσκοντες, μείναμε 14) και… αναρωτιέται γιατί δεν τα πάμε καλά. Εφέτος, το Τμήμα μου έχει μηδενικό προϋπολογισμό για τις εκπαιδευτικές και λειτουργικές του δαπάνες. Και το ψευδές και ύπουλο ερώτημα, ως παρουσιάζεται στην ελληνική κοινωνία, είναι γιατί δεν υπερτερούμε όσων πήραν Nobel στο Harvard και στο Caltech!

Το Πανεπιστήμιο και η Σχολή μου θα πάει καλά - με τα μέτρα τους - όταν πάρουν Αυτοί το πρώτο «Νοbel» σε κάτι. Έστω το «Master Chef»!

Μέχρι τότε, καλό θα ήταν να υιοθετηθεί από όλους τουλάχιστον αιδήμων σιωπή!