Η μεταφορά των προσφύγων διέσωσε την ελληνική ακτοπλοΐα το 2015 με δύο διαφορετικούς τρόπους. Ο ένας ήταν οι συμβάσεις ναύλωσης πλοίων για τη μεταφορά των προσφύγων από τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα. Για να γίνει αντιληπτό πόσα χρήματα δόθηκαν στους ακτοπλόους, αρκεί να αναφέρουμε ότι η ναύλωση του «Ελευθέριος Βενιζέλος», για δύο εβδομάδες, τον Αύγουστο του 2015, κόστισε στο ελληνικό δημόσιο κάτι παραπάνω από 750.000 ευρώ. Ο δεύτερος τρόπος που οι πρόσφυγες βοήθησαν την ακτοπλοΐα, ήταν τα εισιτήρια που πλήρωναν για τη μεταφορά τους με ναυλωμένα και μη ναυλωμένα πλοία. Δυστυχώς, είχαμε κι αυτό το τρελό φαινόμενο: οι πρόσφυγες πλήρωναν εισιτήριο τόσο στα πλοία που κάλυπταν τις τακτικές ακτοπλοϊκές συνδέσεις των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα, όσο και στα ναυλωμένα πλοία.

Τα πλοία που πραγματοποιούσαν δρομολόγια στη γραμμή Πειραιάς - Χίος - Μυτιλήνη, μετέφεραν το μεγαλύτερο όγκο των προσφύγων. Γι’ αυτό και η επιβατική κίνηση σε αυτή τη γραμμή κατέγραψε θεαματική άνοδο για το 2015. Συγκεκριμένα, στη γραμμή, στο σύνολο του προηγούμενου έτους, διακινήθηκαν 1.340.125 επιβάτες. Όταν το 2014 ήταν 669.159, το 2013, 618.988 και το 2012, 688.849. Δηλαδή το 2015, διακινήθηκαν 670.699 επιπλέον επιβάτες σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο· σε ποσοστά η αύξηση επιβατών ξεπερνά το 200%.

Εντυπωσιακή η αύξηση

Η αυξημένη επιβατική κίνηση στη γραμμή Πειραιάς - Χίος - Μυτιλήνη καταγράφηκε από την αρχή του 2015. Έτσι οι 86.006 επιβάτες του πρώτου τριμήνου του 2014, έγιναν 115.078 για την ίδια περίοδο του 2015. Το δεύτερο τρίμηνο του 2014, οι επιβάτες της γραμμής ήταν 182.809 όταν την ίδια περίοδο του 2015, ανήλθαν σε 285.082 (αύξηση πάνω από 100.000 άτομα). Τα δύο πρώτα τρίμηνα του έτους, η μεταφορά των προσφύγων διεξαγόταν χωρίς να έχει γίνει αισθητό το προσφυγικό κύμα στους κατοίκους των νησιών. Μόλις τον Ιούνιο του 2015, το ζήτημα άρχισε να απασχολεί την καθημερινότητα των κατοίκων της Λέσβου και πολύ σύντομα εξελίχθηκε σε ένα από τα κεντρικά ζητήματα της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής του νησιού.

Το τρίτο τρίμηνο του 2015, ήταν η περίοδος που κορυφώθηκαν οι ροές των προσφύγων προς τη Λέσβο. Το ίδιο διάστημα, οι πρόσφυγες που μεταφέρθηκαν από το νησί στον Πειραιά, ανήλθαν σε 486.963 άτομα. Ένα χρόνο νωρίτερα, το τρίτο τρίμηνο του 2014, οι επιβάτες της γραμμής ήταν 250.651 άτομα. Από τον Οκτώβριο ως το Δεκέμβριο του 2015, οι Έλληνες επιβάτες στα πλοία της ακτοπλοΐας, στη γραμμή Πειραιάς - Χίος - Μυτιλήνη, ήταν ελάχιστοι. Όμως η αμείωτη ένταση της ροής προσφύγων είχε ως αποτέλεσμα να μεταφερθούν στον Πειραιά ακτοπλοϊκώς 453.002 επιβάτες, όταν την ίδια περίοδο του 2014, οι επιβάτες ήταν μόλις 149.693.

Το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του προηγούμενου χρόνου, για πρώτη φορά στην ιστορία της Λέσβου, είχαμε επιβατικά πλοία που περίμεναν εκτός λιμανιού (αρόδο) να ανοίξει θέση για να προσδέσουν στο λιμάνι.

Πολύ σημαντικός ήταν ο αριθμός των προσφύγων που μεταφέρθηκαν με τα πλοία της ακτοπλοΐας από τη Μυτιλήνη στην Καβάλα. Ωστόσο τα στοιχεία που δίνει η Ελληνική Στατιστική Αρχή, δεν δίνουν αναλυτική εικόνα για αυτή τη γραμμή. Κι έτσι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποια ήταν η αύξηση της επιβατικής κίνησης στην εν λόγω γραμμή.

Ένας σημαντικός αριθμός προσφύγων έφυγε από τη Λέσβο με το «Νήσος Ρόδος», το οποίο εκτελούσε δρομολόγιο που ξεκινούσε από τον Πειραιά, περνούσε από Ικαρία, Σάμο, Χίο κι έφθανε ως τη Λέσβο. Στα τέλη του προηγούμενου χρόνου, ο διευθύνων σύμβουλος της «Hellenic Seaways», Αντώνης Αγαπητός, έλεγε στους ναυτιλιακούς συντάκτες, πως η εταιρεία του είναι η μόνη που μεταφέρει τους πρόσφυγες χωρίς να λαμβάνει επιδότηση από το κράτος (δηλαδή χωρίς να έχει ναυλώσει τα πλοία της στο δημόσιο).

Κι άλλοι κερδισμένοι

Αύξηση καταγράφηκε και στην επιβατική κίνηση όλων των γραμμών που εξυπηρετούν νησιά που δέχθηκαν πρόσφυγες. Όμως η συνολική επιβατική κίνηση το 2015, κατέγραψε οριακή κάμψη, συγκεκριμένα από τους 14.463.293 επιβάτες του 2014, μειώθηκε στους 14.277.698 επιβάτες το 2015. Δηλαδή χάθηκαν 185.595 ή ποσοστό 1,28%. Αν από την επιβατική κίνηση του 2015, αφαιρέσουμε τους περίπου ένα εκατομμύριο πρόσφυγες, η πτώση στην επιβατική κίνηση θα είχε ανέλθει στα 8,2%.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η Στατιστική Υπηρεσία, κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2015, καταγράφηκε αύξηση 72,1% στην επιβατική κίνηση στη γραμμή Πειραιάς - Δωδεκάνησα. Αντίθετα στις γραμμές Πειραιά - Κρήτης, η επιβατική κίνηση αυξήθηκε κατά 0,5%. Στις γραμμές Πειραιά - Ανατολικών Κυκλάδων, καταγράφηκε μείωση κατά 33,9% και στις γραμμές Ραφήνας - Εύβοιας - Άνδρου - Τήνου, η κάμψη ανήλθε στο 5,2%.

Φυγή στη Δυτική Μεσόγειο

Η μεταφορά των προσφύγων από τη Λέσβο και άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, σε συνδυασμό με τη μεγάλη κάμψη στις τιμές των ναυτιλιακών καυσίμων, είχε ως αποτέλεσμα να επιστρέψουν στην κερδοφορία οι περισσότερες ακτοπλοϊκές εταιρείες της χώρας. Βέβαια στην κερδοφορία των εταιρειών, συνέβαλαν οι μειώσεις στις αποδοχές των ναυτικών, η μείωση των ναυτικών στα πλοία τους χειμερινούς μήνες και η μείωση της ταχύτητας των πλοίων για να εξοικονομηθούν καύσιμα.

Η μεταφορά των προσφύγων είναι μια θετική, αλλά μη επαναλαμβανόμενη εξέλιξη. Κι αυτό το γνώριζαν από νωρίς οι ακτοπλοϊκές εταιρείες. Έτσι παρά τα κέρδη του 2015, προσανατολίστηκαν στη μεταφορά των πλοίων τους σε άλλες πιο κερδοφόρες γραμμές. Ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι το «Ελευθέριος Βενιζέλος», το οποίο πέρυσι μετέφερε πρόσφυγες και τώρα μεταφέρει επιβάτες και οχήματα στη γραμμή από την Ταγγέρη του Μαρόκου στην Αλχεθήρα της Ισπανίας. Η δρομολόγηση πλοίων στο εξωτερικό, η ναύλωση πλοίων στη Δυτική και την Κεντρική Μεσόγειο, η δημιουργία νέων εταιρειών με την συμμετοχή ελληνικών ακτοπλοϊκών εταιρειών, ήταν ορισμένες από τις λύσεις που αξιοποίησαν οι ελληνικές ακτοπλοϊκές εταιρείες.

Η αιτία ήταν πως οι εταιρείες αντιλήφτηκαν πως οι οικονομικές συνθήκες στη χώρα μας, δεν πρόκειται να επιστρέψουν στην αύξηση της επιβατικής κίνησης στις γραμμές εσωτερικού. Κατά συνέπεια η αξιοποίηση των πλοίων τους εκτός του ελλαδικού χώρου, είναι η μόνη εφικτή λύση αυτή την στιγμή.